هدف اولیه بیت کوین و چشم‌انداز اصلی آن در زمان راه‌اندازی، ارائه سیستمی جدید و نوین به شکل غیرمتمرکز برای انجام امور و عملیات مالی بین افراد بود. این سیستم، معنای متفاوتی به تراکنش‌ها داد و آنها را بهطور کامل متحول کرد. Bitcoin به‌دنبال مبارزه با تمرکزگرایی در این حوزه است، اما آیا می‌تواند بانکهای مرکزی را از بین ببرد؟ در این مقاله از بلاگ اکسبیتو علاوه‌بر آشنایی با BTC، رابطه میان بیت کوین و بانک ها را بررسی و جایگاه بانکهای مرکزی در اقتصاد را تحلیل می‌کنیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با ارز دیجیتال بیت کوین (BTC)
بیت کوین به‌عنوان نخستین و ارزشمندترین ارز دیجیتال بازار کریپتو شناخته می‌شود. این کوین در سال 2009 با هدف ارائه بستری برای تراکنش‌ها و امور مالی راه‌اندازی شد. اولین‌بار در سال 2008، فرد یا گروهی از افراد با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) این ارز را در قالب یک وایت پیپر (Whitepaper) توصیف کردند.
Bitcoin یک ارز آنلاین پایاپای (Peer-to-Peer) است؛ بدین معنا که تمام تراکنش‌ها بدون هیچ‌گونه واسطه یا نیاز به مجوز، بهطور مستقیم میان دو طرف در شبکه انجام می‌شوند. به نقل از ناکاموتو، هدف از خلق بیت کوین فراهم کردن امکان انجام پرداخت‌های آنلاین بدون دخالت موسسات و نهادهای مالی بود.
شبکه این ارز جهت تامین و حفظ امنیت خود به مکانیزم اجماع گواه کار (Proof of Work) وابسته است. در این الگوریتم، ماینرها در تایید تراکنش‌ها و برقراری فعالیت بلاک چین نقش دارند و در ازای آن، پاداشی در قالب BTC دریافت می‌کنند. این مکانیزم از سوی بسیاری از کارشناسان به‌دلیل مصرف انرژی بالای خود، هدف انتقاد قرار می‌گیرد.
راجر ور (Roger Ver)، یکی از طرفداران و سرمایه‌گذاران اولیه بیت کوین و مدیرعامل سابق وب‌سایت Bitcoin.com در رابطه با این ارز گفته:
بیت کوین، مهم‌ترین اختراع پس از اینترنت در تاریخ است.
بانکهای مرکزی چه نقشی در اقتصاد دارند؟
در بخش پیشین این مقاله با ارز دیجیتال بیت کوین و جایگاه آن در امور مالی آشنا شدیم. همانطور که خواندید، این ارز با هدف فراهم کردن سیستم مالی غیرمتمرکز ایجاد شد که در تضاد با بانکهای مرکزی است؛ بنابراین می‌توان میان بیت کوین و بانک ها گونه‌ای جنگ و رقابت را تصور کرد.
بانکهای مرکزی جایگاه و نقش بسیار پررنگی را در اقتصاد جهانی و کشورها دارند؛ این نهادها با عرضه و چاپ پول فیات خود می‌توانند تغییرات چشم‌گیری رقم بزنند. همچنین، این بانک‌ها مسئولیت تنظیم سیاست‌های پولی (Monetary Policy) را برعهده دارند.
آنها از این سیاست‌ها جهت مدیریت نوسانات اقتصادی و حفظ پایداری هزینه‌ها بهره می‌گیرند.
بانکهای مرکزی با تغییر و تنظیم عرضه پول، سیاست‌های پولی را اعمال می‌کنند. این اقدامات پیوند نزدیکی با نرخ بهره (Interest Rate) سیستم بانکی در یک کشور دارند. بهطور کلی، نقش این سازمان‌ها در اقتصاد شامل موارد زیر می‌شود:
- ضرب سکه و چاپ اسکناس
- تعیین نرخ بهره و اعمال سیاست‌های پولی جهت کنترل تورم و رشد اقتصادی
- نظارت و تنظیم مقررات برای سیستم بانکی و بازارهای مالی
- ترویج و کمک به نوآوری در امور مالی
- ایفای نقش به‌عنوان بانک برای دیگر بانک‌ها
در نهایت می‌توان گفت که وظیفه اصلی بانکهای مرکزی در اقتصاد، صدور و عرضه ارز رسمی یک کشور است. در ادامه به برخی از اهداف مهم این نهادها در اقتصاد اشاره می‌کنیم:
- حفظ پایداری قیمت‌ها
- رشد اقتصاد
- کنترل نرخ تورم
- حفظ پایداری بازارهای مالی
- افزایش نرخ اشتغال
چگونه بیت کوین بر بانکهای مرکزی تاثیر می‌گذارد؟
تا اینجای مطلب با ارز دیجیتال BTC آشنا شدیم، سپس جایگاه و نقش بانکهای مرکزی در اقتصاد را بررسی کردیم. این بانک‌ها در کنترل تورم، رشد اقتصاد، مدیریت قیمت‌ها و غیره نقش اساسی دارند و بخش جدایی‌ناپذیر در سیستم‌های مالی سنتی به شمار می‌روند. بااین‌حال، شرایط در فین‌تک و ساختارهای جدید تفاوت دارد.
همانطور که خواندید یکی از اهداف اصلی Bitcoin از ابتدای ظهور آن تاکنون، ارائه سیستم مالی مدرن به‌شکل غیرمتمرکز و حذف واسطه در انجام تراکنش‌ها و امور مالی بوده است. این موضوع، فاکتور مهمی در ارتباط میان بیت کوین و بانک ها به شمار می‌رود؛ چراکه بانک‌ها بخشی از سیستم مالی سنتی محسوب می‌شوند. در ادامه با بررسی عوامل تاثیرگذاری BTC بر بانکهای مرکزی، ارتباط میان آنها را عمیق‌تر شرح می‌دهیم.
حذف مرجع متمرکز تصمیمگیرنده در دوران رکود
همانطور که مطالعه کردید، بیت کوین سیستمی را ایجاد کرده که در آن کاربران می‌توانند بدون نیاز به نهاد متمرکز و طرف سوم، میان یکدیگر تراکنش و انتقال دارایی داشته باشند. در حقیقت، همه امور به‌شکل غیرمتمرکز انجام می‌شوند. این ارز بر یک سازمان مرکزی مانند بانک تکیه ندارد و به‌جای آن، از مکانیزم اجماع گواه کار استفاده میکند.
بیت کوین با حذف مرجع تعیین‌کننده، به‌دنبال کاهش تاثیر سیاست‌های پولی در اقتصاد و امکان دستکاری یا ایجاد فساد توسط نهادها در آن است. طرفداران Bitcoin مدعی هستند که این سیستم می‌تواند از تورم، کاهش ارزش ارز و بحران‌های مالی ایجادشده بر اثر سوءمدیریت بانکهای مرکزی، جلوگیری کند.
بهطور خلاصه، بزرگترین رمز ارز جهان با کارکرد غیرمتمرکز خود می‌تواند خطاهای سازمان‌های متمرکز در امور مالی و اقتصاد را از بین ببرد و به‌دنبال آن، احتمال بروز تورم و رکود را کاهش دهد.
افزایش حجم تراکنش با پول الکترونیک
یکی از کاربردهای اصلی ارزهای دیجیتال، استفاده به‌عنوان ارز مجازی (Virtual Currency) یا پول الکترونیک است. BTC هم طبیعتاً چنین قابلیتی را دارد و هرروز بسیاری از کاربران از آن برای ارسال پول و دارایی به دوستان و اقوام خود در سراسر جهان استفاده می‌کنند.
با تبدیل شدن بیت کوین به ارز رسمی در یک کشور، مردم می‌توانند به‌سادگی و بدون عبور از فرایند طولانی، تنها با دسترسی به اینترنت به انجام امور مالی و تراکنشهای خود از طریق BTC با پول الکترونیک بپردازند. در حقیقت، پول کاغذی و فیزیکی جای خود را به Bitcoin و پول الکترونیک می‌دهد و در نتیجه، حجم تراکنش آن تا حد چشم‌گیری افزایش می‌یابد.
بهطور کلی، بیت کوین را می‌توان نوعی پول الکترونیک برشمرد و ورود آن به بانک مرکزی می‌تواند معنای ارز رسمی را متحول کند.
بهبود شفافیت در تراکنشهای مالی
ارزهای دیجیتال بر بلاک چین راه‌اندازی شده‌اند. در این نوع شبکه‌ها، افراد و کاربران می‌توانند بدون افشای اطلاعات هویتی خود فعالیت کنند، اما تمام تراکنش‌ها و مشخصات آنها بر بستر بلاک چین به‌شکل شفاف برای هرکسی در دسترس است.
استفاده از بیت کوین در سیستم بانک مرکزی و امور مالی در اقتصاد یک کشور می‌تواند تا حد زیادی به شفافیت جزئیات در تراکنش‌ها و عملیات گوناگون کمک کند. در سیستم سنتی، مشخصات و جزئیات تراکنش‌ها بهطور علنی در دسترس نیستند و فقط نهادهای متمرکز از آنها آگاهی دارند، اما در بلاک چین و دنیای کریپتو این موضوع متفاوت است.
آیا بیت کوین بانکهای مرکزی را از بین خواهد برد؟
تا اینجای مطلب به ارز دیجیتال BTC پرداختیم، جایگاه بانکهای مرکزی را بررسی کردیم، چگونگی تاثیر Bitcoin بر آنها را شرح دادیم و از ارتباط بیت کوین و بانک ها نوشتیم.
همانطور که مطالعه کردید، این ارز سیستم کاملا جدید و متفاوتی را در امور مالی به کاربران ارائه می‌دهد. سیستمی که مفهوم نوین غیرمتمرکز را به جهان معرفی کرد. به واسطه این مفهوم و این نوع از شبکه‌ها، تراکنش‌ها بدون دخالت سازمان‌ها و موسسات مالی انجام می‌شوند.
چنین امکانی در سیستم‌های سنتی وجود ندارد و تمام تراکنش‌ها و عملیات با نظارت یک نهاد متمرکز انجام می‌شوند. همین موضوع، بیت کوین را به ارزی بسیار جذاب برای خیلی از کاربران تبدیل میکند. بااین‌حال، آیا در واقعیت BTC می‌تواند بانکهای مرکزی را از بین ببرد؟
درحال‌حاضر، نمیتوان این امکان را برای بیت کوین تصور کرد؛ چراکه مقیاسپذیری آن هنوز به سطح لازم برای این امر نرسیده است. همچنین، ازآنجاییکه سازمان متمرکز و ناظری برای بلاک چینها وجود ندارد، برخی از کاربران در استفاده از آن مطمئن نیستند.
با وجود این موارد، اگر مشکلات و نقاط ضعف Bitcoin رفع شوند و این ارز به تکامل لازم برسد، می‌توان شانس پیروزی در رقابت با بانکهای مرکزی را برای آن تصور کرد.
سخن پایانی
در این مقاله از اکسبیتو، ابتدا با رمز ارز BTC آشنا شدیم، سپس جایگاه بانکهای مرکزی در اقتصاد را شرح دادیم و ارتباط بیت کوین و بانک ها را بررسی کردیم.
می‌توان گفت که Bitcoin رقیبی برای سیستم بانکی سنتی به شمار می‌رود؛ ویژگی‌های منحصربه‌فرد بیت کوین همچون تمرکززدایی و سرعت بالاتر در برخی از موارد، این ارز را به گزینه‌ای مطلوب برای انجام امور مالی تبدیل کرده‌اند. بااین‌حال، هنوز جای پیشرفت و تکامل برای نخستین ارز دیجیتال جهان وجود دارد و برخی از ضعف‌های این سیستم باید برطرف شوند تا بتوان آن را به جایگزینی برای بانکهای مرکزی برشمرد.
در نهایت، می‌توان گفت که BTC پتانسیل ایجاد تحول در اقتصاد کشورها را دارد، اما این پتانسیل هنوز به عمل نرسیده است.
