ارز دیجیتال زیلیکا (ZIL) توکن بومی بلاک چین زیلیکا (Zilliqa) است که برای حل مشکل مقیاسپذیری شبکهٔ اتریوم و مشکلات پردازش تراکنش در آن طراحی شده و خدمات برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز (dApp) مانند امور مالی و بازارهای NFT را در بر می‌گیرد. مهم‌ترین ویژگی زیلیکا این خصیصه است که پایهٔ مناسبی برای ساخت برنامه‌های کاربردی و شبکه‌هایی به حساب می‌آید که نیازمند عملکرد تراکنشی بالایی هستند. در ادامه به معرفی و تشریح نحوه کار کردن زیلیکا می‌پردازیم.
ارز دیجیتال زیلیکا (ZIL) چیست؟
ارز دیجیتال زیلیکا (ZIL) توکن بومی بلاک چین زیلیکا (Zilliqa) محسوب می‌شود. این توکن قابل استفاده برای پرداخت به‌ازای محصولات و خدمات، تولید و خرید و فروش NFT، و غیره است.
بلاک چین زیلیکا در ژوئن ۲۰۱۷ به‌وسیلهٔ دو هم‌بنیان‌گذار به نام‌های «آرمیت کومار» (Armit Kumar) و «زینشو دان» (Xinshu Don) که محققین دانشگاه ملی سنگاپور هستند، معرفی گردید. شبکه اصلی زیلیکا در ژانویه ۲۰۱۹ وارد فاز اجرایی شد. عرضه اولیه توکن پروژه در سال ۲۰۱۷ به جمع‌آوری بیش از ۲۲ میلیون توکن اتریوم (ETH) انجامید.
توکن زیلیکا نقش کلیدی در نگهداری و اجرای شبکهٔ زیلیکا دارد و قابل استفاده برای نگهداری، ارسال و سهام‌گذاری است. کاربران با تملک و سهام‌گذاری توکن زیلیکا (ZIL) قابلیت رأی دادن برای به‌روزرسانی شبکه پیدا می‌کنند که هر رأی متناسب با مقدار سکه زیلیکا (ZIL) سهام‌گذاری‌شده توسط آنان است.
بنا به طراحی انجام‌شده، حداکثر ۲۱ میلیارد توکن زیلیکا (ZIL) تولید خواهد شد.
زیلیکا (Zilliqa) چگونه کار میکند؟
بلاک چین زیلیکا (Zilliqa) یک بلاک چین مبتنی بر شبکه اتریوم با استاندارد ERC-20 است که بر عملکرد بالای تراکنش تمرکز دارد. درحالحاضر بلاک چین زیلکا می‌تواند ۲۸۲۸ تراکنش را در ثانیه اجرا کند. توکن ZIL یک توکن کاربردی شبکه بوده و قابل استفاده برای پرداخت هزینهٔ پردازش تراکنش و قراردادهای هوشمند است.
بلاک چین زیلیکا (Zilliqa) با کمک یک پایگاه دادهٔ خردشده یا شاردشده (Sharded) تعداد بالایی تراکنش را در زمان کوتاه انجام میدهد. در یک پایگاه داده خردشده، گره‌های شبکه در زیرگروه‌هایی قرار می‌گیرند که به‌جای کل شبکه از یک حوزهٔ مشخص پشتیبانی می‌کنند. تراکنشها درون هر شارد اجرا می‌شوند و در نهایت تراکنش‌های هر شارد در بلوک‌هایی یکپارچه‌سازی شده و به زنجیرهٔ اصلی منتقل خواهند شد.
یکی از قابلیت‌های بلاک چین زیلیکا استفاده از زبان برنامه‌نویسی اختصاصی آن اسکیلا (Scilla) است که تمرکز آن بر امنیت بوده و توسعه‌دهندگان را قادر به نوشتن و اجرای dAppهای اختصاصی برای ارائه خدمات واقعی میکند. در ادامه جزئیات بیشتری از عملکرد بلاک چین زیلیکا توضیح داده شده است.
پروتکل بلاک چین زیلیکا
ارز دیجیتال زیلیکا بر خلاف بسیاری از شبکه‌های بلاک چین، از الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) استفاده نمی‌کند. در عوض زیلیکا از یک الگوریتم اجماع به‌صورت ترکیبی از تحمل خطای بیزانسی عملی (PBFT) و اثبات کار (PoW) بهره می‌برد. در الگوریتم اجماع ترکیبی زیلیکا از استخراج‌کنندگان (ماینرها) تنها خواسته می‌شود که الگوریتم اجماع اثبات کار را در هر ۱.۵ ساعت به‌مدت ۵ دقیقه اجرا کنند. به استخراج‌کنندگان متناسب با تعداد امضاهایی که در طی دورهٔ ۱.۵ ساعته تأیید کرده‌اند، پاداش داده می‌شود. در نتیجه استخراج‌کنندگان بیشتری در مقایسه با دیگر شبکه‌های بلاک چین پاداش دریافت می‌کنند. الگوریتم اجماع PBFT زیلیکا از نظر محاسباتی سنگین است و قابل اجرا توسط GPU یا ASIC نیست.
بلاک چین زیلیکا از شاردینگ (Sharding) برای تقسیم شبکه به چندین جزء یا شارد (Shard) استفاده میکند. سپس به هر گره اجازه میدهد تنها بخشی از تراکنش‌های شبکه را پردازش کند. هر شارد مثل بلاک چین خود عمل کرده و به گره‌ها اجازه میدهد در آن، داده ذخیره کنند، تراکنشها را پردازش کرده و بلوک‌های جدیدی به زنجیره شارد اختصاصی خود بیفزایند که میکروبلاک (microblock) خوانده می‌شوند. هر میکروبلاک بعداً در یک بلوک تراکنش ادغام خواهد شد تا به زنجیره اصلی زیلیکا اضافه شود. نکتهٔ مهم این است که گره‌های شارد تنها حاوی زیرمجموعهٔ مشخصی از بلاک چین زیلیکا هستند و نمی‌توانند کل تاریخچهٔ زیلیکا را ذخیره کنند.
استفاده از توکن ZIL یا هر dApp در شبکهٔ بلاک چین زیلیکا نیازمند پرداخت هزینه اندکی برای هر تراکنش است که به‌طور معمول یک‌دهم ZIL هزینه دارد. نکتهٔ جالب این است که این هزینه‌ها برای پاداش‌های استخراج (ماینینگ) آینده استفاده خواهند شد تا امنیت زیرساخت زیلیکا را تقویت کنند و به کاهش تورم دارایی کمک شود.
قراردادهای هوشمند
زیلیکا یک پلتفرم قرارداد هوشمند است که به توسعه‌دهندگان اجازه میدهد برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز ایجاد و اجرا کنند. بدین ترتیب پلتفرم برای دسته گسترده‌ای از کاربردهای بالقوه از تأمین مالی غیرمتمرکز تا گیمینگ و مدیریت زنجیره تأمین کاربرد می‌یابد. یکی از اقدامات گردانندگان زیلیکا برای ایجاد امکان وارد کردن داده از خارج از شبکه به قراردادهای هوشمند توسط اوراکل‌ها، شروع همکاری با Chainlink بود که امکان یکپارچه‌سازی اوراکل‌ها را به بلاک چین زیلیکا میدهد. بدین ترتیب امنیت بیشتری برای شبکه زیلیکا ایجاد می‌شود. زمانی که داده به‌وسیلهٔ گره‌های چندگانه در یک شبکه ارائه گردد، نقطهٔ مرکزی مستعد آسیب نمی‌تواند باعث حمله یا شکست شبکه شود.
تیم توسعه زیلیکا امیدوار است همکاری با Chainlink بتواند به کاربران دسته جدیدی از برنامه‌های کاربردی را در پلتفرم بلاک چین از قبیل صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های مبادله و دیگر خدمات مالی رمز ارز ارائه دهد. با اینکه هدف اولیه همکاری با Chainlink دسترسی لحظه‌ای به قیمت‌های بازار بوده است، این کار همچنین می‌تواند به کاربران اجازه دهد به یک میزبان از پایگاه داده دیگر مثل نرخ‌های مبادله، نتایج انتخابات و پیش‌بینی هوا دسترسی پیدا کنند.
گره‌ها در شبکهٔ زیلیکا
شبکهٔ زیلیکا از انواع مختلفی از گره‌ها در معماری خود پشتیبانی میکند.
- گره‌های شارد (Shard Nodes): گره‌های شارد همان گره‌های استخراج شبکه هستند. این گره‌ها به شاردهای مربوطه اختصاص داده می‌شوند و به بخشی از شبکه تعلق داشته و تراکنش‌های همان بخش را پردازش می‌کنند. پس از اینکه به اجماع رسیدند، میکروبلاک خود را تولید کرده و با توکن‌های ZIL پاداش می‌گیرند. عضویت این گره‌ها در یک بخش خاص توسط کمیته گره‌های DS پس از اجرای محاسبات تعیین‌شده تنظیم می‌شود.
- گره‌های DS: این گره‌ها نیز برای استخراج استفاده می‌شوند. ولی وظیفهٔ خاص آن‌ها گردآوری میکروبلاک‌های ارائه‌شده توسط گره‌های شارد است. این گره‌ها نیز بابت کار خود، توکن ZIL پاداش می‌گیرند. مجموعه گره‌های DS در کمیته DS قرار دارند و بخش کوچکی از کمیته در هر دوره جایگزین می‌شوند که یک دوره زمان لازم برای تکمیل ۱۰۰ بلوک است.
- گره‌های جستجو (Lookup Nodes): این‌ها گره‌های کاملی هستند. یعنی کل داده‌های بلاک چین زیلیکا توسط گره‌های DS و گره‌های شارد را ذخیره می‌کنند. این گره‌ها به گره‌های جدیدی که به شبکه ملحق می‌شوند، داده‌های لازم برای همگام شدن ارائه می‌دهند. همچنین تراکنشها را بین گره‌های شارد و کمیته DS توزیع می‌کنند.
- گره‌های سید (Seed Nodes): گره‌های سید عمدتا برای ارائه درخواست‌های JSON-RPC استفاده می‌شوند که پروتکل فراخوانی از راه دور رمزنگاری‌شده است که قابلیت پل زدن بین زبان برنامه‌نویسی وب و بلاک چین را دارد و برای کارهای مثل ایجاد تراکنش‌های جدید استفاده می‌شود. تراکنشها به نظر منظم توسط گره‌های بذری دسته‌بندی شده و قبل از منتقل شدن به گره‌های جستجو در کمیته DS بین گره‌های شارد توزیع می‌شوند.
- گره‌های سید استیک‌شده (Staked Seed Nodes): این گره‌ها گونه‌ای از گره‌های سید هستند که توسط شرکای ذی‌نفع مدیریت می‌شوند. بدین ترتیب که توسط تیم مدیریتی زیلیکا از طریق لیست سفید انتخاب شده و ماموریت آن‌ها پاسخگویی به درخواست‌های JSON-RPC از جامعه کاربران است. این گره‌ها برای عملکرد خود به‌طور منظم پاداش دریافت می‌کنند.
دارایی‌های دیجیتال زیلیکا
زمانی که در سال ۲۰۲۱ طوفان کاربردهای NFT شروع شد، زیلیکا درست در مرکز آن قرار داشت. پلتفرم بلاک چین زیلیکا به‌طور اختصاصی برای کار با حجم بالای تراکنشها و مقادیر بالای ذخیره داده طراحی شده است. به همین دلیل، یک پلتفرم ایده‌آل برای بازار NFT به حساب می‌آید. همچنین به‌خاطر قابلیت‌های خاص قراردادهای هوشمند می‌تواند کاربردهای خاص و پیچده‌ای از NFT مثل خانه‌های مزایده، فروشگاه‌ها و حتی پلتفرم‌های املاک مجازی را پیاده‌سازی کند.
زیلیکا به‌دلیل پشتیبانی خوب خود از بازار روبه‌رشد NFT و مزایای کارایی بالا، امنیت و مقیاسپذیری خوب می‌تواند برای جوامع خلاق مثل موسیقی‌دانان و تولیدکنندگان محتوا بستر مناسبی برای درآمدزایی باشد.
ویژگیهای ارز دیجیتال زیلیکا کدامند؟
در این بخش ویژگیهای مهم ارز دیجیتال زیلیکا را به‌اختصار تشریح می‌کنیم.
مقیاسپذیری
شبکه زیلیکا با کمک گرفتن از مکانیزم شاردینگ توانسته است سرعت بالایی به تراکنش‌های شبکه اتریوم ببخشد؛ زیرا تراکنشها به‌صورت موازی با شبکه اصلی اتریوم اجرا شده و توسعه‌دهندگان زیلیکا قابلیت اجرای هزار برابر سریع‌تر تراکنشها نسبت به شبکه اتریوم تخمین می‌زنند. این تخمین بر اساس استفاده از ۳۰ هزار ماینر شبکه اتریوم محاسبه شده است.
قابلیت همکاری
با تکمیل سازگاری با ماشین مجازی اتریوم (EVM) در نسخه ۹.۲.۰ شبکه اصلی زیلیکا قابلیت همکاری متقابل بین قراردادهای توکن مثلی (Fungible token) برای اسکیلا (Scilla) و ماشین مجازی اتریوم ایجاد شد و حالا ماشین مجازی اتریوم می‌تواند قراردادهای نوشته‌شده با اسکیلا را به کار بگیرد.
بدین ترتیب سکه بومی ZIL می‌تواند به‌صورت یک سکه بومی ETH عمل کند و در نتیجه کاربران می‌توانند به ذخیره کردن و تراکنش توکن‌های ZIL خود با استفاده از کیف‌های پول محبوب ماشین مجازی اتریوم مثل MetaMask بپردازند.
همچنین بنا به به‌روزرسانی‌های دیگر شبکه اصلی زیلیکا، قراردادهای ماشین مجازی اتریوم برای توکن‌های مثلی را می‌تواند قراردادهای اسکیلا خواند و به توکن‌های ZRC-2 اجازه میدهد که به‌صورت توکن‌های ERC-20 تراکنش انجام دهند.
تأمین مالی غیرمتمرکز (DeFi)
پلتفرم زیلیکا خدمات تأمین مالی غیرمتمرکز (DeFi) را پشتیبانی میکند تا کاربران بتوانند به خدمات مالی مثل وام‌ها، سپرده‌گذاری و بیمه بدون استفاده از واسطه دست یابند. خدمات DeFi زیلیکا بر اساس پلتفرم بلاک چین سریع و امن آن ساخته شده و امکان دسترسی کاربران به خدمات مالی سریع و کم‌هزینه را فراهم میکند. خدمات وام دادن و قرض گرفتن، سرمایه‌گذاری و استیبل کوین‌ها (Stablecoin) از دیگر کاربردهای DeFi در پلتفرم زیلیکا هستند. مزیتی خوب که خدمات متنوع مالی را در یک پلتفرم به کاربران عرضه میکند.
امنیت
یکی از امکانات امنیتی منحصر‌به‌فرد شبکه زیلکا مقابله با بیشتر انواع تهدیدها است. استفاده از مکانیزم اجماع PBFT که دو لایه امنیتی دارد، باعث می‌شود از حملات Sybil جلوگیری شود و شاردها تنها مجاز به پردازش بخشی از بلاک چین باشند و مانع از اجرای هارد فورک (Hard Fork) در شبکه خواهد شد.
بلاک چین زیلیکا به رمزنگاری Elliptic-Curve متکی است که سوابق تراکنش‌های آن را امن میکند و نیز از یک الگوریتم اثبات کار (PoW) برای تولید شاردها و تنظیم هویت گره‌ها استفاده میکند.
به‌کارگیری
با بررسی اطلاعات شبکه‌های اجتماعی می‌توان دید که زیلیکا دارای جامعه کاربری فعالی بوده که این رمز ارز محبوب آنهاست. برای مثال حساب زیلیکا در X (توییتر سابق) بیش از ۴۶۰ هزار دنبال‌کننده دارد. سایت زیلیکا بیش از ۱۲ هزار بازدید در ماه دارد که عدد بزرگی نیست، ولی امتیاز Ahref آن حدود ۸۳۵۰۰ و رتبه دامنهٔ آن ۷۱ بوده که اعداد بسیار خوبی هستند و نشان‌دهندهٔ جذابیت زیلیکا برای کاربران است.
زیلیکا چه کاربردهایی دارد؟
زیلیکا قابلیت‌های متنوعی دارد و از پرداخت تا قراردادهای هوشمند و ترکیبی از آن‌ها را شامل می‌شود. در شبکه زیلیکا سه نوع تراکنش وجود دارند:
- تراکنش‌های نوع ۱: این نوع از تراکنشها شامل قراردادهای هوشمند نیست و مثلا یک کاربر در آن به انتقال ارز دیجیتال به دیگری می‌پردازد.
- تراکنش‌های نوع ۲: در این حالت کاربر با یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) تعامل دارد که خود با هیچ قرارداد دیگری دارای تعامل نیست و وجهی را به کاربر دیگری منتقل نمی‌کند. برای مثال یک حساب کاربری به یک قرارداد سرمایه‌گذاری جمعی کمک مالی می‌نماید.
- تراکنش‌های نوع ۳: در این نوع از تراکنشها که از یک کاربر شروع می‌شود، امکان فراخوانی زنجیره‌ای از قراردادها وجود دارد که در نهایت به یک حساب کاربری پایان می‌یابد.
این سه نوع تراکنش را می‌توانید در این تصویر مشاهده کنید.
علاوه‌بر این، چنانکه گفته شد، پشتیبانی زیلیکا از قراردادهای هوشمند، تأمین مالی غیرمتمرکز (DeFi) و NFT کاربردهای گسترده‌ای برای آن را نشان می‌دهند.
آیا زیلیکا سرمایه‌گذاری خوبی است؟
زیلیکا اخیرا با ارائه پروژه متاورس جدید خود به نام Metapolis گام بلندی برداشته و پیش‌بینی می‌شود یکی از ۵۰ رمز ارز بزرگ خواهد شد و جایگاه خود را در پروژه‌های برتر رمز ارز تثبیت خواهد کرد.
بنا به تحلیل تکنیکال انجام‌شده توسط Changelly blog، حداقل قیمت زیلیکا در ۲۰۲۴ میلادی برابر ۰.۰۱۴۶ دلار و بیشترین قیمت آن ۰.۰۲۲۹ دلار و میانگین قیمت آن ۰.۰۲۰۳ دلار خواهد بود. همچنین پیش‌بینی می‌شود قیمت ارز دیجیتال زیلیکا در سال ۲۰۲۵ میلادی بیش از ۱۳۶.۸ درصد رشد را نسبت به ۲۰۲۴ تجربه کند. سایر پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۵۰ میلادی نیز حکایت از رشد بالای قیمت این ارز دیجیتال دارند.
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت زیلیکا یک پلتفرم بلاک چین بوده که مشکلات مقیاسپذیری را با استفاده از شاردینگ حل کرده است. همچنین یک پلتفرم قرارداد هوشمند محسوب می‌شود که تنوع بالای کاربردهای واقعی را به‌ویژه در صنایعی مثل یادگیری ماشینی، اینترنت اشیا و خدمات مالی دارد و با داشتن زبان برنامه‌نویسی اختصاصی اسکیلا (Scilla) بر امنیت و مقیاسپذیری متمرکز شده است. ویژگیهای زیلیکا آن را به یک کاندیدای ایده‌آل برای استفاده در پردازش پرداخت، معاملات اوراق بهادار و مدیریت دارایی‌های دیجیتال تبدیل کرده‌اند.
در همین راستا، صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو با کادر مجرب و در اختیار داشتن امکانات قدرتمند و نیز پشتیبانی ۲۴ ساعته می‌تواند خدمات خرید و فروش توکن زیلیکا (ZIL) را به کاربران علاقه‌مند ارائه دهد. تیم مشاوره اکسبیتو آمادهٔ ارائه اطلاعات مفید برای خرید و فروش ارز دیجیتال زیلیکا (ZIL) به علاقه‌مندان است.
سخن پایانی
ارز دیجیتال زیلیکا (ZIL) بر بستر بلاک چین زیلیکا (Zilliqa) فعالیت میکند و با مکانیزم شاردینگ توانسته مشکل مقیاسپذیری شبکه اتریوم را تا حد بالایی برطرف سازد و به چند هزار تراکنش در ثانیه دست یابد. این شبکه با پشتیبانی خوب خود از قراردادهای هوشمند و خدمات DeFi و فعالیت گسترده در دارایی‌های دیجیتال مثل NFTها نویدبخش توسعه‌های بزرگی در آیندهٔ دنیای رمز ارزها است.
