بیت کوین (Bitcoin) اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال دنیا است. پس از پیدایش بیت کوین، مشاغل مختلفی مبتنی بر ارزهای دیجیتال پدید آمدند که یکی از اولین شغل‌ها، در این حوزه، استخراج (Mining) بود. در واقع، استخراج‌کنندگان افرادی هستند که سخت‌افزارهای کامپیوتری خود را به شبکه بیت کوین متصل میکنند تا از طریق فرایند ماینینگ، ارز BTC را به دست آورند. بااین‌حال، ماینینگ بیت کوین به همین سادگی‌ها نیست و چالش‌های فراوانی در این مسیر قرار دارند. یکی از همین چالش‌ها، هاوینگ (Halving) بیت کوین است. به همین خاطر، در این مقاله از اکسبیتو، قصد داریم به بررسی اثرات هاوینگ بر استخراج این رمز ارز سرشناس بپردازیم.
آشنایی با رمز ارز بیت کوین
بیت کوین (Bitcoin)، با نماد اختصاری BTC، اولین ارز رمزنگاری‌شده است که توسط فردی ناشناس، با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو»، به بازار عرضه شد. در سال 2008، ناکاموتو در مقاله‌ای، بیت کوین را به‌عنوان یک ارز دیجیتال همتابه‌همتا و بدون نظارت شخص ثالث توضیح داد. سپس، در سال 2009، او با ایجاد بلوک پیدایش، اولین کوینهای بیت کوین را استخراج کرد. از آن زمان، استخراج بیت کوین آغاز شد و روزبه‌روز افراد بیشتری به ماینینگ BTC روی آوردند. این رمز ارز که در آغاز ارزش چندانی نداشت، امروزه به یکی از مهم‌ترین دارایی‌ها در دنیای اقتصاد تبدیل شده است.
کوینهای BTC به‌طور کامل از طریق فرایند استخراج به بازار عرضه میشوند. در این فرایند، استخراج‌کنندگان باید سخت‌افزار کامپیوتری خود را به شبکه متصل کرده و تابع ریاضی پیچیده آن را حل کنند. این تابع که هش (Hash) نام دارد، در هر بار حل شدن، یک آدرس منحصربه‌فرد را تولید خواهد کرد. آدرس تولیدشده نشانی بلوک جدیدی است که باید به زنجیره بیت کوین اضافه شود. ازاین‌طریق، در هر سیستم کامپیوتری‌ای که به شبکه متصل شده، یک رونوشت از کل شبکه نگهداری میشود. به‌این‌ترتیب، بیت کوین می‌تواند بدون نیاز به نظارت یک نهاد مرکزی، توسط تعداد زیادی کامپیوتر یا گره (Node) به حیات خود ادامه دهد. این ماینرها بابت فعالیتشان، پاداشی را با ارز BTC دریافت میکنند که این ارزها همان بیت کوینهای استخراج‌شده هستند.
در حالت کلی، استخراج BTC نیازمند دستگاه‌های قدرتمند و میزان زیادی برق مصرفی است. ازاین‌رو، این روش درآمدزایی برای بسیاری از افراد مقرون‌به‌صرفه محسوب نمی‌شود. در عوض، خرید و نگهداری بیت کوین می‌تواند گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاران به حساب بیاید. در همین راستا، صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو امکان خرید بیت کوین را با کمترین قیمت و پایین‌ترین کارمزد فراهم کرده است. ازاین‌طریق، شما می‌توانید به‌راحتی BTC را به سبد سرمایه خود اضافه کنید.
هاوینگ بیت کوین چیست؟
ساتوشی ناکاموتو تعداد کل واحدهای بیت کوین را 21 میلیون در نظر گرفت. او برای جلوگیری از تورم BTC، مفهوم دیگری را نیز به‌عنوان «هاوینگ» (Halving) تعریف کرد. بر اساس هاوینگ، پس از استخراج هر 210 هزار بلوک، پاداش ایجاد هر بلوک نصف میشود. یعنی ماینرها با انجام همان فعالیت سابق، پاداش کمتری را دریافت خواهند کرد. اصولاً هر چهار سال یکبار، 210 هزار بلوک استخراج شده و هاوینگ اتفاق میافتد. این فرایند آن‌قدر ادامه پیدا می‌کند تا کل 21 میلیون BTC استخراج شوند. کارشناسان پیش‌بینی میکنند که ماینینگ BTC تا سال 2140 ادامه داشته باشد.
در تقویم بازار کریپتو، هاوینگ به‌عنوان مهم‌ترین رویداد شناخته میشود و تمام تحلیلگران تاریخ هاوینگ را در تحلیل‌های خود در نظر می‌گیرند. بااینکه این رخداد باعث کاهش میزان پاداش استخراج میشود، اما برای سایر فعالان بازار مفید است؛ زیرا قدرت و ارزش بیت کوین را در طول زمان افزایش می‌دهد. این مسئله به‌طور مستقیم بر روی تمام رمز ارزهای دیگر نیز تأثیر می‌گذارد و سرمایه‌گذاران روی آن حساب ویژه‌ای باز میکنند.
هاوینگ قبلی چه اثراتی با خود به همراه داشت؟
تاکنون (سال 2023)، سه بار هاوینگ در فرایند استخراج بیت کوین رخ داده است. اولین هاوینگ در 28 نوامبر 2012 بود که پاداش بلوک را از 50 به 25 BTC کاهش داد. دومین هاوینگ در 9 جولای 2016 بود که پاداش بلوک برابر با 12.5 BTC شد و در نهایت، در 11 مه 2020، این تعداد به 6.25 بیت کوین رسید. تأثیر این اتفاقات بر بازار ارزهای دیجیتال انکارناپذیر است و هرکسی که در بازار کریپتو فعالیت می‌کند، باید از آن آگاه باشد. به همین خاطر، در این بخش، به اثرات هاوینگ قبلی خواهیم پرداخت.
کنترل عرضه
ناکاموتو فرایند هاوینگ را برای کنترل عرضه BTC در نظر گرفت. ازاین‌رو، هاوینگ قبلی میزان عرضه بیت کوین را کاهش داد. این مسئله سبب شد که با افزایش تقاضا برای این رمز ارز و کمبود تعداد توکن‌های BTC، قیمت آن افزایش پیدا کند. تاریخ نشان می‌دهد که این کنترل عرضه برای BTC مفید بوده و در طول هر هاوینگ، قیمت این ارز دیجیتال افزایش پیدا کرده است..
کنترل تورم
اگر بیت کوین، مانند بسیاری از ارزها، به‌صورت انبوه به بازار عرضه می‌شد، دچار تورم شده و قیمت آن کاهش پیدا می‌کرد. برای مثال، ارز شیبا اینو با چنین مشکلی مواجه است. در عوض، هاوینگ قبلی باعث شد که پاداش استخراج بلوک تا 6.25 BTC کاهش پیدا کند. در سوی مقابل، روزبه‌روز بر شهرت بیت کوین افزوده میشود و افراد بیشتری به خرید این رمز ارز علاقه پیدا میکنند. در نتیجه، کنترل تورم و افزایش تقاضا باعث بالا رفتن ارزش بیت کوین شده است.
از سوی دیگر، نرخ تورم بیت کوین در سال 2011، 50 درصد بود که در اثر هاوینگ سال 2012، تا 12 درصد کاهش پیدا کرد. در سال 2016، نرخ تورم به 4 تا 5 درصد رسید و امروزه در حدود 1.74 درصد محاسبه میشود. در نتیجه، هاوینگ به‌خوبی می‌تواند تورم BTC را کنترل کرده و در طول زمان، باعث افزایش قیمت آن شود.
تأثیر بر بازار
بیت کوین به‌عنوان پادشاه رمز ارزها شناخته میشود؛ ازاین‌رو، افزایش ارزش آن، به‌طور مستقیم بر روی کل بازار تأثیر مثبت می‌گذارد. همان‌طور که تاریخ نشان می‌دهد، پس از هاوینگ سال 2020، قیمت BTC با افزایش روبه‌رو شد و به‌دنبال آن، اغلب ارزهای معتبر نیز روند روبه‌رشدی را در پیش گرفتند.
مدیریت استخراج
دیدیم که هاوینگ باعث افزایش قیمت بیت کوین میشود. این مسئله برای حفظ امنیت شبکه اهمیت زیادی دارد؛ چراکه با رخ دادن هاوینگ، پاداش بلوک نصف شده و با توجه به هزینه‌های بالای برق، اگر قیمت این رمز ارز ثابت بماند، مانینگ BTC برای ماینرها مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. پس این افزایش قیمت، ماینرها را در فرایند استخراج نگه می‌دارد و به‌طور غیرمستقیم باعث افزایش امنیت شبکه میشود. درصورتی‌که چنین اتفاقی رخ ندهد، قطعاً شبکه با مشکل مواجه خواهد شد.
هاوینگ چه اثراتی بر ماینرها دارد؟
در سال‌های اولیه پیدایش بیت کوین، استخراج BTC بسیار ساده بود. در آن‌موقع، هرکسی می‌توانست با یک کامپیوتر معمولی، تابع هش را حل کرده و پاداش این کار را دریافت کند. به‌مرور زمان، بر تعداد ماینرها افزوده شد و رقابت بر سر یافتن بلوک جدید افزایش یافت. هم‌زمان با افزایش تعداد ماینرها، هر چهار سال یکبار هم هاوینگ رخ داد و پاداش بلوک نصف شد.
به‌این‌ترتیب، درحال‌حاضر استخراج بیت کوین بسیار دشوار است و تقریباً ماینینگ انفرادی برای کاربران هیچ دستاوردی نخواهد داشت.
این دشواری استخراج باعث شده است که افراد به دستگاه‌های ماینر پیشرفته روی بیاورند. از طرفی، با همین دستگاه‌های گران‌قیمت هم نمی‌توان به‌راحتی پاداش ماینینگ را دریافت کرد. به همین خاطر، روش‌های جدیدی، مانند استخراج ابری و استخرهای ماینینگ، پدید آمده‌اند. امروزه اغلب استخراج‌کنندگان با عضویت در استخرهای ماینینگ، قدرت محاسباتی خود را تجمیع میکنند تا شانس خود را برای یافتن بلوک جدید افزایش دهند. در چنین استخرهایی، توان محاسباتی ماینرها روی هم گذاشته میشود و پس از استخراج بلوک، پاداش ماینینگ بین ماینرها توزیع خواهد شد.
از طرفی، برخی از افراد نیز به استخراج ابری علاقه پیدا کرده‌اند. ازاین‌طریق، شما نیازی ندارید که هزینه خرید و نگهداری از دستگاه کامپیوتری را بپردازید، بلکه با اجاره کردن دستگاه‌های یک سیستم ماینینگ ابری، به‌صورت ماهیانه پاداش خود را دریافت خواهید کرد.
درهرصورت، دو راه کلی برای سودآوری استخراج وجود دارند. اول اینکه قیمت بیت کوین پس از هاوینگ افزایش پیدا کند که معمولاً سرعت این اتفاق پایین است. راه دیگر، کاهش هزینه‌های استخراج خواهد بود. به‌نظر می‌رسد که شرکت‌های نوظهور فناوری بتوانند سیستم‌های جدیدی را طراحی کنند که به برق کمتری برای ماینینگ نیاز داشته باشند. همچنین، به‌جز روش‌هایی مانند استخر استخراج و ماینینگ ابری، انتظار می‌رود که در سال‌های آینده، شیوه‌های نوین دیگری نیز در این زمینه ابداع شوند.
اثرات هاوینگ بر صنعت ماینینگ چگونه خواهد بود؟
هربار که هاوینگ اتفاق میافتد، به‌یکباره پاداش استخراج نصف میشود. این درحالی است که قیمت بیت کوین بلافاصله رشد نمی‌کند تا ماینرها بتوانند روی افزایش قیمت حساب کرده و به فعالیت خود ادامه دهند. بنابراین، برخی از ماینرها دست از استخراج می‌کشند و صنعت مانینگ دچار اختلال میشود. افرادی که توان مالی لازم را داشته باشند، در ماه‌های بعد از هاوینگ، سعی خواهند کرد که دستگاه‌های قدرتمندتری را برای خود دست‌وپا کنند.
در نتیجه، اشتغال کمتر ماینرها به عمل استخراج، باعث خواهد شد که در این مدت، بیت کوین کمتری تولید شود. بااین‌حال، شبکه بیت کوین طوری طراحی شده که اگر کاهش ایجاد بلوک را مشاهده کند، خودبه‌خود سختی تولید هش را کاهش می‌دهد. به‌این‌ترتیب، همیشه ساخت یک بلوک جدید، تنها 10 دقیقه طول می‌کشد.
از طرفی، استخراج بیت کوین برق بسیار زیادی را مصرف می‌کند. کارشناسان معتقدند که بیت کوین بین 50 تا 70 تراوات ساعت انرژی را در یک سال هدر می‌دهد و این میزان انرژی به‌اندازه برق مصرفی 8 میلیون نفر در سوئیس است. برق مصرفی بیت کوین فقط به دستگاه‌های ماینر مربوط نمی‌شود، بلکه استخراج‌کنندگان باید از سیستم‌های سرمایشی قدرتمندی برای محافظت از دستگاه‌های خود بهره ببرند. ازاین‌رو، هرکسی که به کار ماینینگ مشغول میشود، باید هزینه انرژی مصرف‌شده را هم در نظر بگیرد. بنابراین، اگر قیمت بیت کوین در اثر هاوینگ افزایش پیدا نکند، ماینرهایی که از کار دست کشیده‌اند، دوباره به این فرایند باز نخواهند گشت. البته به‌روزرسانی خودکار نرخ هش مورد نیاز شبکه، تا حدودی این مسئله را جبران می‌کند.
درهرصورت، با افزایش هزینه مورد نیاز برای ماینینگ BTC، این فرایند به‌سوی انحصاری شدن پیش می‌رود و صرفاً افرادی که قدرت مالی زیادی دارند، می‌توانند به استخراج مشغول شوند. این مسئله با ماهیت غیرمتمرکز بیت کوین در تضاد است و احتمال دارد که در آینده خطراتی را برای این شبکه ایجاد کند.
سخن پایانی
هاوینگ بعدی در سال 2024 اتفاق خواهد افتاد و این مسئله برای تمام کاربران اهمیت ویژه‌ای دارد. اگرچه نمی‌توان اتفاقات گذشته و افزایش قیمت بیت کوین را به آینده این رمز ارز مرتبط دانست و انتظار داشت که در سال آینده نیز حتماً قیمت BTC افزایش داشته باشد؛ اما نادیده گرفتن هاوینگ نیز امکان‌پذیر نیست. با توجه به بحث‌هایی که در این مقاله انجام دادیم، متوجه شدید که استخراج BTC روزبه‌روز دشوارتر میشود؛ بااین‌حال، هنوز هم سرمایه‌گذاری روی بیت کوین فرصت ویژه‌ای به حساب می‌آید. خصوصاً در سال‌های منتهی به هاوینگ، بسیاری از سرمایه‌گذاران به خرید و نگهداری از بیت کوین روی می‌آورند. درصورتی‌که شما هم به این رمز ارز محبوب علاقه دارید، به‌راحتی می‌توانید از طریق صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو، به خرید آن اقدام کنید. اکسبیتو خرید BTC را با کمترین قیمت و پایین‌ترین کارمزد برای شما فراهم کرده است.
