ترون (Tron) یک پلتفرم بلاک چینی است که محتوای دیجیتال را به‌صورت غیرمتمرکز به اشتراک می‌گذارد. پلتفرم‌های محتوایی درحال‌حاضر متمرکز و محدود هستند و انحصاری سودآور برای خود به وجود آورده‌اند. آنها از داده‌های کاربران بدون اجازه استفاده کرده و یا آنها را به فروش می‌گذارند. ترون برای مبارزه با این پلتفرم‌ها به وجود آورده است.
هدف ترون ایجاد یک پلتفرم سرگرمی و محتوای جهانی بوده که از مزایای فناوری بلاک چین بهره می‌برد و اشتراک‌گذاری آسان و کم‌هزینه محتوای دیجیتال را برای کاربرانش فراهم میکند. بنیاد ترون که یک سازمان غیرانتفاعی در سنگاپور است، در سال ۲۰۱۷ این پلتفرم را راه‌اندازی کرد. درحالی‌که ترون در ابتدا در آسیا معامله می‌شد، حالا یک پلتفرم جهانی به حساب می‌آید. فناوری به کار رفته در ترون با الهام از ماشین مجازی اتریوم و استفاده از قراردادهای هوشمند طراحی شده است. در این مقاله شما را با ارز دیجیتال ترون (Tron) و نحوه کار آن بیشتر آشنا می‌کنیم. در انتهای این مقاله دید بهتری نسبت به طرز کار این ارز مهم به دست خواهید آورد و اگر تصمیم به سرمایه‌گذاری دارید، با زیر و بم آن آشنا خواهید شد.
رمز ارز ترون (TRX) چیست؟
ترون یک پلتفرم دیجیتال غیرمتمرکز است که بر پایه فناوری بلاک چین و سیستم همتابه‌همتا (P2P) کار میکند. این پلتفرم واسطه‌ها را حذف کرده و به سازندگان محتوا اجازه می‌دهد تا آثار خود را به‌طور مستقیم به مخاطبانشان نمایش دهند. توسعه‌دهندگان این پلتفرم برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) که بر بستر ترون میزبانی می‌شوند، از زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) استفاده می‌کنند. این زبان برنامه‌نویسی برای نوشتن قراردادهای هوشمند به کار میرود و در شبکه اتریوم نیز از آن استفاده می‌شود. شبکه ترون سه مزیت اصلی نسبت به دیگر رقبای خود دارد که عبارت‌اند از:
1- سرعت تراکنش بالا: ترون در مقایسه با بیت کوین و اتریوم از نرخ تراکنش بالاتری در ثانیه برخوردار است.
2- قابلیت ارتقای بالا: با توجه به مقیاس‌پذیری بهبودیافته، پلتفرم ترون با پویایی بیشتری می‌تواند خود را ارتقا داده و ویژگی‌های تازه را به شبکه خود اضافه کند.
3- دسترس‌پذیری بالا: ساختار شبکه ترون، تمرکززدایی بیشتر، استحکام و توزیع پاداش بهینه‌تر را به ارمغان می‌آورد.
ترونیکس (Tronix) که به اختصار TRX شناخته می‌شود، توکن بومی شبکه ترون است و حداکثر تا ۱۰۰ میلیارد کوین به بازار عرضه می‌شود (تا مارس 2024، حدود ۹۰ میلیارد کوین در گردش هستند). کاربران با استفاده از TRX مستقیماً به سازندگان محتوا پاداش می‌دهند. نکته قابل توجه این است که ترون هیچ کارمزدی برای تراکنش از سازندگان محتوا دریافت نمی‌کند و تراکنش‌های TRX در این پلتفرم رایگان هستند. توکن ترونیکس (TRX) کاربردهای مختلفی دارد، از جمله:
- رأی دادن به ولیدیتورها (تولیدکنندگان بلاک شبکه)
- خرید و فروش و معامله توکن برای کسب سود
- کسب پهنای باند یا انرژی در شبکه
معماری بلاک چین ترون به چه صورت است؟
ارز دیجیتال ترون در ابتدا به‌عنوان یک توکن مبتنی بر اتریوم ساخته شد، اما در سال ۲۰۱۸ به شبکه اختصاصی خود مهاجرت کرد. در این فرایند توکن‌های اتریومی سرمایه‌گذاران با توکن TRX جدید، بر بستر بلاک چین ترون مبادله شدند و توکن‌های اتریومی از بین رفتند.
بلاک چین ترون مانند شبکه اتریوم از یک مدل مبتنی بر اکانت استفاده میکند و قراردادهای هوشمند بخشی جدایی‌ناپذیر از آن به شمار می‌آیند. این بلاک چین دارای سه لایه اصلی است که هرکدام از آنها نقش مهمی در پردازش تراکنش‌ها و رسیدن به اجماع در شبکه دارند. در ادامه این سه لایه اصلی و کارکرد هرکدام را به شما معرفی می‌کنیم.
لایه هسته بلاک چین ترون
لایه هسته (core layer)، قلب معماری بلاک چین ترون است. در این لایه، دستورات ضروری در شبکه اجرا می‌شوند. مکانیزم اجماع مربوط به این لایه است و مسئولیت اطمینان از توافق در مورد اعتبار تراکنش‌ها و وضعیت فعلی بلاک چین را بر عهده دارد. ارز دیجیتال ترون از یک مکانیزم اجماع «اثبات سهام نمایندگی شده»(DPoS) استفاده میکند. در این مکانیزم اجماع، کاربران به مجموعه‌ای از نمایندگان رای می‌دهند تا بلاک‌های تازه را تایید کنند.
عملکرد قراردادهای هوشمند نیز به این لایه وابسته است. این لایه محیطی را فراهم میکند که قراردادهای هوشمند، طبق یک منطق از پیش برنامه‌ریزی شده اجرا شوند. همچنین تمام حساب‌ها از طریق لایه هسته ردیابی می‌شوند؛ یعنی ایجاد حساب‌های جدید، موجودی حساب‌ها و تراکنش‌ها به‌عهده این لایه است و به‌عنوان هسته مرکزی برای تمام حساب‌های کاربری در بلاک چین عمل میکند.
به عبارت ساده‌تر، لایه هسته به‌عنوان مرکز کنترل بلاک چین ترون به حساب می‌آید. این لایه اعتبارسنجی تراکنش‌ها، اجرای قراردادهای هوشمند، مدیریت حساب‌ها و اطمینان از عملکرد همه‌چیز، مطابق با پروتکل‌های تعیین‌شده را مدیریت میکند. لایه هسته برای حفظ یک شبکه امن و کارآمد ضروری است.
لایه ذخیره‌سازی بلاک چین ترون
لایه ذخیره‌سازی ترون (Storage Layer)، داده‌های مورد نیاز را برای بلاک چین ترون فراهم میکند و به‌گونه‌ای طراحی شده است که یک سیستم قدرتمند و تطبیق‌پذیر باشد. این لایه داده‌ها را به دو دسته تقسیم میکند:
1- ذخیره‌سازی بلاک (Block Storage): در این دسته داده‌ها با معماری رمزنگاری‌شده و با یک کلید ذخیره می‌شوند و امکان ذخیره و بازیابی کارآمد کل بلاک‌ها در بلاک چین را فراهم میکند.
2- ذخیره‌سازی وضعیت (State Storage): این پایگاه داده اطلاعات مربوط به زنجیره‌های منشعب شده یا فورک را ذخیره کرده و به ولیدیتورها امکان می‌دهد در صورت وقوع انشعاب، به‌سرعت به زنجیره اصلی سوئیچ کنند.
طراحی تازه پایگاه داده بلاک چین ترون، به کاربران امکان می‌دهد تا نسبت به راه‌حل‌های ذخیره‌سازی سنتی بلاک چین، ساختارهای داده پیچیده‌تری را مدیریت کنند. با توجه به رشد اکوسیستم ترون و ساخته شدن اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مختلف بر بستر آن، این قابلیت در آینده نیازهای توسعه‌دهندگان را به‌خوبی برآورده خواهد کرد. به‌طور کلی، لایه ذخیره‌سازی برای پشتیبانی موثر از اکوسیستم روبه‌رشد بلاک چین ترون، تعادل را بین کارایی، انعطاف‌پذیری و امنیت برقرار میکند.
لایه کاربردی
لایه کاربردی (Application Layer) برای توسعه‌دهندگان و کاربران ساخته شده است. این لایه به‌عنوان پلی بین قابلیت‌های هسته‌ای بلاک چین و ایجاد برنامه‌های کاربردی در دنیای واقعی عمل میکند. این لایه مجموعه‌ای از ابزارها و قابلیت‌هایی را ارائه می‌دهد که توسعه‌دهندگان می‌توانند از آنها برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) در شبکه ترون استفاده کنند. ابزارهایی مانند رابط‌ها، APIها (رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی) و زبان‌های برنامه‌نویسی سازگار با سیستم قرارداد هوشمند در اختیار برنامه‌نویسان قرار می‌گیرند تا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز خود را در بلاک چین ترون بسازند.
تنوع زیادی برای ساخت اپلیکیشن‌ها وجود دارد؛ از قبیل صرافی‌های غیرمتمرکز، بازارهای پیش‌بینی و حتی بازی‌های بلاک چینی. این لایه امکان ایجاد و ادغام کیف پول‌های سفارشی را برای تعامل با شبکه ترون نیز فراهم میکند. این کیف پول‌ها به کاربران امکان می‌دهند توکن‌های TRX خود را ذخیره کرده، وجوه را ارسال و دریافت کنند و با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ساخته شده در شبکه ترون تعامل داشته باشند.
شبکه ترون چطور کار میکند؟
شبکه ترون بر اساس چند اصل کار میکند که اولین مورد آن تمرکززدایی است. تمام داده‌های روی بلاک چین کاملا رایگان بوده و تحت کنترل هیچ مرجع مرکزی نیستند. سازندگان محتوا می‌توانند محتوای خود را به اشتراک گذاشته و به‌عنوان پاداش، توکن TRX بگیرند.
همچنین این امکان را دارند که توکن‌های خود را در شبکه ترون ایجاد کرده و از آنها در برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) استفاده کنند. این توکن‌های تازه ایجاد شده توسط توکن اصلی TRX پشتیبانی می‌شوند. مکانیزم اجماع شبکه ترون «اثبات سهام نمایندگی شده» است که توسط ولیدیتورها یا اعتباردهندگان انجام می‌شود.
مکانیزم اجماع اثبات سهام نمایندگی شده (DPoS) در شبکه ترون
بلاک چین ترون برای دستیابی به توافق در مورد وضعیت شبکه، از مکانیزم اجماع «اثبات سهام نمایندگی شده» (DPoS) استفاده میکند. در این فرایند، ۲۷ نماینده یا ولیدیتور انتخاب می‌شوند که مسئول تأیید تراکنش‌ها و اضافه کردن بلاک‌های جدید به بلاک چین هستند.
دارندگان توکن TRX حق رای دارند و به ولیدیتورهای مورد اعتماد خود رای می‌دهند. انتخابات هر شش ساعت یک‌بار برگزار می‌شوند. این سیستم رای‌گیری مکرر باعث رقابت بیشتر میان ولیدیتورها و تضمین پاسخگویی آنها خواهد شد. نماینده‌های انتخاب‌شده به‌نوبت بلاک‌های جدیدی را برای بلاک چین ترون ایجاد می‌کنند. هر نماینده‌ای که با موفقیت یک بلاک را اضافه کند، به‌عنوان پاداش توکن TRX دریافت خواهد کرد. همچنین برای نمایندگانی که در رای‌گیری شرکت می‌کنند، پاداش‌هایی در نظر گرفته شده است. این مکانیزم اجماع مزایای زیادی را برای شبکه ترون به ارمغان می‌آورد؛ از جمله:
- قابلیت مقیاس‌پذیری: به‌دلیل اینکه مجموعه محدودی از نماینده‌ها تراکنش‌ها را تأیید می‌کنند، در مقایسه با مکانیزم اثبات کار (PoW) زمان تراکنش بالا میرود و منجر به افزایش کارایی شبکه ترون می‌شود.
- عملکرد بهتر: با انتخاب نمایندگان توسط هولدرهای توکن TRX، دیگر نیازی به فرایند استخراج با مصرف انرژی زیاد، وجود ندارد.
- تمرکززدایی: بلاک چین ترون به‌طور کامل و مانند برخی دیگر از بلاک چین‌ها غیرمتمرکز نیست، اما سیستم رای‌گیری آن به دارندگان TRX حق انتخاب می‌دهد تا ولیدیتورها را مشخص کنند.
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) در شبکه ترون
بلاک چین ترون، مانند اتریوم، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را بر روی پلتفرم خود بسازند. این اپلیکیشن‌ها در شبکه ترون اجرا می‌شوند و از توکن TRX و قراردادهای هوشمند ترون استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه بر بستر بلاک چین قرار دارند، شفاف، امن و دستکاری‌ناپذیر هستند و تمام تراکنش‌ها و فعالیت‌های آنها قابل رویت است.
بلاک چین ترون طیف متنوعی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را ارائه می‌دهد، برخی از محبوب‌ترین آنها عبارتند از:
- امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): برنامه‌های دیفای به کاربران امکان می‌دهند تا بدون اتکا به موسسات مالی سنتی، ارز دیجیتال وام بگیرند، وام بدهند و معامله کنند. پلتفرم جاست لند (JustLend) یک پلتفرم دیفای محبوب در شبکه ترون برای وام‌دهی غیرمتمرکز است.
- بازی: سرعت بالای تراکنش‌های ترون، آن را به گزینه‌ای مناسب برای بازی‌های آنلاین تبدیل کرده است. بازی‌های ترون ورس (TronVerse) و ترون نینجا (Tron Ninja) نمونه‌هایی از بازی‌های مبتنی بر بلاک چین ترون هستند.
- سرگرمی: شبکه ترون به‌دنبال توانمندسازی خالقان محتوا است. اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز سرگرمی به خالقان محتوا امکان می‌دهند تا محتوای خود را به‌طور مستقیم توزیع کنند و از طرفداران خود توکن TRX بگیرند.
قراردادهای هوشمند در شبکه ترون
قراردادهای هوشمند در شبکه ترون، به‌طور خودکار و با توجه به شرایط توافق از پیش تعیین‌شده، اجرا می‌شوند. این امر به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) قدرتمندی را در شبکه Tron بسازند. برخلاف برخی دیگر از بلاک چین‌ها که توسعه‌دهندگان را به یک زبان برنامه‌نویسی برای قراردادهای هوشمند محدود می‌کنند، شبکه ترون انعطاف‌پذیری بیشتری را ارائه می‌دهد:
- سالیدیتی: زبان اصلی برای قراردادهای هوشمند ترون، زبان سالیدیتی (Solidity) است. سالیدیتی یک زبان سطح بالا و شیء‌گرا بوده که به‌طور خاص برای نوشتن قراردادهای هوشمند بر روی بلاک چین‌های مختلف، از جمله اتریوم طراحی شده است.
- پایتون: شبکه ترون همچنین از زبان پایتون (Python) برای توسعه قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکند. پایتون یک زبان عمومی بوده که به‌دلیل خوانایی و سهولت استفاده شناخته شده است. بااین‌حال، توجه به این نکته اهمیت دارد که پشتیبانی پایتون از قراردادهای هوشمند شبکه ترون هنوز کامل نشده و درحال توسعه است؛ در نتیجه احتمالا محدودیت‌هایی وجود داشته باشد.
قراردادهای هوشمند مزایای زیادی را برای شبکه ترون فراهم می‌کنند؛ از قبیل:
1- تمرکززدایی: قراردادهای هوشمند نیاز به واسطه‌ها را از بین برده و اعتماد را افزایش می‌دهند؛ بنابراین هزینه تراکنش‌ها نیز کاهش می‌یابد.
2- خودکارسازی: آنها اجرای توافق را به‌صورت خودکار و اتوماتیک می‌سازند و اجرای قرارداد را بدون هیچ‌گونه تغییری تضمین می‌کنند.
3- امنیت: بلاک چین ترون امنیت قراردادهای هوشمند را بالا برده و آنها را در برابر دستکاری یا کلاهبرداری مقاوم کرده است.
نودها در شبکه ترون
شبکه ترون برای عملکرد خود به انواع مختلف نودها متکی است:
- نود کامل: نودهای کامل (Full node) یک کپی کامل از بلاک چین ترون را ذخیره می‌کنند. آنها با تأیید تراکنش‌ها، پخش بلاک‌ها و ارائه API در شبکه مشارکت دارند.
- نود نماینده: این گره‌ها مسئول تولید بلاک، تأیید تراکنش و حاکمیت در شبکه هستند. آنها توسط دارندگان TRX و از طریق مکانیزم اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS) انتخاب می‌شوند.
- نود سالیدیتی (اصطلاح نادرست): هیچ نوع نود یا گره خاصی به نام نود سالیدیتی (Solidity Node) در شبکه ترون وجود ندارد. بااین‌حال ممکن است منظور از این نودها، یک نود کامل باشد که از طریق APIهای مبتنی بر سالیدیتی، دسترسی به داده‌های قرارداد هوشمند را ارائه می‌دهند.
ماشین مجازی ترون (TVM)
ماشین مجازی ترون (TVM) موتور اصلی اجرای قراردادهای هوشمند در بلاک چین ترون است. این پلتفرم، به‌طور خاص برای اجرای قراردادهای هوشمند نوشته‌شده به زبان سالیدیتی طراحی شده است و اجرای امن و جداگانه قراردادهای هوشمند را تضمین میکند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی ماشین مجازی ترون، سازگاری آن با ماشین مجازی اتریوم (EVM) است. این سازگاری، به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا از کدها و ابزارهای موجود در شبکه اتریوم برای ساخت قراردادهای هوشمند در شبکه ترون استفاده کنند. علاوه‌بر این، TVM اجرای قراردادهای هوشمند را از کل شبکه جدا کرده و از تأثیر کدهای مخرب بر سایر بخش‌های شبکه ترون جلوگیری میکند. این جداسازی، امنیت کلی بلاک چین را افزایش می‌دهد.
امنیت شبکه ترون به چه صورت است؟
مهم‌ترین ویژگی امنیتی ترون، مکانیزم اجماع «اثبات سهام نمایندگی‌شده» (DPoS) آن است. این سیستم، اعتبارسنج‌های شبکه را هر شش ساعت یک بار جابه‌جا میکند و هر یک از این اعتبارسنج‌ها توسط رأی‌دهندگان (کاربرانی که توکن TRX خود را استیک کرده‌اند) انتخاب می‌شوند.
علاوه‌بر این، بنیاد ترون برای هرگونه باگ یا مشکل کشف شده در شبکه، جوایز سخاوتمندانه‌ای پرداخت میکند. این ابتکار تشویقی، توسعه‌دهندگان و کارشناسان امنیت را ترغیب کرده تا به‌طور فعالانه در شناسایی و رفع آسیب‌پذیری‌های بالقوه شبکه ترون مشارکت داشته باشند و امنیت کلی آن را ارتقا دهند.
سخن پایانی
بزرگترین مزیت استفاده از ترون این است که هنرمندان و خالقان محتوا در سراسر جهان، مالکیت کامل محتوایی را که ایجاد می‌کنند، در اختیار دارند. این شبکه به آنها این امکان را می‌دهد تا بدون نگرانی در مورد هزینه‌های بالای تراکنش، آثار خود را خلق کرده و به اشتراک بگذارند. این ویژگی به‌خصوص برای هنرمندان مستقل که به‌دنبال کسب درآمد از آثار خود هستند، بسیار سودمند است.
ترون را می‌توان یکی از پروژه‌های پیشرو در زمینه وب ۳ در نظر گرفت. تمرکز اصلی وب ۳ بر فعال کردن استفاده از اینترنت به‌صورت غیرمتمرکز و باز است و شبکه ترون نمونه‌ای از این اینترنت با قابلیت‌های کاربردی در دنیای واقعی را ارائه می‌دهد. وب ۳ به‌دنبال حذف واسطه‌ها و کنترل بیشتر کاربران بر داده‌هایشان است و ترون در راستای این اهداف حرکت می کند.
