همیشه اولین‌ها در یاد می‌مانند و اتریوم یکی از اولین‌های صنعت کریپتو است. اگرچه بیت کوین اولین شبکه رمز ارزی در جهان بود، اما اتریوم به اولین شبکه‌ای تبدیل شد که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی کرد.
اتریوم سبب شد تا بلاک چین از ارزهای دیجیتال فراتر رفته و به یک بستر برای ارائه برنامه‌های کاربردی تبدیل شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی اصلی‌ترین کاربردهای اتریوم بپردازیم. اگر شما نیز به این شبکه علاقه دارید و می‌خواهید بیشتر درباره آن بدانید، با ما همراه شوید.
اندکی آشنایی با اتریوم
اتریوم (Ethereum) یک شبکه بلاک چینی است. وایت پیپر اتریوم در سال 2013 توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) ارائه و در سال 2015 شبکه آن راه‌اندازی شد. اتریوم اولین شبکه بلاک چینی بود که از قراردادهای هوشمند (Smart contract) و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) پشتیبانی کرد.
ارز دیجیتال شبکه اتریوم با نماد اتر (ETH) در بازار کریپتو عرضه شده است و از زمان ارائه تا به امروز، پس از بیت کوین، محبوب‌ترین ارز دیجیتال در جهان محسوب می‌شود. اتریوم بستر بسیاری دیگر از پروژه‌های بلاک چینی بود، تا اینکه با مشکلات مقیاس‌پذیری روبه‌رو شد. توسعه‌دهندگان این شبکه در سال 2022 نسخه جدیدی از اتریوم را منتشر کردند که قابلیت‌های بیشتر و مقیاس‌پذیری بالاتری دارد.
مهمترین موارد استفاده شبکه اتریوم کدامند؟
شاید بتوان اتریوم را پرکاربردترین شبکه بلاک چینی تا به امروز در نظر گرفت. از جمله موارد استفاده این شبکه محبوب می‌توان موارد زیر را بیان کرد:
1- امور مالی غیرمتمرکز – دیفای (DeFi)
یکی از امیدوارکننده‌ترین موارد استفاده در دنیای واقعی برای اتریوم، برنامه‌های دیفای هستند. منظور از دیفای، برنامه‌هایی است که به امورات مالی غیرمتمرکز مربوط می‌شوند. دیفای شامل صرافی‌های غیرمتمرکز، وام‌های رمز ارزی مبتنی بر قرارداد هوشمند و دیگر امورات مالی است که به شکل غیرمتمرکز عمل می‌کنند. یکی از پروژه‌های قابل توجه در این دسته، میکردائو (MakerDAO) است. این پروژه با استفاده از قراردادهای هوشمند اتریوم، امکان ایجاد یک استیبل کوین به‌نام دای (DAI) را فراهم کرده که توسط اتر پشتیبانی می‌شود و همیشه ارزش آن ۱ دلار است.
2- هویت دیجیتال (Digital identity)
انسان هنوز هم از گذرنامه‌های کاغذی استفاده کرده و باید آن‌ها را همه‌جا حمل کند. دلیل اصلی‌ای که انسان هنوز به یک سیستم دیجیتالی روی نیاورده، این بوده که بررسی صحت یک سند آنلاین برای دولت‌ها دشوار است؛ اما اتریوم تأیید داده‌ها به روشی باز و شفاف را امکان‌پذیر می‌کند. به این معنی که می‌توان از آن برای ایجاد یک سیستم شناسایی دیجیتالی استفاده کرد.
3- توکنیزه کردن دارایی‌های دنیای واقعی (Tokenizing real-world assets)
بلاک چین اتریوم توکنیزه کردن دارایی‌های واقعی را امکان‌پذیر کرد. در اصل، توکنهای امنیتی یک نمایش مبتنی بر بلاک چین از دارایی‌های دنیای واقعی مانند سهام، فلزات گران‌بها، املاک، مستغلات و... هستند. با توکن کردن این دارایی‌ها بر روی یک شبکه بلاک چین، ناشران می‌توانند بسیار راحت‌تر از زمانی که فقط یک قرارداد کاغذی داشتند، آن‌ها را انتقال داده یا معامله کنند. یکی از پروژه‌هایی که توکن‌سازی دارایی‌ها را به یک مورد استفاده قدرتمند از اتریوم تبدیل می‌کند، استارت‌آپ بلاک چین «PolyMath» است. این استارت‌آپ پس از جمعآوری ۵۹ میلیون دلار، اکنون یکی از اولین پلتفرم‌های سازگار را برای توکن‌سازی دارایی‌های دنیای واقعی در بلاک چین اتریوم ایجاد می‌کند.
4- برنامه‌های کاربردهای سلامت (Health applications)
اتریوم سیستم‌های سلامت و بهداشت را کاملاً متحول کرده است. همه بیمارستان‌ها در سراسر جهان می‌توانند سوابق بیماران خود را ذخیره کنند و به آن‌ها دسترسی داشته باشند و سپس آن‌ها را به اشتراک بگذارند. این یک عامل کلیدی در ساخت واکسن‌های جدید برای شیوع ویروس‌ها یا حتی پیشگیری از آن‌ها است. وقتی در تعطیلات هستید می‌توانید برای معاینه نزد پزشک در تایلند رفته و وقتی دوباره به خانه برگشتید به بیمارستانی در نیویورک بروید؛ درحالی‌که هر دو اطلاعات یکسانی در مورد شما دارند؛ اما همه‌چیز به همین جا ختم نمی‌شود. اتریوم تا حدی می‌تواند پیش برود که حتی داده‌هایی که ساعت هوشمند شما هر روز ثبت می‌کند نیز به‌طور خودکار با هر بیمارستانی در جهان به اشتراک گذاشته شود.
5- زیرساخت‌های امنیتی (Security infrastructure)
اصلی‌ترین ویژگی یک شبکه بلاک چینی مانند اتریوم، غیرمتمرکز بودن آن است. به این معنی که هیچ سرور مرکزی‌ای در آن برای حمله هکر وجود ندارد. بنابراین، استفاده از این شبکه‌ها، نفوذ به وبسایت و سرقت اطلاعات شخصی شما را سخت می‌کند.
6- پرداخت (Payments)
اقتصاد جهان بر اساس تراکنش‌ها شکل گرفته و اتریوم آن‌ها را برای همیشه تغییر داده است. خرید و فروش اتریوم این کار را با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام میدهد. این قراردادها امکان مبادله هرچیز را بدون ریسک فراهم می‌کنند. به‌جای ایجاد یک توافق‌نامه سنتی روی کاغذ، تراکنش بلاک چینی در یک کد کامپیوتری ثبت می‌شود. بنابراین تصور کنید که به‌جای خرید یک عکس از پلتفرمی مانند «Shutterstock»، آن را مستقیماً از عکاس بخرید و برای خرید عکس با او قرارداد ببندید؛ مثلاً اگر خریدار پول را در یک حساب امانی بگذارد، عکس دانلود شود.
7- حریم خصوصی (Privacy from third parties)
همه ما گوگل (Google) را به‌عنوان بزرگ‌ترین موتور جستجوی جهان می‌شناسیم؛ اما این شرکت اطلاعات شخصی کاربران خود را جمعآوری کرده و به تبلیغ‌کنندگان می‌فروشد. گوگل هر سال از این کار خود میلیاردها دلار سود کسب می‌کند. این درحالی است که شبکه بلاک چین اتریوم این نوع جمعآوری داده‌ها را غیرممکن می‌سازد. در این فناوری، هربار که موتور جستجو از داده‌های شما استفاده می‌کند، گزارش ثبت‌شده آن‌ها را در دسترس کل شبکه قرار میدهد. بنابراین سرور مرکزی اطلاعات را ثبت نمی‌کند تا اطلاعات قابل فروش باشند؛ بلکه اطلاعات در کل شبکه پراکنده هستند و دسترسی به آن‌ها غیرممکن است.
8- سیاست (Politics)
ممکن است که شما به‌عنوان یک شهروند، هر چهار سال یکبار، رأی خود را برای شخص سیاسی مورد نظرتان ثبت نمایید. اگرچه به ما گفته می‌شود دموکراسی بر جامعه حاکم است، اما هیچ دلیل محکمی مبنی بر عادلانه بودن رأی‌ها وجود ندارد. بااین‌حال، اتریوم می‌تواند این مشکل را حل کند. وقتی کاربران در یک سیستم مبتنی بر بلاک چین، مانند اتریوم، رأی می‌دهند، هیچکس نمی‌تواند آن را عوض کند؛ چراکه هیچ شخص ثالثی بر شبکه کنترل ندارد. بنابراین هر رأی که ثبت شود، به‌صورت عمومی قابل مشاهده خواهد بود. در نتیجه، اتریوم سیستم دموکراسی شفاف‌تر و عادلانه‌تری را ایجاد می‌کند.
9- ذخیره‌سازی داده (Storing data)
شرکت‌هایی مانند دراپ باکس (Dropbox) یا مایکروسافت (Microsoft) حجم عظیمی از داده‌ها را در مزارع سرور ذخیره می‌کنند. منظور از مزرعه سرور ساختمانی است که در آن صدها سرور برای ذخیره اطلاعات مستقر شده‌اند. مشکل مزارع سرور این است که بخش بزرگی از ظرفیت ذخیره‌سازی را در یک مکان متمرکز می‌کند. بنابراین، اگر شرکت در اثر یک بلای طبیعی یا یک حمله تروریستی از بین برود، آن حجم عظیم اطلاعات نیز از بین خواهد رفت. راه‌حل این مشکل، استفاده از یک مرکز ذخیره‌سازی غیرمتمرکز است. در این صورت، اطلاعات به‌جای ذخیره شدن در یک مرکز، در صدها (یا حتی هزاران) مرکز داده در سراسر جهان ذخیره می‌شوند؛ اما این امر تا به امروز امکان‌پذیر نبوده، چون تاکنون ایجاد شبکه‌ای که همه آن سرورها را به‌صورت ایمن به هم متصل کرده و انتقال سریع داده را امکان‌پذیر کند، وجود نداشته است.
بااین‌حال، برای حل نهایی این مشکل می‌توان روی اتریوم حساب کرد؛ چون فناوری بلاک چین آن می‌تواند برای رمزگذاری و انتقال سریع داده بین میلیون‌ها سرور استفاده شود.
10- عرضه اولیه سکه (Initial Coin Offerings)
عرضه اولیه سکه که به آن «ICO» گفته می‌شود، روشی برای تأمین مالی است. استارت‌آپ‌های اولیه با این روش، توکن‌ها را تولید کرده و آن‌ها را در ازای اتر می‌فروشند. یکی از بزرگ‌ترین ICOهای اتریوم، پروژه بنکور (Bancor) بوده که تنها در 3 ساعت با فروش توکن «BNT» خود به عموم، 153 میلیون دلار از طریق اتریوم جمعآوری کرد.
11- سیستم‌های رأی‌گیری (Voting Systems)
معمولاً شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف تحت دستورات شخص مدیرعامل عمل می‌کنند؛ اما در سیستم‌های مبتنی بر بلاک چین، مانند اتریوم، کاربران و استفاده‌کنندگان از شرکت هستند که می‌توانند در مورد آن حق رأی داشته باشند. این کار از طریق توکنهای بومی این شرکت‌ها که در بستر اتریوم ارائه شده، امکان‌پذیر است.
12- توکنهای غیرقابل تعویض (Non-Fungible Token)
توکنهای غیرقابل تعویض موسوم به «NFT»، دارایی‌های دیجیتالی مانند زمین، آواتار بازی‌های کریپتویی، موسیقی، تصویر و... هستند که بر روی شبکه‌های بلاک چینی قرار می‌گیرند. این توکن‌ها قابلیت خرید و فروش دارند. بیشتر NFTهای موجود در جهان بر بستر شبکه بلاک چین اتریوم ایجاد شده‌اند و هر روز نیز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.
موارد فوق جزء کاربردهایی هستند که شبکه بلاک چین اتریوم می‌تواند آن‌ها را محقق کند. هریک از مواردی که بیان شد، خود می‌تواند مجموعه‌ای از کاربردهای دیگر را در بر بگیرد. بنابراین، می‌توان گفت که اتریوم، گسترده‌ترین شبکه بلاک چینی در سطح جهان است.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی برخی از مهمترین کاربردهای شبکه اتریوم پرداختیم. پس از اتریوم چندین شبکه بلاک چینی ایجاد شدند که به‌عنوان قاتلین اتریوم شناخته می‌شوند؛ یعنی تمام ویژگی‌های اتریوم را با مقیاس‌پذیری بالاتر و هزینه کمتر ارائه می‌کنند. اگرچه برخی از شبکه‌های قاتل اتریوم توانستند در بین کاربران به خوبی شناخته شوند، اما همچنان اتریوم در وهله اول اهمیت قرار دارد. هنوز هم بسیاری از توسعه‌دهندگان، شبکه بلاک چین اتریوم را برای ارائه برنامه‌ها و توکنهای مورد نظر خود انتخاب می‌کنند. تیم توسعه اتریوم با ارتقای آن به سطح بالاتر (Ethereum 2) سعی در رفع مشکلات آن دارد تا بتواند محبوبیت این شبکه را حفظ کند. این تیم تا به امروز، تا حد زیادی، در راستای هدف خود موفق عمل کرده است.
