(Shanghai upgrade) ایجاد شد تا این مشکل را برطرف کرده و انعطاف‌پذیری الگوریتم سهام را افزایش دهد. اگرچه تمرکز این آپدیت بر حل مشکل برداشت بود، اما مزایای دیگری را نیز در اختیار کاربران می‌گذارد. ازاین‌رو، در این مقاله از اکسبیتو، قصد داریم تا زوایای گوناگون آپدیت شانگهای اتریوم را مورد بررسی قرار دهیم.
اتریوم 2.0 (Ethereum 2.0) چیست؟
اتریوم 2.0 یک اصطلاح گسترده است که چندین پیشرفت مهم در شبکه بلاک چین اتریوم را پوشش می‌دهد. بااین‌حال، این عنوان کاملاً غیررسمی بوده و صرفاً توسط برخی از کاربران استفاده می‌شود. به همین خاطر، بنیاد اتریوم این نام را قبول ندارد؛ چراکه این بهروزرسانی فقط یک ارتقا است و نام تجاری نباید تغییر کند. ازاین‌رو، آن‌ها اتریوم 1 را «لایه اجرا» (execution layer) و اتریوم 2 را «لایه اجماع» (consensus layer) می‌نامند. در لایه اجرا، قراردادهای هوشمند و قوانین شبکه قرار دارند. همچنین، لایه اجماع تضمین خواهد کرد که پروتکل‌ها بر اساس قوانین شبکه عمل کنند.
اتریوم 2.0 سال‌ها مورد بررسی قرار گرفته و توسعهدهندگان زیادی در شکل‌گیری آن نقش داشته‌اند. به‌این‌ترتیب، این لایه به‌طور رسمی در دسامبر 2020، با راه‌اندازی «زنجیره بیکن» (Beacon Chain) آغاز به کار کرد. ازاین‌طریق، توکن بومی شبکه، یعنی اتر (ETH)، قابلیت استیکینگ یا سهام‌گذاری را پیدا میکند و کاربران میتوانند با قفل کردن توکن‌های خود، به پاداش شبکه دسترسی داشته باشند. این مسئله برای سرمایه‌گذاران نیز خوشایند است؛ زیرا این افراد قادر هستند که ضمن نگهداری از اتر، درآمد غیرفعال نیز کسب کنند. شما نیز می‌توانید، همین حالا، توکن ETH را از صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو با کمترین قیمت اتریوم و پایین‌ترین کارمزد خریداری کرده و با سهام‌گذاری آن، درآمد غیرفعال داشته باشید.
مراحل ارتقای اتریوم از ابتدا تاکنون کدامند؟
گفتیم که آپدیت شانگهای اتریوم یکی از مراحل ارتقای این شبکه است. بااین‌حال، مراحل دیگری نیز در مسیر تکامل اتریوم وجود دارند که باید با آن‌ها آشنا شوید. هرکدام از این بهروزرسانیها نقشی کلیدی در بهبود مقیاس‌پذیری و سرعت شبکه داشته و به انواع قرارداد هوشمند (Smart Contract) و نرم‌افزارهای غیرمتمرکز (Decentralized Applications) کمک می‌کنند تا عملکرد بهتری را ارائه دهند.
فرانتیر (Frontier)
فرانتیر که در سال 2015 راه‌اندازی شد، نسخه اولیه شبکه اتریوم بود. این نسخه به کاربران اجازه می‌داد تا قرارداد هوشمند (Smart Contract) و نرم‌افزار غیرمتمرکز (dApp) مورد نظر خود را ایجاد و اجرا کنند.
هوم استد (Homestead)
ارتقای هوم استد، در سال 2016، چندین پیشرفت را برای اتریوم به ارمغان آورد؛ از جمله‌ی این پیشرفت‌ها می‌توان به بهبود پایداری شبکه و بهینه‌سازی کارمزدها (Gas fee) اشاره کرد.
متروپلیس (Metropolis)
متروپلیس در بین سال‌های 2017 تا 2019 رخ داد و شامل دو مرحله زیر بود:
- بیزانس یا بیزانتیوم (Byzantium): بیزانتیوم پیشرفت‌های نوینی را مانند الگوریتم استخراج جدید، ویژگی‌های حریم خصوصی و کاهش پاداش‌های بلوک فراهم کرد.
- قسطنطنیه یا کنستانتینوپل (Constantinople): قسطنطنیه نیز شامل به‌روزرسانی‌هایی در مورد کاهش کارمزد تراکنش‌ها (Gas fee)، افزایش کارایی و تراکنش‌های خارج از زنجیره بود.
استانبول (Istanbul)
آپدیت استابول بلاک چین اتریوم در سال 2019 به اجرا درآمد. این آپدیت ویژگی‌های منحصربه‌فرد زیر را در بر می‌گرفت:
- الگوریتم اثبات دانش صفر (zk-SNARKs)
- الگوریتم استخراج جدید
- ارتقای پروتکل‌های مختلف برای بهبود کارایی و امنیت
بیکن چین (Beacon Chain)
بیکن چین برای اینکه به‌درستی اجرا شود، به 16384 عدد سپرده‌گذاری نیاز داشت که هرکدام از سپرده‌ها شامل 32 ETH باشند. این شرایط در نوامبر 2020 فراهم شد. ازاین‌طریق، بیکن چین ساخت بلوک‌ها را از دسامبر همان سال آغاز کرد. این رویداد اهمیت فراوانی در دستیابی به چشم‌انداز مورد نظر بلاک چین اتریوم داشت.
برلین (Berlin)
آپدیت برلین در سال 2021 اجرا شد. این آپدیت یک ارتقای پروتکل به حساب می‌آمد و ویژگی‌های زیر را فراهم کرد:
- بهینه‌سازی کارمزد تراکنش (Gas fee)
- افزایش اقدامات امنیتی
- کاهش کارمزد برای برخی از معاملات خاص
لندن (London)
آپدیت لندن بر اساس «پیشنهاد بهبود اتریوم شماره 1559» (EIP-1559) پیاده‌سازی شد. این ارتقا نحوه محاسبه هزینه Gas را در بلاک چین اتریوم تغییر داد. بهروزرسانی لندن شامل یک «مکانیزم سوزاندن هزینه» (Fee Burn Mechanism) بود که به کاهش عرضه کل ETH کمک می‌کرد و مدل Gas قابل پیش‌بینی‌تری را به کاربران ارائه می‌داد.
پاریس (Paris)
آپدیت پاریس در حدفاصل «مرج» (The Merge) تا سال 2022 رخ داد. منظور از مرج، همان تغییر مکانیزم اجماع از اثبات کار به اثبات سهام است. ارتقای پاریس زمانی آغاز شد که بلاک چین اثبات کار به «سختی کل نهایی» (Terminal Total Difficulty) برابر با «5875 ضربدر 10 به توان 21» رسید. این اتفاق در 15 دسامبر 2022 و هم‌زمان با استخراج بلوک 15,537,393 روی داد. بر اساس توضیحات وب‌سایت رسمی اتریوم، سختی کل نهایی مشخص‌کننده‌ی زمان آغاز به کار الگوریتم اثبات سهام است.
آپدیت پاریس قبل از ارتقای شانگهای اتریوم بود و نقطه عطفی در این شبکه به حساب می‌آمد. هم‌زمان با این ارتقا، کلاینت‌های اجرایی نیز شامل بهبودهایی شدند؛ برای مثال، این کلاینت‌ها به رابط‌های برنامه‌نویسی جدیدی به نام "Engine API" دسترسی پیدا کردند که انعطاف‌پذیری آن‌ها را افزایش می‌دهند.
این بهروزرسانی پیش از آپدیت شانگهای، پیشرفت‌های فراوانی را برای شبکه اتریوم، در زمینه امنیت، کارایی و مقیاس‌پذیری، به ارمغان آورد و عملکرد این بلاک چین را بسیار بهبود بخشید.
آپدیت شانگهای اتریوم چیست؟
در سپتامبر 2022، توسعهدهندگان اتریوم خبر از راه‌اندازی آپدیت «شانگهای کاپلا» (hanghai Capella) یا «شاپلا» (shapella) دادند. هدف اصلی ارتقای شانگهای اتریوم، فعال‌سازی امکان برداشت ETH توسط سهام‌گذاران این شبکه بود. در واقع، بعد از ایجاد زنجیره بیکن، هرکسی که قصد مشارکت در استیکینگ اتریوم را داشت، باید 32 ETH را برای مدت نامعلومی در شبکه قفل می‌کرد. به همین خاطر، بهروزرسانی شانگهای اتریوم توسط EIP-4895 مطرح شده و با استفاده از یک هاردفورک، امکان برداشت ETH را فراهم کرد.
بااینکه تمرکز ارتقای شانگهای اتریوم بر روی اجرای EIP نامبرده است، اما پیشنهادهای بهبود کوچک‌تری نیز در این آپدیت گنجانده شده‌اند. این EIPها شامل موارد زیر هستند:
- EIP-3651: از طریق این طرح پیشنهادی، کارمزد (Gas) مربوط به آدرس‌های «کوین بیس» (COINBASE) کاهش می‌یابد. منظور از کوین بیس، نرم‌افزاری است که امکان دریافت توکن‌های جدید را برای توسعهدهندگان فراهم میکند.
- EIP-3855: هدف این EIP کاهش کلی کارمزد شبکه اتریوم است.
- EIP-3860: این پیشنهاد بهبود اتریوم نیز هزینه‌های Gas توسعهدهندگان را در برخی از موارد منتخب، پایین می‌آورد.
چرا آپدیت شانگهای اتریوم مهم است؟
دلایل مختلفی وجود دارند که اهمیت آپدیت شانگهای اتریوم را نشان می‌دهند. البته باید به این نکته توجه داشت که این موارد، به‌صورت فرضی و بر اساس داده‌های موجود بیان شده‌اند و احتمال دارد که در عمل به‌شکل دیگری اجرایی شوند. این دلایل عبارت‌اند از:
- هزینه‌های گس (Gas fees): انتظار می‌رود که آپدیت شانگهای اتریوم، هزینه‌های Gas را برای راه‌حل‌های لایه 2 که در سطح بالایی شبکه اجرا می‌شوند، کاهش دهد. برخی از مهم‌ترین راه‌حل‌های لایه 2، آپتیمسم (Optimism) و پالیگان (Polygon) هستند. ازآنجایی‌که این راه‌حل‌ها Ethereum را سریع‌تر و ارزان‌تر می‌کنند، ارتقای شانگهای اتریوم می‌تواند به‌طور بالقوه بر روی هزینه‌های این شبکه تأثیر مثبت بگذارد.
- برداشت اتر استیک‌شده (Withdrawal of staked ETH): با اجرایی شدن «مرج اتریوم» (Ethereum Merge)، کاربرانی که به اعتبارسنجی تراکنش‌ها و دریافت پاداش آن علاقه داشتند، باید مقداری ETH را در یک قرارداد هوشمند سپرده‌گذاری می‌کردند. بااین‌حال، وضعیت برداشت این توکن‌ها معلوم نبود، تا اینکه ارتقای شانگهای اتریوم اجازه برداشت را برای کاربران فراهم کرد.
- تسهیلات قرارداد هوشمند (smart contract facilities): بر اساس این بهروزرسانی، اتریوم به‌عنوان قدرتمندترین بستر قراردادهای هوشمند، می‌تواند در ارائه خدمات این قراردادها، نسبت به سایر پلتفرم‌ها پیشتاز باشد.
تاثیر آپدیت شانگهای اتریوم بر قیمت اتریوم به چه صورت است؟
آپدیت شانگهای اتریوم برای معامله‌گران نیز اهمیت دارد؛ چراکه این افراد علاقه‌مند هستند که از تأثیر این ارتقا بر قیمت ETH آگاه شوند. بااین‌حال، نمی‌توان به‌صورت قطعی گفت که بهروزرسانی شانگهای اتریوم بر روی نرخ ETH تأثیر دارد. البته آزاد شدن توکن‌های قفلشده، می‌تواند باعث افزایش میزان عرضه این رمز ارز در بازار کریپتو شود و فشاری نزولی را بر قیمت اتریوم وارد کند. این اتفاق زمانی می‌افتد که توکن‌های آزادشده بلافاصله فروخته شوند که با توجه به تاریخچه این ارز دیجیتال، بعید به نظر می‌رسد. بنابراین، سرمایه‌گذاران و معامله‌گران باید به میزان توکن‌هایی که وارد بازار خواهند شد، توجه داشته باشند.
از طرفی، احتمال دارد که ماجرا برعکس این فرضیه رقم بخورد؛ یعنی بهبود نقدینگی موجود در Ethereum، این شبکه را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر کرده و قیمت اتریوم را با رشد مواجه کند. ازآنجایی‌که بسیاری از کاربران به استیکینگ در پلتفرم‌های واسطه علاقه‌ای ندارند، با فراهم شدن فرصت، مستقیماً در اتریوم سهام‌گذاری کرده و قدرت این شبکه را افزایش می‌دهند. در نتیجه، احتمال بالا رفتن قیمت اتریوم نیز بر اساس این فرضیه وجود دارد.
⚠️نکته قابل توجه دیگر این است که اگرچه قفل کردن توکن ETH باعث افزایش امنیت شبکه می‌شود؛ اما بالا رفتن میزان نقدینگی حاصل از استیکینگ اجباری نیز می‌تواند اتریوم را به خطر بیندازد. به‌این‌ترتیب، به‌طور کلی باید آپدیت شانگهای اتریوم را مثبت ارزیابی کنیم.
سخن پایانی
اتریوم در مسیر پیشرفت خود با آپدیت‌های مختلفی مواجه شده تا بتواند بهترین کارایی را به کاربران ارائه دهد. یکی از مهم‌ترین بهروزرسانیها در این زمینه، ارتقای شانگهای اتریوم است که امکان آزادسازی توکن‌های ETH قفلشده را فراهم میکند. این ارتقا می‌تواند بر روی قیمت اتریوم نیز تاثیر داشته باشد. به همین خاطر، در این مقاله، جنبه‌های مختلف این بهروزرسانی را به‌طور کامل بررسی کردیم.
