ارز دیجیتال تزوس (XTZ) توکن بومی بلاک چین متنباز تزوس (Tezos) است که در سال ۲۰۱۸ میلادی شروع به کار کرد و خود را یک شبکهٔ خود اصلاح‌کننده (Self-Amendment) نشان داد که خودش را بدون هاردفورک شدن به دو بلاک چین مختلف، به‌روزرسانی میکند. هدف اولیهٔ آن ایجاد یک زیرساخت برای یکپارچه‌سازی نوآوری‌های جدید با پذیرفتن خطر سقوط جامعهٔ کاربری در یک هاردفورک (Hard Fork) بود. این پلتفرم غیرمتمرکز اجازهٔ تولید و تعامل برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز با یکدیگر را می‌دهد.
هدف بلاک چین تزوس دسترسی دموکراتیک به برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز است که به همه اجازهٔ تعامل با یک دنیای مالی غیرمتمرکز را می‌دهد. تزوس از طریق حاکمیت مؤثر، مصرف انرژی کارآمد الگوریتم اجماع و داشتن یک پلتفرم انعطاف‌پذیر نوآورانه، توجه کاربران این صنعت را در سطح جهان به خود جلب کرده است.
ارز دیجیتال تزوس (XTZ) یک رمز ارز پیشگام بوده که با به‌روزرسانی‌های حاکمیتی و خودکار خود متمایز شده است. در ادامه ضمن معرف تاریخچه، به تشریح مزایا و کاستی‌های این ارز دیجیتال می‌پردازیم.
ارز دیجیتال تزوس چیست؟
تزوس (Tezos) یک بلاک چین نوآرانه است که ریشهٔ آن به سال ۲۰۱۴ میلادی برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که هم‌بنیان‌گذاران آن «آرتور بریتمن» (Arthur Breitman) و همسرش «کاتلین بریتمن» (Kathleen Breitman) کار خود را شروع کردند. آرتور در آگوست ۲۰۱۴ میلادی در دو وایت پیپر (White Paper) دیدگاه خود را در مورد یک راه‌حل جدید برای بلاک چین ارائه داد. در ادامه او راه‌حل دفترکل پویا (Dynamic Ledger Solution - DLS) را برای مدیریت و توسعهٔ کد منبع تزوس ایجاد نمود. در جولای ۲۰۱۷ با تلاش خود برای ساخت یک ماشین مجازی کارآمدتر توجه جامعهٔ تخصصی را به خود جلب کرد و اولین عرضهٔ سکه (ICO) در همان سال با موفقیت توانست ۲۳۲ میلیون دلار سرمایه جذب کند که ده برابر حدس بنیان‌گذاران بود و به یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌های اولیه توکن تبدیل شد.
یکی از اولین مشکلات بنیان‌گذاران تزوس قوانین بانکی سوئیس بود. آن‌ها با تصور اینکه قوانین بانکداری سوئیس دست آن‌ها را برای کار، بیشتر از دیگر کشورها باز می‌گذارد، به تأسیس بنیاد خود در این کشور اقدام کردند؛ ولی بنا به قوانین سوئیس هیئت‌مدیره کنترل کامل بر اموال شرکت دارد و یکی از اعضای هیئت‌مدیره، دسترسی بنیان‌گذاران به اموال شرکت را مسدود کرده و آن‌ها تا سال ۲۰۱۸ درحال جدال برای باز پس گرفتن کنترل خود بر بنیاد تزوس بودند.
با اینکه مشکلات قانونی و عدم توافقات درونی کار را با مشکلاتی مواجه کرد، بنیان‌گذاران تزوس در جوئن ۲۰۱۸ با موفقیت نسخه بتای شبکه را با جلب نظر قابل توجه سرمایه‌گذاران به اجرا درآوردند. شبکه اصلی تزوس در سپتامبر ۲۰۱۸ فعال شد و از آن زمان تا کنون توکن بومی XTZ رشدی جدی را در بازار ارز دیجیتال تجربه کرد و چهره‌های تأثیرگذار صنعت ارز دیجیتال به حمایت پروژهٔ بلاک چین تزوس پرداختند.
ارز دیجیتال تزوس (XTZ) یک ارز دیجیتال نوآورانه با پتانسیل بسیار بالا است. پروتکل آن حاکمیت غیرمتمرکز ارائه میکند و ظرفیت تکامل یکپارچه را دارد. جامعه کاربران آن همچنان سریع و پیگیر باقی مانده است.
تزوس از چه تکنولوژی استفاده میکند؟
از ویژگی‌های تزوس مکانیزم اجماع مورد استفادهٔ آن است که «اثبات سهام استیجاری» (LPoS) نام دارد. در این الگوریتم دارندگان توکن XTZ باید به تولیدکنندگان بلوک رأی دهند و الگوریتم LPoS به کاربران اجازه می‌دهد که خود به مشارکت بپردازند یا حق مشارکت خود را به دیگران واگذار کنند.
بلاک چین تزوس از قراردادهای هوشمند پشتیبانی کرده و از یک زبان برنامه‌نویسی اختصاصی به نام «میچلسون» (Michelson) استفاده میکند. این زبان یک زیرساخت سریع و رسمی تأیید برای استفاده‌های ارزشمند فراهم می‌آورد. یک جنبهٔ متمایز این بلاک چین حاکمیت بر زنجیرهٔ آن است؛ زیرا در آن کلیه دارندگان توکن تزوس (XTZ) می‌توانند در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت کنند.
شبکهٔ تزوس شامل دو مؤلفهٔ متمایز است: پوستهٔ شبکه (Network Shell) و پروتکل شبکه (Network Protocol). پوسته بر تراکنش‌ها و فعالیت‌های مدیریتی نظارت کرده و در هنگام ثبت پیشنهادات پروتکل شبکه به پوسته برای بررسی شدن، بر اساس رأی‌دهی کاربران به تنظیم آن می‌پردازد. این ساختار متمایز تزوس را قادر به سازگار شدن و هماهنگی با نیازهای جامعهٔ کاربری میکند.
در طراحی تزوس سه مؤلفهٔ متمایز بلاک چین در نظر گرفته شده‌اند:
- پروتکل شبکه به شناسایی بلوک‌ها و انتشار تراکنش‌ها می‌پردازد.
- پروتکل تراکنش مشخص میکند که چه چیزی یک تراکنش را معتبر می‌سازد.
- پروتکل اجماع حول یک زنجیرهٔ منحصربه‌فرد، اجماع را شکل می‌دهد.
بدین ترتیب تزوس طراحی ماژولاری دارد که هدف آن جداسازی شفاف فعالیت‌ها است و مزایای مفیدی ایجاد میکند:
- تمرکز بر بهینه‌سازی: هر لایه می‌تواند به‌طور مستقلی بدون تحت‌تأثیر قرار دادن دیگر لایه‌ها بهینه‌سازی شود.
- به‌روزرسانی‌های ساده‌تر: به‌روزرسانی‌های پروتکل را می‌توان به‌روشی کمتر کنترل‌شده و کمتر تخریبی انجام داد. مثلاً به‌روزرسانی لایهٔ تراکنش برای ممکن ساختن قراردادهای هوشمند پیچیده‌تر بدون نیاز به دستکاری مکانیزم اجماع امکان‌پذیر است.
- امنیت بالاتر: با تفکیک مکانیزم اجماع از اجرای تراکنش، ریسک شکست‌های آبشاری کمتر می‌شود و مشکلات یک لایه بدون مختل کردن کل سیستم برطرف خواهند شد.
- اختصاصی‌سازی: توسعه‌‌دهندگان می‌توانند بدون نیاز به تخصص در لایه‌های دیگر، تنها بر یک لایه کار کنند. بدین ترتیب، توسعه و نوآوری در یک لایه به‌طور بالقوه تقویت می‌شود.
طراحی خوب ویژگی‌های تزوس آن را بنا به نظر منتقدین فراتر از زمان خودش نشان می‌دهد؛ زیرا تزوس یک رهبر نوآوری در سال‌های اولیه فناوری بلاک چین بود و ویژگی‌هایی را معرفی کرد که اکوسیستم اتریوم تقریبا یک دهه بعد به آن‌ها دست یافت.
اکوسیستم شبکه تزوس چگونه کار می کند؟
تزوس یک سیستم حاکمیت غیرمتمرکز دارد که به توسعه‌‌دهندگان اجازه می‌دهد تا تغییرات یا به‌روزرسانی‌هایی را در پروتکل پیشنهاد دهند. اگر پیشنهاد توسط جامعه کاربری تأیید شده (رأی بیاورد) و پیاده‌سازی شود، توسعه‌‌دهندگان پاداش خود را با توکن XTZ دریافت می‌کنند. این کار به تزوس اجازه می‌دهد به‌سرعت با فناوری‌های جدید هماهنگ شود و درعین‌حال، مشخصات کلیدی شبکهٔ خود را حفظ کند.
⚠️نکتهٔ مهم در اکوسیستم شبکه تزوس خودکار بودن فرایندهای آن است که به کاربران حق حاکمیتی منحصربه‌فردی اعطا میکند.
مراحل اعمال حاکمیت در تزوس شامل ۵ مرحله هستند که هر یک دارای ۵ سیکل پختن (Baking) است که تقریبا دو ماه و ده روز طول می‌کشد. این مراحل عبارت‌اند از:
- دورهٔ پیشنهاد (Proposal Period): نانواها (Bakers) پیشنهادات خود را در این دوره برای بازبینی جامعه کاربری ارسال می‌کنند. حداقل ۵ درصد رأی باید به دست آید تا یک پیشنهاد به مرحلهٔ بعدی برود.
- دورهٔ بررسی (Exploration Period): در این دوره نانواها رأی می‌دهند تا بهترین پیشنهاد را از مرحلهٔ قبلی به فاز آزمایش بفرستند. اگر یک پیشنهاد حداقل ۸۰ درصد رأی دریافت کند به مرحلهٔ بعد می‌رود.
- دوره‌های آرامش و آزمایش (Cooldown and Test Period): در دورهٔ آرامش توسعه‌‌دهندگان و نمایندگان به بررسی و بحث بر جزئیات دقیق‌تر یا انجام آزمایش برای اطمینان از عملکرد صحیح پیشنهاد ارائه‌شده می‌پردازند. در این دوره یک فورک از شبکه تزوس به‌صورت موازی با شبکه اصلی برای آزمایش به‌روزرسانی پیشنهادی فعال می‌شود.
- دوره تبلیغات (Promotion Period): در این دوره نانواها تشویق به رأی دادن شده و این رأی‌گیری در صورت موفقیت‌آمیز بودن باعث اجرای پیاده‌سازی بر شبکه اصلی می‌شود. این‌بار هم حداقل ۸۰ درصد رأی موافق باید به دست آید.
- دوره به‌کارگیری (Adoption): اینجا پس از موفقیت در دورهٔ قبلی عملیات اجرایی پیاده‌سازی و به‌کارگیری پیشنهادی که رأی آورده شروع می‌شود. در این مرحله به‌روزرسانی پروتکل برای فعال‌سازی آن انجام شده و نانواها و کاربران نهایی و توسعه‌‌دهندگان را قادر به به‌روزرسانی نرم‌افزار خود و آماده شدن برای انتقال میکند. در انتهای این دوره پروتکل جدید به‌طور خودکار بر شبکه اصلی فعال شده و فرایند به‌روزرسانی کامل می‌گردد.
چه چیزی شبکه تزوس را منحصربه‌فرد میکند؟
تزوس طراحی شد تا راه‌حلی برای محدودیت‌ها و مشکلات موجود در دیگر بلاک چین‌ها به‌ویژه در حوزهٔ حاکمیت، به‌روزرسانی‌های شبکه و الگوریتم اجماع باشد. هدف اصلی ویژگی‌های تزوس ایجاد یک بلاک چین انعطاف‌پذیر و مقیاس‌پذیر برای حل مشکلات صنعت و درعین‌حال، پرهیز از تضادهای مشکل‌سازی است که در دیگر پروژه‌ها وجود دارند. در ادامه جزئیات بیشتری در این زمینه را مطالعه کنید.
مصرف انرژی بهینه
بلاک چین تزوس (Tezos) از یک مدل اجماع منحصربه‌فرد تحت‌عنوان «اثبات سهام استیجاری» (LPoS) استفاده کرده که نسبت به روش رهبران فعلی این بازار، یعنی بیت کوین و اتریوم، انرژی و منابع محاسباتی کمتری مصرف میکند.
پاداش پختن (Baking)
جالب است بدانید کاربران بلاک چین تزوس که در ارائه پیشنهادات جدید مشارکت دارند، نانوا (Baker) خوانده می‌شوند و با مشارکت در نگهداری الگوریتم اجماع در بلاک چین از طریق سهام‌گذاری توکن بومی این بلاک چین یعنی تزوس (XTZ) پاداش دریافت می‌کنند.
مکانیزم پختن (Baking) شبکه تروس که یک مکانیزم اجماع منحصربه‌فرد است، امنیت و غیرمتمرکز بودن را بهبود می‌بخشد و می‌تواند تعداد کاربران و سرمایه‌گذاران را رشد دهد. حاکمیت در شبکهٔ تزوس به مبنای یک فرآیند منحصربه‌فرد رأی‌گیری تکیه دارد که هر بار در چهار دورهٔ ۲۳ روزه اتفاق می‌افتد. نانواها (Bakers) مسئول پیشنهاد دادن و رأی‌دهی به تغییرات شبکه هستند. پیشنهاداتی که ۸۰ درصد یا بیشتر رأی مثبت جمع کنند و کلیهٔ مراحل چهارگانهٔ فرایند رأی دادن را پشت‌سر بگذارند، در کد منبع تزوس پیاده‌سازی می‌شوند.
نانواها (Bakers) نقشی حیاتی در اعمال حاکمیت بلاک چین داشته و برای پیشنهادات مفید خود بنا به الصاق یک فاکتور به پیشنهاد خود، پاداش دریافت می‌کنند. اگر پیشنهاد پس از گذراندن مراحل چهارگانه فرایند رأی‌گیری پیاده‌سازی شود، بنا به فاکتور ارسالی نانوای پیشنهاددهنده، پاداش پرداخت می‌شود.
به‌روزرسانی‌های بدون فورک
یکی از ویژگی‌های اصلی تزوس قابلیت اجرای غیرمتمرکز و خودکارسازی به‌روزرسانی‌ها است. تزوس بر خلاف دیگر بلاک چین‌ها که با به‌روزرسانی دچار ناسازگاری‌ها و پیچیدگی‌هایی می‌شوند، با غیرمتمرکز کردن فرایند، آن را سرعت بخشیده و با تنظیم آن با الگوریتم اجماع جامعه کاربری به خودکارسازی آن می‌پردازد.
تزوس همچنین با پیاده‌سازی یک مجموعهٔ مجزا از قوانین حاکمیتی از بروز هاردفورک جلوگیری میکند. این قوانین به سهام‌داران اجازه می‌دهند با رأی دادن به شکلی مناسب به یک اجماع در مورد پیشرفت‌های شبکه دست یابند و از بن‌بست‌های سیاسی که به هاردفورک‌های متعدد در دیگر بلاک چین‌ها منجر می‌شوند، جلوگیری کنند.
سیاست نهفته در مکانیزم تزوس منطقی است. وقتی تغییرات با نظر اکثریت اعضای شبکه تصمیم‌گیری شود، طبعاً انشعاب از طریق هاردفورک و ایجاد بلاک چین‌های متمایز احتمال کمی پیدا میکند.
سخن پایانی
تزوس پتانسیل خوبی برای آینده را به نمایش می‌گذارد. تزوس با داشتن جامعه کاربری قدرتمند و مکانیزم اجماع منحصربه‌فرد خود ممکن است در آینده ارزش بالاتری را برای توکن XTZ تجربه کند. پشتیبانی سهام‌گذاری در تزوس در پلتفرم‌های محبوبی مثل بایننس (Binance) و کوین بیس (Coinbase) نیز به موفقیت‌های آن افزوده است.
بااین‌حال سرمایه‌گذاری در تزوس (XTZ) ذاتاً دارای ریسک‌ها و عدم‌قطعیت‌هایی بوده و نوسانات تاریخی قیمت ارز دیجیتال تزوس پیش‌بینی وضعیت آن در آینده را دشوار می‌کنند و لازم است قبل از تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در این ارز دیجیتال به خوب تحقیق کنید.
