رپد توکن (Wrapped token) چیست؟
رپد توکن (Wraped token) به توکن‌هایی اتلاق می‌شود که قیمت آنها به قیمت یک ارز دیجیتال دیگر یا دارایی‌هایی مانند طلا، سهام، املاک و غیره پیوند خورده است. از این توکنها عموماً در پلتفرم‌های دیفای (DeFi) استفاده می‌شود. نحوه کار آنها به این صورت است که توکن اصلی (ارز دیجیتال، توکن ملک یا توکن طلا) در یک خزانه دیجیتال قفل شده و در ازای آن یک توکن مشابه با استانداردی متفاوت مثلاً ERC20 برای انجام معامله در پلتفرم‌های دیگر ایجاد می‌شود. رپد توکنها می‌توانند هر چیزی ازجمله آثار هنری، کالا‌ها، رمز ارزها، سهام، ارزهای فیات و املاک را بهصورت دیجیتالی نمایش دهند. ازآنجایی‌که این توکنها به یک دارایی دیگر مرتبط هستند، لزوماً باید توسط یک نهاد متولی مدیریت شوند؛ نهادی که دارایی اصلی را wrap و unwrap می‌کند.
wBTC اولین بیت کوین رپ‌شده (Wrapped) بود که از طریق قراردادهای هوشمند وارد بلاک چین اتریوم شد و به کاربران اتریوم امکان داد تا از آن درآمد ثابت کسب کنند. گفتنی است، رپد توکنها عمدتاً با استاندارد ERC-20 اتریوم و استاندارد BEP-20 زنجیره هوشمند بایننس (BSC) ضرب می‌شوند.
شاید کمی عجیب به نظر برسد، گرچه توکن های ERC-20 در پلتفرم اتریوم صادر می‌شوند، اما خود ارز دیجیتال ETH با آنها سازگاری ندارد. بنابراین، درست مانند بیت کوین، اتر باید برای مطابقت با سایر استانداردهای ERC-20 بسته‌بندی یا رپ (Wrap) شود. به همین خاطر یک نسخه رپ‌شده از اتر (WETH) نیز در بلاک چین اتریوم وجود دارد.
گفتنی است، بلاک چین های دیگر مانند کاردانو (Cardano)، پولکادات ((Polkadot و سولانا (Solana) نیز آزمایش رپد توکنها را برای تسهیل دسترسی به برنامه‌های دیفای آغاز کرده‌اند.
انواع رپد توکنها (Wrapped token) کدامند؟
استیبل کوین‌ها (Stablecoin) علی‌رغم تفاوت قابل توجهی که با رپد توکنها (Wrapped Token) دارند، اولین رپد توکن‌های بازار شناخته می‌شوند. برای مثال، استیبل کوینی مانند تتر (USDT) دارای پشتوانه دلار آمریکا است. بااین‌حال، شرکت تتر مقدار دقیق دلار کاغذی برای هر USDT را در خزانه‌های خود نگهداری نمی‌کند و ذخایر آن شامل دارایی‌های دیگری چون پول نقد، معادل‌های نقدی، اوراق قرضه و غیره نیز هست.
به‌طور کلی دو نوع رپد توکن داریم: رپد توکن تسویه نقدی (cash-settled) و رپد توکن قابل تبدیل (redeemable). رپد توکن‌های «تسویه نقدی» را نمی‌توان به دارایی پایه تبدیل کرد؛ اما می‌توانید رپد توکن‌های «قابل تبدیل» را با دارایی پایه یا همان توکن اصلی مبادله کنید.
رپد توکن (Wrapped token) چگونه کار می‌کند؟
برای آشنایی با نحوه کار رپد توکنها بیایید رپد توکن WBTC را به‌عنوان نمونه بررسی کنیم. به‌طور کلی، سه گروه در فرایند تولید رپد توکن بیت کوین (WBTC) در بلاک چین اتریوم نقش دارند:
1- بازرگان‌ها یا مرچنت‌ها (Merchants): افرادی که بیت کوین خود را قفل کرده تا WBTC جدید را در اتریوم ضرب کنند یا برعکس، WBTC را می‌سوزانند تا بیت کوین‌های اصلی را آزاد نمایند.
2. متولیان (Custodians): پلتفرم‌هایی که مسئولیت تامین امنیت ذخایر بیت کوین در شبکه بیت کوین را بر عهده دارند.
3: دائو (DAO): مجموعه‌ای از افراد که یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) را تشکیل می‌دهند و به‌طور جمعی تصمیم می‌گیرند چه متولیان و مرچنت‌هایی را به شبکه WBTC اضافه کنند. دائو‌ها از یک کیف پول چندامضایی (Multisig) برای اتخاذ این تصمیم‌ها بهره می‌برند.
اکنون که سه بازیگر کلیدی در WBTC را شناختید، بیایید به فرایند گام به گام بسته‌بندی توکن (Token Wrappping) نگاه بیندازیم:
مرحله 1: یک مرچنت ۱۰ بیت کوین (BTC) را به متولی ارسال می‌کند.
مرحله 2: متولی آن را به یک خزانه (کیف پول) اضافه خواهد کرد که مدرک آن در بلاک چین منتشر می‌شود.
مرحله 3: معادل ۱۰ بیت کوین، WBTC سازگار با استاندارد ERC-20 در بلاک چین اتریوم ضرب خواهد شد.
مرچنت‌ها می‌توانند فرایند مشابهی را برای سوزاندن WBTC در بلاک چین اتریوم و آزاد کردن BTCهای اصلی در شبکه بیت کوین طی کنند.
⚠️نکته قابل توجه این است که اکثر فعالان حوزه دیفای توصیه می‌کنند از رپد توکنی که توسط یک نهاد متمرکز کنترل می‌شود، استفاده نکنید. این موضوع به این خاطر است که یک شرکت متمرکز می‌تواند هر وقت بخواهد با دستکاری ذخایر دارایی، از کاربران خود کلاهبرداری کند. در چنین شرایطی، ارزش رپد توکن احتمال دارد ظرف تنها چند دقیقه سقوط کند.
قابل ذکر است، به غیر از WBTC، چندین رپد توکن دیگر مانند WETH ،WMATIC ،renBTC و WFTM نیز وجود دارند. همچنین در فضای دیفای، تعداد زیادی پلتفرم wrapper داریم که چنین توکن هایی را صادر می‌کنند.
مزایای رپد توکنها (Wrapped token) چیست؟
توکن‌های رپ‌شده علاوه‌بر اینکه به کاربران امکان می‌دهند تا از توکن‌های خود در پلتفرم‌های غیربومی استفاده کنند و از آنها سود به دست بیاورند، دارای مزایای دیگری نیز هستند که در ادامه برایتان آورده‌ایم:
استفاده از توکن‌های غیربومی در بلاک چین‌های دیگر
بلاک چینها استانداردهای خاص خود را دارند (ERC-20 اتریوم یا BEP-20 زنجیره هوشمند بایننس)، اما این استانداردها را نمی‌توان در بلاک چین‌های دیگر استفاده کرد. رپد توکنها به واسطه مکانیزم خاص خود این مشکل را به‌سادگی رفع می‌کنند.
افزایش نقدینگی پلتفرم‌های مبادلاتی
رپد توکنها به‌واسطه حضور در بلاک چین‌های دیگر می‌توانند نقدینگی صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز را افزایش دهند.
کاهش زمان و کارمزد تراکنش
درحالی که بلاک چین بیت کوین دارای مزایای خارق‌العاده‌ای است، اما شبکه‌های سریع‌تر از آن نیز وجود دارند. ضمن اینکه گاهی اوقات ممکن است کارمزدهای شبکه بیت کوین بسیار گران شوند. این مشکلات را می‌توان با استفاده از یک رپد بیت کوین در یک بلاک چین دیگر با زمان تراکنش سریع‌تر و کارمزد پایین‌تر برطرف کرد.
آیا رپد بیت کوین امن است؟
از دیدگاه فنی، رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) امن است. این ارز دیجیتال در پلتفرم‌های امنی مانند اتریوم یا بایننس هوشمند نگهداری می‌شود و پس از تبدیل به توکن ERC-20 یا BEP-20، از امنیت شبکه پایه خود بهره می‌برد.
یکی از ایرادات قابل توجه بیت کوین رپ شده، نیاز به اعتماد به متولی است که دارایی اصلی را در اختیار دارد. اگر متولی بیت کوین واقعی را آزاد کند و در اختیار شخص دیگری قرار دهد، دارندگان wrapped BTC سرمایه خود را از دست می‌دهند.
چگونه رپد توکنها را ایمن کنیم؟
مانند دارایی‌های فیزیکی در دنیای واقعی، محافظت از دارایی‌های دیجیتال (مثل رپد توکنها) امری ضروری است. اگر به‌دنبال ذخیره‌سازی رپد توکن‌های خود هستید، هیچ‌چیز به‌اندازه کیف پول‌های سخت‌افزاری، مانند لجر نانو (Ledger Nano)، ترزو (Trezor) و غیره، امنیت دارایی‌های دیجیتال شما را تضمین نمی‌کند.
کیف پول‌های لجر کلیدهای خصوصی و عبارت سید (Seed Phrase) شما را همیشه آفلاین نگه می‌دارند و تضمین می‌کنند که هیچ‌کس نمی‌تواند عملاً Wrapped Token شما را دستکاری کرده یا به آن دست پیدا کند. با وجود آفلاین بودن کلیدهایتان، همچنان می‌توانید از طریق Ledger Live به طیف گسترده‌ای از پروتکل‌های دیفای بهصورت آنلاین دسترسی داشته باشید. لجر لایو یک برنامه موبایل و دسکتاپ است که به کیف پول لجر شما متصل می‌شود.
این کار حداکثر امنیت را برای توکن‌های رپ‌شده شما به ارمغان می‌آورد؛ بدون اینکه انعطاف‌پذیری شما برای استفاده از آنها در پلتفرم‌های دیفای به خطر بیفتد.
محدودیت‌های رپد توکنها کدامند؟
قبل از تصمیم‌گیری برای استفاده از یک Wrapped Token، باید با برخی از محدودیت‌های این نوع توکنها آشنا باشید. در ادامه به این محدودیت‌ها اشاره شده است:
- کارمزد: بسته‌بندی یا رپ کردن یک ارز دیجیتال به شما امکان میدهد از آن در یک بلاک چین با کارمزد تراکنش کمتر استفاده کنید. بااین‌حال، خود فرایند ضرب کردن رپد توکن ممکن است با هزینه‌هایی همراه باشد.
- ارزش نامتعادل: درحالی‌که ارزش رپد توکن از نظر تئوری باید برابر با ارزش ارز دیجیتال اصلی باشد، هنگام نوسانات شدید بازار، ارزش این توکنها ممکن است نسبت به توکن اصلی کاهش پیدا کند.
- سرایت مالی: سرایت مالی به معنی گسترش یک بحران مالی از یک ارز دیجیتال به ارز دیجیتال دیگر است. رپد توکنها با افزایش وابستگی متقابل بین ارزهای دیجیتال، خطر سرایت مالی را افزایش می‌دهند.
آیا رپد توکنها سرمایه‌‌گذاری خوبی محسوب می‌شوند؟
رپد توکنها بدون شک در آینده امور مالی غیرمتمرکز نقش مهمی ایفا خواهند کرد. در مدت کمی بیش از یک سال، حدود 800 میلیون دلار بیت کوین به wBTC تبدیل شد که حاکی از سودمندی بالای این توکنها است.
توکن‌های بسته‌بندی‌شده نقدینگی و کارایی سرمایه صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز را افزایش می‌دهند، زیرا آنها امکان جابجایی دارایی‌های دیجیتال بین زنجیره‌های مختلف را فراهم می‌کنند؛ امری که تا پیش از این ممکن نبود. ضمن اینکه زمان تراکنش سریع و کارمزدهای پایین‌تری که توکن‌های رپ‌شده ارائه می‌دهند، به‌ویژه برای بلاک چین‌های کندی مانند بیت‌کوین یا اتریوم، بسیار مفید است. همچنین برخلاف سایر دارایی‌های دیجیتال، رپد توکنها مالکیت کسری (fractionalized ownership) را میسر می‌سازند که به مالکان توکن اجازه می‌دهند کسری از یک دارایی را خریداری و نگهداری کنند.
سخن پایانی
رپد توکن به‌عنوان یک راه‌حل قدرتمند برای پر کردن شکاف بین رمز ارزهای محبوب در اکوسیستم‌های مختلف بلاک چین پدیدار شد. توانایی آنها در افزایش نقدینگی، دسترسی و ارتباط بین بلاک چینی، نوید تکامل سیستم مالی غیرمتمرکز در آینده را میدهد. بااین‌حال، شناخت خطرات و چالش‌های بالقوه مرتبط با تمرکز و امنیت این ارزهای دیجیتال ضروری است. روی هم رفته، با بلوغ فضای بلاک چین، رپد توکنها احتمالاً نقشی اساسی در شکل دادن به آینده اکوسیستم‌های غیرمتمرکز ایفا خواهند کرد.
