زردنامه موضوعاتی مانند ماشین مجازی اتریوم (EVM)، هاپ پروتکل، الگوریتم اجماع، ENS gigi ،Node ،DApp و سایر جنبه‌های فنی شبکه اتریوم را پوشش می‌دهد. این سند یک منبع معتبر در مورد عملکرد اتریوم است و اغلب در مقالات دانشگاهی و بحث‌های فنی مرتبط با این پلتفرم به آن استناد می‌شود. در این مقاله به این سوالات پاسخ می‌دهیم که یلو پیپر چیست؟ چه فرقی با وایت پیپر دارد؟ یلو پیپر اتریوم چیست و چه اطلاعاتی را در برمی‌گیرید؟ اما قبل از آن، بهتر است با ارز دیجیتال اتریوم آشنا شویم. همراه ما باشید.
ارز دیجیتال اتریوم (ETH) چیست؟
اتریوم یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین است که از آن برای ساخت و اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده می‌شود. این برنامه‌های غیرمتمرکز (dapps) خدمات مالی، بازی‌های ویدئویی، ارزهای دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و غیره را در برمی‌گیرند.
تمامی این دپ‌ها از قراردادهای هوشمند بهره می‌برند که عنصر کلیدی بلاک چین اتریوم به شمار می‌روند. قرارداد هوشمند یک کد برنامه‌نویسی است که به‌طور خودکار مفاد یک قرارداد را بدون دخالت شخص ثالث اجرا می‌کند.
اتریوم به‌گونه‌ای طراحی شده است که مقیاس‌پذیر، قابل برنامه‌ریزی، ایمن و غیرمتمرکز باشد. این بلاک چین منتخب توسعه‌دهندگان و شرکت‌هایی‌ست که به‌دنبال ساخت محصولات غیرمتمرکز خود بر پایه فناوری بلاک چین هستند.
ایده اتریوم در سال ۲۰۱۴ توسط برنامه‌نویس کانادایی ویتالیک بوترین منتشر شد. او متوجه شده بود که از بلاک چین می‌توان برای اموری فراتر از مبادله پول استفاده کرد. سپس وایت پیپر این پروژه را در همان سال در اینترنت منتشر نمود. در نهایت، بلاک چین اتریوم در جولای 2015 راه‌اندازی شد و موفقیت آن الهام‌بخش اکوسیستم رو‌به‌رشدی بود که اکنون میلیاردها دلار ارزش دارد.
گفتنی است، خرید و فروش اتریوم با یک ارز دیجیتال بومی به نام اتر (ETH) برای پرداخت کارمزد تراکنش‌های انجام‌شده در شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که این توکن اکنون دومین رمز ارز بزرگ جهان محسوب می‌شود.
اتریوم چگونه کار می‌کند؟
مانند بیت کوین، شبکه اتریوم بین هزاران رایانه در سراسر جهان توزیع شده و این به لطف کاربرانی است که به‌عنوان گره یا نود (نه یک سرور مرکزی) به پشتیبانی از شبکه می‌پردازند. این امر باعث می‌شود که شبکه غیرمتمرکز و درنتیجه در برابر حملات بسیار مصون باشد و اساساً نتوان آن را از بین برد. از کار افتادن یک کامپیوتر یا نود، مهم نیست، زیرا هزاران کامپیوتر دیگر شبکه را سرپا نگه می‌دارند.
اتریوم در اصل یک سیستم غیرمتمرکز است که رایانه‌ای به نام ماشین مجازی اتریوم (EVM) را اجرا می‌کند. هر گره یک کپی از آن رایانه را در خود نگه می‌دارد، به این معنی که هرگونه تعامل در شبکه باید تأیید شود تا همه بتوانند نسخه خود را به‌روز کنند. تمامی فعالیت‌ها و تعاملات در شبکه اتریوم در قالب «تراکنش» انجام می‌پذیرند و در بلوک‌های موجود در بلاک چین اتریوم ذخیره می‌شوند. ماینرها این بلوک‌های حاوی اطلاعات تراکنش را قبل از اینکه به زنجیره متصل کنند، اعتبارسنجی می‌نمایند. هر بلوک دارای یک کد 64 رقمی منحصربه‌فرد است که برای شناسایی آن استفاده می‌شود. ماینرها یا همان گره‌های شبکه قدرت پردازشی کامپیوترهای خود را به یافتن این کد اختصاص داده و ثابت می‌کنند که کدِ منحصربه‌فردی است.
همچنین، مانند بیت کوین، تمام تراکنش‌های اتریوم کاملاً عمومی هستند. ماینرها بلاک‌های تکمیل‌شده را به بقیه شبکه مخابره کرده و بلوک‌های تایید‌شده را به لجر (Ledger) دیگر گره‌ها اضافه می‌کنند. پس از این مرحله، دیگر نمی‌توان بلاک‌های تایید شده را دستکاری کرد. هر تراکنش با کارمزدی به نام گس (Gas) همراه است که توسط کاربر شروع‌کننده تراکنش پرداخت می‌شود. این کارمزد به ماینری پرداخت خواهد شد که تراکنش را تأیید کرده و انگیزه ادامه فعالیت وی را فراهم می‌کند. گس اساساً به‌عنوان یک عامل محدود‌کننده عمل کرده و تعداد فعالیت‌هایی را که کاربر می‌تواند در هر تراکنش انجام دهد محدود می‌کند. ضمن اینکه این کارمزد در جلوگیری از اسپم در شبکه نیز نقش دارد.
ازآنجایی‌که ETH بیشتر یک توکن کاربردی بوده تا یک وسیله مبادله، عرضه آن بی‌نهایت است. اتر به‌طور مداوم به‌شکل جوایز استخراج‌کننده وارد گردش می‌شود و پس از اینکه شبکه به‌سمت اثبات سهام (PoS) حرکت کرد، در قالب پاداش استیکینگ نیز وارد گردش خواهد شد. در تئوری، اتر همیشه مورد تقاضا خواهد بود، به این معنی که تورم هرگز منجر به کاهش ارزش این توکن نخواهد شد.
یلو پیپر (Yellow Paper) چیست؟
یلو پیپر یا زردنامه نوعی سند فنی است که یک پروژه، پروتکل یا فناوری خاص را با جزئیات توصیف می‌کند. این سند اغلب در زمینه ارزهای دیجیتال و بلاک چین کاربرد دارد. ریشه اصطلاح «یلو پیپر» به وایت پیپر معروف بیت کوین برمی‌گردد که توسط ساتوشی ناکاموتو در سال 2008 با عنوان "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System" نوشته شد. متعاقباً، اتریوم که یک پلتفرم بلاک چین پیشرو بود، از اصطلاح «یلو پیپر» برای سند فنی این بلاک چین استفاده کرد.
یلو پیپر (Yellow Paper) چه تفاوتی با وایت پیپر (White Paper) دارد؟
رمز ارزها نوسانات زیادی دارند. قیمت این دارایی‌های دیجیتال می‌تواند به‌شدت در روزها، ساعت‌ها و حتی دقیقه‌ها در نوسان باشد. بااین‌حال، پروژه‌هایی با عناصر بنیادین قوی، کاربردهای عملی، چشم‌انداز خوب و پایه‌های فنی مناسب معمولاً در درازمدت ارزش خود را حفظ می‌کنند؛ اما چگونه می‌توان فهمید که یک ارز دیجیتال از این ویژگی‌ها برخوردار است؟ خب، اینجاست که وایت پیپر به کار میآید.
وایت پیپر یا شفاف‌نامه اطلاعات زیادی در مورد پروژه، مشکلاتی که به‌دنبال حل آن است، توکنومیک و بنیان‌گذاران آن ارائه می‌دهد. بنابراین، برای سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال شناخت پتانسیل آتی یک پروژه هستند، راهنمای مفیدی محسوب می‌شود.
بااین‌حال، وایت پیپر تنها یکی از منابع اطلاعاتی است که توسط پروژه ارائه می‌شود. برخی از توسعه‌دهندگان سند یلو پیپر را نیز برای ارائه اطلاعات دقیق‌تر در مورد پروژه منتشر می‌کنند.
درک وایت پیپر نسبتاً آسان است، اما یلو پیپر معمولاً فنی‌تر و علمی‌تر در نظر گرفته می‌شود. برخلاف وایت پیپر که تمام جنبه‌های کلی پروژه را پوشش می‌دهد، یلو پیپر اغلب فناوری پروژه را به‌صورت جزئی توصیف می‌کند. بنابراین، اگر وایت پیپر را به‌عنوان یک طرح پروپوزال در نظر بگیریم، یلو پیپر مانند یک سند ثانویه می‌باشد که در آن تمام جزئیات فناوری ارائه شده است.
روی هم رفته، یلو پیپر یک سند بسیار مفید برای دیگر شرکت‌های بلاک چین، تیم‌های توسعه و راه‌حل‌های لایه دو (Layer-2 Solutions) می‌باشد که به‌دنبال بهره بردن از فناوری متن‌باز یک پروژه دیگر برای برنامه‌های خود هستند.
یلو پیپر اتریوم چیست؟
یلو پیپر یا زردنامه اتریوم یک سند رسمی ۴۱ صفحه‌ای است که نحوه عملکرد بلاک چین اتریوم (Ethereum) را به‌صورت دقیق و فنی توضیح می‌دهد. این سند که با عنوان "Ethereum: A secure decentralised generalised transaction ledger, Byzantium version." در اینترنت منتشر گردیده است، در قالب یک مقاله ریاضی نوشته شده که اصطلاحات آن ممکن است برای عموم قابل فهم نباشند. به همین خاطر تصمیم گرفتیم در ادامه عناصر کلیدی این سند را با زبانی ساده توضیح دهیم:
پارادایم بلاک چین
بلاک چین (Blockchain) به فناوری زیربنایی اشاره دارد که به شبکه اتریوم توان می‌بخشد. این یک دفترکل غیرمتمرکز و توزیع‌شده است که تمام تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند را در شبکه ثبت می‌کند.
کنوانسیون‌ها
کنوانسیون‌ها (Conventions) قوانین و استانداردهایی هستند که بر نحوه اجرای تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم نظارت می‌کنند. این قوانین شامل مواردی مانند محدودیت گس (Gas Limit)، اندازه بلاک و مکانیزم اجماع می‌شوند.
بلاک‌ها
بلاک‌ها (Blocks) واحدهای داده‌ای هستند که بلاک چین اتریوم را تشکیل می‌دهند. هر بلاک حاوی لیستی از تراکنش‌ها و هش (Hash) بلاک قبلی است. به‌طور کلی، بلاک یک نوع ساختار داده یا Data Structer در علوم کامپیوتر به حساب میآید که داده‌ها را به‌صورت زنجیر‌وار ثبت می‌کند و در نتیجه دستکاری اطلاعات شبکه را غیرممکن می‌سازد.
وضعیت
وضعیت یا استیت (State) به وضعیت فعلی شبکه اتریوم در هر لحظه اشاره دارد. State شامل مواردی مانند مانده حساب، کد قرارداد هوشمند و تاریخچه تراکنش است.
تراکنش‌ها، گس و پرداخت
تراکنش‌ها (Transactions) فرایندی هستند که از طریق آن پول در شبکه اتریوم منتقل می‌شود. پرداخت (Payment) به انتقال ارز دیجیتال از یک حساب به حساب دیگر اشاره دارد و گس (Gas) واحد اندازه‌گیری‌ای است که برای محاسبه کارمزد اجرای یک تراکنش یا قرارداد هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر تراکنش شامل پارامترهای زیر است:
- nonce: به تعداد تراکنش‌های ارسال‌شده توسط فرستنده اشاره دارد.
- gasPrice: مقدار Wei که باید به‌ازای هر واحد گس برای تمام هزینه‌های محاسباتی اعمال‌شده در تراکنش پرداخت شود.
- gasLimit: معادل حداکثر مقدار گسی که باید در اجرای این تراکنش مورد استفاده قرار گیرد.
- Value: تعداد Wei که باید به گیرنده message call یا در صورت ایجاد قرارداد (Contract Creation)، به حساب تازه ایجادشده منتقل گردد.
- v, r, s: مقادیر مربوط به امضای تراکنش که برای تعیین فرستنده تراکنش استفاده می‌شود.
اجرای تراکنش
اجرای تراکنش (Transaction Execution) به فرایند اجرای تراکنش یا قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم اشاره دارد. این فرایند شامل تأیید تراکنش، محاسبه کارمزد گس و به‌روز‌رسانی وضعیت شبکه است.
ایجاد قرارداد
ایجاد قرارداد (Contract Creation) به فرایند ساخت یک قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم اشاره دارد. این فرایند شامل نوشتن کدی است که قوانین و شرایط قرارداد را تعریف می‌کند.
فراخوان پیام
فراخوان پیام (Message Call) به فرایند اجرای قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم اشاره دارد که می‌توان از آن برای اجرای توابع یا راه‌اندازی ایونت‌ها (Events) در قرارداد استفاده کرد.
تراکنش‌هایی که منجر به فراخوان پیام می‌شوند، رایج‌ترین نوع تراکنش در اتریوم هستند. آنها شامل تراکنش‌هایی می‌شوند که در آنها، پول را به شخص دیگری ارسال می‌کنید و همچنین تراکنش‌هایی که در آنها قراردادهای هوشمند دیگر را فعال می‌نمایید.
مدل اجرا
مدل اجرا (Execution Model) نحوه اجرای قراردادهای هوشمند در ماشین مجازی اتریوم (EVM) را شرح می‌دهد. Execution Model شامل جزئیات مربوط به کارمزد گس هر عملیات، نحوه مدیریت حافظه (مموری) و نحوه دسترسی به ذخیره‌سازی قرارداد است. مدل اجرا مشخص می‌کند که وضعیت (State) بلاک چین چگونه مطابق با دستورالعمل‌های بایت کد و داده‌های محیطی تغییر می‌نماید.
درخت بلاک
درخت بلاک (Blocktree) توضیح می‌دهد که بلاک چین اتریوم از یک سری بلوک‌های به هم پیوسته ساخته شده است. Blocktree فرایند ایجاد بلوک‌های جدید، نحوه پیوند آنها با بلوک‌های قبلی و نحوه رسیدن شبکه به اجماع در مورد وضعیت بلاک چین را شرح می‌دهد.
نهایی شدن بلاک
نهایی شدن بلاک (Block Finalisation) به فرایندی اطلاق می‌شود که طی آن بلاک‌ها تایید شده و به زنجیره اضافه می‌گردند. این شامل یک‌سری مراحل، از جمله اعتبارسنجی بلاک، محاسبه گس، و اجرای تراکنش است. هنگامی که یک بلوک نهایی شد، بخشی از تاریخچه دائمی بلاک چین در نظر گرفته می‌شود و نمی‌توان آن را تغییر داد.
طبق زردنامه اتریوم، اگر یک بلوک جدید باشد، به‌معنای نیاز به استخراج آن است؛ اما اگر بلوک از قبل موجود باشد، یعنی نیاز به اعتبارسنجی آن وجود دارد.
سخن پایانی
اتریوم یکی از معدود پروژه‌های بلاک چین محسوب می‌شود که علاوه‌بر وایت پیپر، سند یلو پیپر یا زردنامه خود را نیز منتشر کرده است. زردنامه اتریوم یک سند فنی بوده که با معرفی فناوری اتریوم و مفاهیم اصلی این بلاک چین آغاز می‌شود و سپس به معادلات محاسباتی پیچیده‌ای می‌پردازد که برای متخصصان برنامه‌نویسی، محققان بلاک چین و توسعه‌دهندگان مفید است.
به‌طور کلی، وایت پیپر را می‌توان یک مقدمه یا پروپوزال در نظر گرفت. درحالی‌که یلو پیپر یک سند فنی و پیچیده است که برای کسانی که می‌خواهند در مورد پشت صحنه شبکه اتریوم بدانند، کاربرد دارد. اگر شما هم یک توسعه‌دهنده یا محقق بلاک چین هستید و یلو پیپر اتریوم را خوانده‌‌اید، نظرات خود را در مورد این سند و پیچیدگی‌های آن با ما به اشتراک بگذارید.
