ارزهای دیجیتال با هدف تبدیل شدن به روش‌های پرداخت رایج در سالهای 2008 و 2009 ظهور کردند؛ اما محدودیت‌های مقیاس‌پذیری آنها به‌نسبت روش‌های پرداخت سنتی سبب شد نتوانند به هدف خود برسند. فناوری بلاک چین همواره در پی ارائه پروژه‌هایی است که بتوانند از روش‌های پرداخت سنتی پیشی بگیرند و کارایی بالاتری را ارائه کنند. یکی از پروژه‌های بلاک چینی که توانست سرعت تراکنش بالاتری به‌نسبت روش سنتی ویزا را ارائه کند، شبکه سولانا (Solana) بود. سولانا یک شبکه بسیار مقیاس‌پذیر، سریع و کارآمد است که در ادامه به بررسی مزایای آن خواهیم پرداخت؛ اما از معایب سولانا نیز غافل نخواهیم شد. اگر می‌خواهید مزایا و معایب سولانا را بدانید، با ما همراه شوید.
سولانا (SOL) چیست و چگونه کار می‌کند؟
سولانا (Solana) یک شبکه بلاک چین با قابلیت پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) است. سولانا با قابلیت انجام 65 هزار تراکنش در ثانیه، یکی از سریع‌ترین بلاک چین‌های جهان لقب گرفته و مقیاس‌پذیری بسیار بالایی را ارائه می‌کند. در وصف بیشتر ماهیت و چگونگی کارکرد شبکه سولانا می‌توان گفت:
1- سولانا یک بلاک چین مقیاس‌پذیر و سریع با پتانسیل تبدیل شدن به یک بازیگر اصلی در فضای دیفای و صنعت NFT است.
2- سولانا هر تراکنش را در 400 میلی‌ثانیه انجام می‌دهد. سولانا سرعت انتقال 710 تراکنش در ثانیه دارد، درحالی‌که نرخ انتقال ویزا 210 تراکنش در ثانیه است.
3- ارز دیجیتال بومی و حاکمیتی سولانا با نماد سول (SOL) در بازار کریپتو عرضه شده و پرداخت‌ها و پاداش‌های شبکه سولانا با این توکن انجام می‌شوند.
4- ارز دیجیتال سولانا (SOL) رایج‌ترین سکه مورد استفاده برای NFTها است.
5- سولانا در ایالات متحده ایجاد شد؛ اما بنیاد سولانا (Solana Foundation) در ژنو سوئیس واقع شده است.
6- سولانا در سال 2017 توسط آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) و رج گوکال (Raj Gokal) در سولانا لبز (Solana Labs) تأسیس شد. (انتشار وایت پیپر سولانا در 2017 و تولید اولین بلوک سولانا در 2020 انجام گرفت.)
7- شبکه سولانا از اجماع ترکیبی اثبات سهام (PoS) و اثبات تاریخ (PoH) استفاده می‌کند. در این روش ترکیبی، تراکنش‌ها دارای برچسب زمانی هستند. بنابراین شبکه می‌تواند روی اعتبارسنجی چندین بلوک به‌صورت همزمان کار کرده و از انتظار طولانی برای تأیید اعتبار قبلی صرف‌نظر کند.
تاریخچه قیمتی سولانا چیست؟
اولین عرضه ارز دیجیتال سولانا (SOL) در بازار کریپتو به 10 آوریل 2020 در نرخ حدود 0.832 دلار برمی‌گردد. کمترین قیمت تاریخی سولانا در 11 می 2020 در نرخ 0.5052 بود؛ اما در 13 جولای 2020 توانست به 1 دلار برسد و یک روند صعودی را در پیش بگیرد؛ به‌طوری که ارز دیجیتال SOL در 29 آگوست 2020 مرز 4 دلار را رد کرد.
سولانا در فوریه 2021 به 17 دلار و در آوریل به 48 دلار رسید. روند صعودی سولانا ادامه داشت تا اینکه بیشترین قیمت تاریخی سولانا در 6 نوامبر 2021 با نرخ 260.06 دلار ثبت شد. قیمت ارز دیجیتال سولانا تا پایان سال 2021 در محدوده 170 تا 200 دلار در نوسان بود تا اینکه با ورود به سال 2022 روندی نزولی را در پیش گرفت و به زیر 100 دلار سقوط کرد.
سال 2023 سال خوبی برای سولانا نبود و باعث شد این ارز دیجیتال به زیر 20 دلار برسد؛ اما ظاهراً قیمت سولانا در سال 2024 می‌تواند به روند صعودی خود بازگردد. ارز دیجیتال سولانا (SOL) درحال‌حاضر (مارس 2024) با قیمت حدود 129 دلار در صرافی‌های ارز دیجیتال قابل معامله است.
مزایای Solana کدامند؟
شبکه بلاک چین سولانا یکی از بهترین پروژه‌های بلاک چینی است که صدها پروژه دیفای و NFT روی آن ایجاد شده‌اند. بنابراین طبیعی است که بتوانیم مزایای بسیاری را برای سولانا مشاهده کنیم. مزایای اصلی این شبکه عبارتند از:
تعداد معاملات بالا (High number of transactions)
سولانا تراکنش‌های روزانه بسیار بیشتری نسبت به سایر بلاک چین‌ها دارد؛ چراکه سرعت بالاتر و هزینه کمتری دارد. جالب است بدانید که حجم تراکنش‌های سولانا در ماه ژانویه 2024 به بالاترین حد چند ساله خود یعنی 951.9 میلیارد دلار رسیده است. این حجم به یک تریلیون دلار نزدیک می‌شود که پتانسیل بالای سولانا در انجام تراکنش را نشان می‌دهد. بنابراین تعداد معاملات و تراکنش‌های بالا در سولانا، یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های آن محسوب می‌شود.
مقیاس‌پذیری (Scability)
مقیاس‌پذیری سولانا، یکی از بزرگترین مزیت‌های این شبکه نسبت به سایر رقبای آن است. شبکه سولانا می‌تواند بیش از 65000 تراکنش در ثانیه را مدیریت کند. مقیاس‌پذیری سولانا از بیشتر شبکه‌های بلاک چین بالاتر بوده و حتی از شبکه‌های پرداخت سنتی نیز پیشی گرفته است.
زمان پردازش سریع (Fast processing time)
شبکه سولانا تراکنش‌ها را در 0.4 ثانیه تأیید می‌کند. سولانا با الگوریتم اجماع ترکیبی و تراکنش‌های موازی خود، به‌جای اینکه منتظر بماند تا همه اعتبارسنج‌های شبکه تراکنش را تأیید کنند (که در شبکه‌های دیگر می‌تواند چند دقیقه طول بکشد)، چندین تراکنش را به‌صورت همزمان نهایی می‌سازد که باعث زمان پردازش سریع تراکنش‌ها در این شبکه می‌شود.
پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و ان‌اف‌تی (Support for smart contracts and NFTs)
سولانا توانایی ایجاد قراردادهای هوشمند را دارد که بخش مهمی از اقتصاد غیرمتمرکز به حساب می‌آیند. قراردادهای هوشمند سولانا به زبان‌های کدنویسی محبوب مانند Rust ،C و ++C نوشته شده‌اند و این پلتفرم را بیشتر در دسترس قرار می‌دهند.
علاوه‌بر این، سولانا در ارائه مستندات دقیق برای توسعه‌دهندگانی که تازه شروع به کار کرده‌اند، حضور فعالی دارد. همچنین در این شبکه می‌توان NFT و بسیاری از دارایی‌های دیجیتال دیگر را مینت یا مبادله کرد. بازارهای NFT معروف مانند اوپن سی (OpenSea) بر بستر سولانا فعالیت میکنند و سایر بازارها همچون مجیک ادن (Magic Eden) و رریبل (Rarible) نیز از آن تأثیر می‌پذیرند. کاربران می‌توانند از خدمات این بازارها برای خرید، فروش و ایجاد NFT در بلوک سولانا استفاده کنند. بنابراین سولانا یکی از اصلی‌ترین پلتفرم‌های ایجاد و مبادله NFTها در بلاک چین است.
اثرات زیست‌محیطی (Environmental impact)
یک تراکنش سولانا 0.00051 کیلووات ساعت یا 1836 ژول انرژی مصرف می‌کند. این درحالی است که یک تراکنش در سایر شبکه‌های رقیب تا 269.19 کیلووات ساعت مصرف انرژی دارند. همچنین یک جستجوی گوگل حدود 1080 ژول انرژی صرف می‌کند (کیلووات ساعت یعنی مصرف 1000 وات انرژی در طول یک ساعت). کل شبکه سولانا در کل یک سال نیز حدود 3186000 کیلووات ساعت مصرف انرژی دارد.
همچنین پراکندگی و تولید کربن این شبکه نیز بسیار پایین‌تر از رقبا است و بنیاد سولانا هر سال گزارشاتی در مورد مقدار مصرف انرژی خود منتشر می‌کند. سازگاری زیست‌محیطی سولانا به‌نسبت سایر بلاک چین‌ها، دیگر مزیت بزرگ برای این شبکه است. الگوریتم‌های اجماع ترکیبی سولانا به‌نسبت الگوریتم اثبات کار (PoW) حدود 99.9 درصد انرژی کمتری مصرف میکنند. سولانا برای محیط زیست بهتر است و گزینه‌ای بسیار جذاب برای کاربران و گروه‌های محیطی محسوب می‌شود.
سهام و پاداش (Stake and rewards)
اگر دارندگان ارز دیجیتال SOL، توکن‌های خود را برای استیکینگ (Staking) در شبکه سولانا قفل کنند، نرخ پاداش فعلی برای آنها حدود 7.21 درصد است. این نرخ پاداش به‌نسبت برخی دیگر از شبکه‌های بلاک چینی بالاتر بوده و درآمد غیرفعال بیشتری را برای کاربران ایجاد می‌کند.
هزینه گس پایین (Low gas costs)
یکی از اصلی‌ترین دلایل انجام تراکنش‌های زیاد در شبکه سولانا، پایین بودن هزینه تراکنش در این شبکه است. سولانا همچنین معاملات بسیار ارزانی را با کارمزد متوسط 0.00025 دلار ارائه می‌دهد. به‌طور متوسط، یک کارمزد تراکنش سولانا کمتر از یک سنت هزینه دارد.
عدم مشکل ممپول (Solana Has No Mempool Issues)
ممپول (Mempool) یک کلمه ترکیبی ساخته‌شده از کلمات مموری (Memory) به‌معنای حافظه و پول (Pool) به‌معنای استخر است. بنابراین ممپول یک استخر برای تراکنش‌های ماین‌نشده در نظر گرفته می‌شود؛ به‌طوری که تراکنش‌ها قبل از ماین شدن داخل ممپول قرار می‌گیرند تا زمانی که تأیید شوند. این امر سبب خواهد شد تا تراکنش‌ها با تأخیر انجام شده و در کل شبکه تأخیر زیادی وجود داشته باشد. اما سولانا برخلاف بیشتر شبکه‌های بلاک چینی، برای انتشار تراکنش‌ها به ممپول متکی نیست. سولانا اساساً فاقد ممپول است؛ در عوض، تراکنش‌ها تقریباً فوراً در این شبکه پذیرفته می‌شوند.
مصرف پهنای باند پایین‌تر و قوی‌تر (Solana consumes less bandwidth and is more robust)
در بیشتر شبکه‌های بلاک چینی یک گره باید اطلاعات خود را به مجموعه زیادی از گره‌های دیگر ارسال کند که باعث افزایش استفاده از پهنای باند می‌شود؛ اما این مشکل در سولانا وجود ندارد. پروتکل توربین (Turbine Protocol) در سولانا سبب می‌شود تا اطلاعات به بسته‌های بسیار کوچک تقسیم شده و توسط گره‌های مختلف به همدیگر ارسال شوند.
معایب سولانا کدامند؟
سولانا در سال 2023 برای مدتی متوقف شده و ارزش خود را تا حد زیادی از دست داد. از طرفی دیگر، صرافی اف‌تی‌ایکس (FTX) سرسخت‌ترین حامی سولانا بود که سقوط آن باعث بدنامی این پروژه شد. توقف سولانا معایب و محدودیت‌های این شبکه را بیشتر مورد توجه قرار داد. به همین خاطر، ما نیز ترجیح دادیم تا علاوه‌بر مزایا، معایب سولانا را برای شما بیان کنیم. معایب و محدودیت‌های سولانا عبارتند از:
جدید و پرریسک (New and risky)
ارز دیجیتال سولانا در سال 2020 در بازار کریپتو عرضه شد. این درحالی است که برخی دیگر از پروژه‌های رقیب سولانا از سالهای 2013 تا 2017 ظهور کرده‌اند و سابقه طولانی‌تری دارند. بنابراین سولانا به‌نسبت دیگر بلاک چین‌های مبتنی بر قرارداد هوشمند، جدید‌تر بوده و طبیعتاً ریسک بالاتری را برای سرمایه‌گذای می‌طلبد.
پیچیدگی (Complexity)
سولانا جزء شبکه‌هایی است که از الگوریتم اجماع ترکیبی بهره می‌گیرد و همچنین از فناوری‌های متعددی در درون خود استفاده می‌کند. این موضوع سبب شده تا درک کلی چگونگی کارکرد سولانا پیچیده باشد.
کسری ثبات (Stability Deficit)
سولانا توسط یک پایگاه کاربر کوچک پشتیبانی می‌شود و همانطور که گفته شد، سابقه بسیار کوتاه‌تری نسبت به سایر بلاک چین‌های مبتنی بر قرارداد هوشمند دارد. قابلیت اطمینان عامل مهمی در سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال است و به نظر می‌رسد سولانا راه درازی را تا جلب اعتماد حداکثری در پیش دارد.
عدم برخورداری سولانا از اعتبار کامل (Solana does not have full credibility)
برخی از موارد هستند که سبب می‌شوند سولانا ضمن داشتن مزایای بسیار، از اعتبار کافی برخوردار نباشد. عملکرد سولانا کاملاً به عملکرد سخت‌افزار یا رایانه اعتبارسنج‌های آن بستگی دارد. به عنوان مثال، توان عملیاتی بالاتر تنها با سخت‌افزار گران‌تر و کارآمد به دست می‌آید. الزامات سخت‌افزاری برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج در شبکه سولانا نیز برای بسیاری از کاربران خارج از دسترس است. ساختار یکپارچه‌ای که سولانا با الگوریتم‌های ترکیبی دارد، سبب شده تا برخی از افراد آن را مشکوک به متمرکز بودن تلقی کنند. علاوه‌بر این‌ها، قطعی‌های پروژه سولانا در سالهای 2022 و 2023 در کنار حملات هکری که به این شبکه شده، بیش از هر زمان دیگر از اعتبار آن کاسته است.
سولانا بدون شک سریع و فوق‌العاده امن به حساب می‌آید، اما میزان تمرکززدایی آن هنوز جای بحث بسیاری دارد. مفسران بارها این واقعیت را برجسته کرده‌اند که هزینه اجرای یک گره سولانا بسیار بیشتر از سایر شبکه‌ها است. یک فرد برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج در سولانا باید به‌اندازه هزاران دلار سخت‌افزار داشته باشد؛ درحالی‌که در سایر بلاک چین‌ها هر کسی می‌تواند با هزینه بسیار کمتری اعتبارسنج شود.
تمایل به تورمی بودن (It tends to be an inflationary currency)
سرمایه‌گذاران برای مقابله با مشکل تورم عمومی که گریبانگیر ارزهای فیات است، به‌سمت ارزهای دیجیتال کشیده می‌شوند. بسیاری از ارزهای دیجیتال با محدود کردن تعداد کل عرضه توکن‌های خود، این مشکل را برطرف کرده‌اند؛ اما سولانا چنین قابلیتی ندارد. محدود نبودن عرضه سکه‌های سولانا سبب شده تا این پروژه به‌عنوان یک شبکه تورم‌زا شناخته شود. تورمی بودن، یک مشکل بزرگ برای یک شبکه بلاک چین محسوب می‌شود.
سخن پایانی
سولانا از همان ابتدا که در لیست پروژه‌های بلاک چینی قرار گرفت، محبوبیت و شهرت بالایی به دست آورد و توانست عملکرد قابل قبولی را از خود به نمایش بگذارد، اما این موضوع مانع از پوشانده شدن معایب این شبکه نشد. در این مطلب به بررسی مزایای سولانا پرداختیم و سپس محدودیت‌های قابل توجهی را برای آن نام بردیم. همین امر نشان می‌دهد که سولانا اگرچه یک پروژه بسیار قدرتمند با پتانسیل رشد بالا است، اما برای اثبات کارایی خود به زمان بیشتری نیاز دارد. باید ببینیم که سولانا در نهایت موفق می‌شود تا یک پروژه قدرتمند در کریپتو باقی بماند یا دستخوش انتقادات و شکاکیت‌های جامعه کریپتو خواهد شد. نظر شما در مورد سولانا چیست؟
