سال‌ها پیش تنها راه رایج خرید و فروش و ذخیره ارزش، پول بانکی یا همان ارز فیات بود. اما به تدریج روش‌های جدیدی مانند ارزهای دیجیتال و رمزارزها پا به عرصه وجود گذاشتند. این ارزهای جدید در چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند؛ با این حال هنوز خیلی از افراد به‌خوبی تفاوت‌های آنها را نمی‌دانند. دانستن تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها لازمه ورود به دنیای تجارت مدرن است.
حتی افرادی که قصد ندارند به دنیای خرید و فروش وارد شوند و یا خرید رمز ارز را انجام دهند، باز هم باید تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارز ها را بدانند. چون احتمالا تا چند سال بعد ارزهای دیجیتال و رمزارز ها تا حدود زیادی جایگزین انواع ارز فیات می‌شوند و افراد مجبور هستند برای معاملات رایج زندگی خود مانند خرید‌های اینترنتی، شرکت در آزمون‌ها و حتی خرید بلیط از آنها استفاده کنند.
اگر می‌خواهید یکبار برای همیشه تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارز ها را متوجه شوید، این مقاله برای شما نوشته شده است.
بیایید ابتدا با این مفاهیم آشنا شویم که ارز فیات چیست؟ ارز دیجیتال چیست؟ رمز ارز چیست و چگونه کار میکند؟ دانستن این مفاهیم و همچنین چیزی که به آنها ارزش میدهد کمک زیادی به درک تفاوت ارز‌دیجیتال، پول فیات و رمز ارزها میکند.
تعریف پول فیات (fiat currency)
اصطلاح «فیات» یک کلمه لاتین است که اغلب ترجمه آن به انگلیسی «باید این‌طور شود» (it shall be) و یا «اجازه دهید انجام شود» (let it be done) است. همان‌طور که از این عبارت‌ها مشخص است، ارز فیات فقط به‌دلیل این‌که دولت به آن اجازه میدهد دارای ارزش است و هیچ پشتوانه‌ای ندارد. به عبارت دیگر طلا، نقره و سایر فلزات با ارزش پشتوانه این نوع ارز نیستند.
اکثر ارزهای کاغذی مدرن، از جمله دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای اصلی جهانی ارزهای فیات هستند.
پول فیات به بانک‌های مرکزی کنترل بیشتری بر اقتصاد میدهد، زیرا آنها می‌توانند میزان چاپ پول را کنترل کنند و آن را کاهش یا افزایش دهند.
چه چیزی به پول فیات ارزش میدهد؟
قیمت ارز فیات به هیچ پشتوانه ارزشمندی وابسته نیست، بلکه از رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده ایجاد میشود. از این‌جا مشخص میشود که چرا چاپ پول بدون پشتوانه باعث تورم میشود.
رابطه چاپ پول و تورم به زبان ساده این‌چنین است که اگر دولت به دلایلی، حجم زیادی از این پول بدون پشتوانه را صادر کند، به‌دلیل عرضه بالا، به سرعت قیمت جنس‌ها بالا رفته و به عبارت دیگر تورم ایجاد میشود؛ در نتیجه ارزش پول تا حد زیادی کاهش می‌یابد. برای مثال در کشور مجارستان بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم نرخ تورم در یک روز دو برابر شد.
علاوه بر این، اگر مردم اعتماد خود را به پول یک کشور از دست بدهند، آن پول دیگر ارزشی نخواهد داشت. به همین دلیل هم هست که در زمان جنگ و یا بحران‌ها ارزش پول فیات کشورها کاهش می‌یابد.
برای دانستن تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها لازم است همین موارد را درباره ارز‌دیجیتال و رمزارز هم بدانیم.
تعریف ارز دیجیتال (digital currency)
ارز دیجیتال به هر ارزی گفته میشود که کاملا بصورت الکترونیکی در دسترس باشد. این ارز منحصراً از طریق راه‌های مجازی مبادله شده و از شبکه رایانه‌ای خارج نمی‌شود. انواع ارز دیجیتال بسیار زیاد هستند که رمزارزها یکی از انواع آن محسوب می‌شوند. وقتی صحبت از خرید ارز دیجیتال، آموزش ارز دیجیتال و قیمت لحظه ای ارز دیجیتال میشود، معمولا منظور این نوع ارز است . نوع دیگری از آن، برای مثال، جم‌ها و کوین‌هایی است که در یک بازی خاص کامپیوتری با آنها خرید و فروش میشود. با این حال پولی که از طریق شبکه بانکی و یا پی‌پال به حساب فرد دیگری می‌ریزیم و یا با آن خرید می‌کنیم نیز ارز دیجیتال محسوب میشود، چون به‌وسیله رایانه جابجا می‌گردد.
این شکل فیزیکی غیرکلاسیک، امکان تراکنشهای تقریباً لحظه‌ای از طریق اینترنت را فراهم میکند و هزینه‌های مربوط به توزیع اسکناس و سکه را بسیار کاهش میدهد؛ به عنوان مثال، پول در اقتصاد بریتانیا، 3٪ اسکناس و سکه و 79٪ به عنوان پول الکترونیکی یا دیجیتال است.
⚠️ذکر این نکته لازم است که گاهی ممکن است ارز دیجیتال و کریپتوکارنسی (رمز ارز) را بطور کامل، از هم جدا در نظر بگیرند. به‌عبارت دیگر، در برخی از طبقه‌بندی‌ها، کریپتوکارنسی را در دسته‌بندی ارز دیجیتال محسوب نکرده و به‌شکل کاملا مجزا قرار میدهند. با این حال این دسته‌بندی‌ها تغییری در تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمز ارزها ایجاد نمی‌کند.
پول دیجیتال می‌تواند متمرکز باشد؛ یعنی فقط یک نقطه کنترل مرکزی بر عرضه پول وجود داشته باشد (به عنوان مثال، یک بانک)، یا غیرمتمرکز باشد؛ یعنی مثلا به طور دموکراتیک بر روی قیمت ارز توافق شده باشد.
چه چیزی به پول دیجیتال ارزش میدهد؟
چیزهای مختلفی می‌تواند به ارز دیجیتال ارزش دهد. اگر ارز دیجیتالی که جابجا میشود، دلار یا ریالی باشد که از طریق سیستم بانکی و یا پی‌پال منتقل می‌گردد، قیمت ارز دیجیتال توسط دولت صادرکننده مشخص میشود. به عبارت دیگر این نوع ارز دیجیتال مانند ارز فیات ارزش‌گذاری میشود.
از طرف دیگر جوامع صادرکننده دیگر ارز دیجیتال نیز می‌توانند ارزش آن را مشخص کنند. برای مثال ارزش جم‌ها، کوین‌ها و کریستال‌های داخل بازی را شرکت سازنده تعیین میکند.
اگر ارز دیجیتال از نوع کریپتوکارنسی باشد، بر اساس موازین خاصی ارزش‌گذاری میشود، که در قسمت‌های بعدی مقاله به آن اشاره می‌کنیم. آموزش رمز ارز شما را تا حد زیادی با این موازین آشنا میکند.
تعریف رمزارز (cryptocurrency)
اگر می‌خواهید بدانید کریپتوکارنسی یا ارز رمزنگاری چیست، باید بگوییم رمزارز زیرشاخه‌ای از ارز دیجیتال و دارایی دیجیتالی است که بر رمزنگاری متکی است. همان‌طور که از نام آن پیداست، در این ارزها از تکنیک‌های رمزنگاری استفاده شده تا اطمینان حاصل شود که رمز ارز دیجیتال می‌تواند به صورت امن معامله شود. این تکنیک‌ها جایگزین نیاز به بانک یا شخص ثالث دیگر برای نظارت بر تراکنش‌ها می‌شوند.
یکی از بخش‌های خیلی جذاب رمزارز این است که یک سیستم مالی غیرمتمرکز - سیستمی که برای کار به بانک‌ها یا مؤسسات قدرتمند متکی نیست – محسوب میشود و می‌تواند سریع‌تر، عادلانه‌تر و شفاف‌تر از پول فیات باشد. شاید این موضوع مهمترین تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها محسوب شود.
بسیاری از ارزهای دیجیتال به فناوری بلاک چین متکی هستند که به یک شبکه غیرمتمرکز اجازه میدهد تا هرگونه تراکنش انجام شده را بررسی و تأیید کند. بلاک چین را به‌عنوان نوعی دفتر کل دیجیتال در نظر بگیرید که همه افراد در شبکه، یک کپی از آن دفتر را دریافت می کنند؛ بنابراین اگر کسی بخواهد آن را ویرایش کند یا تغییر دهد، نسخه او توسط دیگران رد میشود. این موضوع امنیت تراکنش‌ها را در این سیستم تضمین میکند. با این حال معاملات جدید با استفاده از یک شبکه غیرمتمرکز و همتا‌به‌همتا به این هسته مرکزی اضافه می‌شوند.
چه چیزی به رمزارز ارزش میدهد؟
اگر می‌خواهید بدانید پشتوانه رمز ارز چیست، باید بگوییم از آنجایی که رمزارز برخلاف رمز فیات تنظیم نمی‌شود، عوامل متعددی بر قیمت رمز ارز تأثیر می‌گذارد، از جمله:
- عرضه و تقاضا: ارزش کریپتوکارنسی مانند هر چیز دیگری ، بر اساس عرضه و تقاضا تعیین میشود. با این حال، عرضه هر رمز ارزی بر اساس سیاست خاصی مشخص میشود.
- هزینه تولید: توکن‌های جدید رمزارزها از طریق فرایندی به نام «ماینینگ» تولید می‌شوند. استخراج ارز دیجیتال شامل استفاده از رایانه برای تأیید بلوک بعدی در بلاک چین است. شرکت‌کنندگان بر تجهیزات گران‌قیمت و برق سرمایه‌گذاری می‌کنند تا ارز دیجیتال استخراج کنند. با افزایش هزینه‌های ماینینگ در اثر رقابت، افزایش قیمت ارز دیجیتال اجتناب‌ناپذیر است.
- در دسترس بودن در مبادلات: اگر یک ارز دیجیتال در صرافی‌های بیشتری فهرست شود، می‌تواند تعداد افراد مایل به سرمایه‌گذاری و توانایی خرید آن را افزایش دهد و در نتیجه تقاضا را زیاد کند. اگر همه چیز با هم سازگار و هم راستا باشد، با این افزایش تقاضا، قیمت بالا می‌رود.
- رقابت: رمز ارزهای مختلفی در سیستم هستند و هر روز به تعداد آنها اضافه میشود؛ یک تفاوت ارز دیجیتال و فیات هم همین است. در این تولیدِ روز افزون رمز ارزها، قیمت ارزهایی که در رقابت عقب بیفتند کاهش می‌یابد.
- آیین نامه: برخی مقررات می‌تواند بر عرضه یک رمز ارز و یا دسترسی افراد به آن تاثیر گذاشته و قیمت آن را تغییر دهد. این مقررات هنوز به طور کامل ارائه نشده‌اند؛ اما به‌نظر می‌رسد به‌مرور آیین‌نامه‌ها و یا مقرراتی از طرف مجامع دولتی و یا خصوصی برای تولید، عرضه و سایر موارد مربوط به ارزهای دیجیتال وضع گردد، که بر قیمت آنها تاثیر بگذارد.
تا این‌جا احتمالا تا حدود زیادی تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارز ها را متوجه شده‌اید، اما برای درک بهتر تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها، این سه ارز را با هم مقایسه می‌کنیم. این مقایسه را در قسمت زیر بخوانید.
مقایسه ارز‌دیجیتال، پول فیات و رمزارزها
همان‌طور که می‌بینید تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها خیلی زیاد است. رمزارز در حقیقت یک ارز میانی به‌حساب می‌آید که می‌تواند بین دو گروه دیگر، یعنی ارز فیات و رمز ارز، همپوشانی ایجاد کند؛ با این حال، ماهیت دیجیتالِ آن چیزی است که آن را از سایر ارزها مجزا میکند.
یک تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها زمان ایجاد آنها است. به عبارت دیگر، اول از همه رمز فیات ایجاد شد و پس از آن رمز دیجیتال و به‌دنبالش رمز ارز ارائه گردید.
دیگر تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها تمرکز آنها است. رمز فیات متمرکز است و توسط دولت ارائه میشود. درحالی‌که رمز ارز کاملا غیرمتمرکز است. ارز دیجیتال بین این دو است و می‌تواند متمرکز و یا غیرمتمرکز باشد.
اگر بخواهیم یکی دیگر از موارد تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها را بررسی کنیم، باید به جنبه فیزیکی این سه ارز نیز اشاره نماییم. تنها ارز فیات از بین این سه ارز به‌شکل فیزیکی در دسترس است و دو ارز دیگر تنها به‌شکل دیجیتالی موجود بوده و انتقال می‌یابند.
تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها در ارزش‌گذاری آنها نیز هست. ارزش ارز فیات را دولت مشخص میکند و برپایه عرضه و تقاضا و قدرت دولت مشخص میشود. این در حالی است که ارزش کریپتوکارنسی توسط یک مرجع واحد مشخص نمی‌شود، بلکه عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، هزینه استخراج، قوانین، رقابت بین ارزهای مختلف و موارد دیگر این قیمت را مشخص می‌کنند. ارزش ارز دیجیتال نیز وابسته به این است که چه نوع ارز دیجیتالی در حال معامله است. اگر ارز دیجیتال مورد بحث، در اصل ارز فیاتی باشد که دیجیتالی شده است، ارزش آن توسط دولت مشخص میشود. اگر کریپتوکارنسی باشد، قواعد ارزش‌گذاری رمز ارز در مورد آن اجرا میشود. سایر ارزهای دیجیتال نیز از قواعد خاص خود برای ارزش‌گذاری پیروی می‌کنند.
تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها حتی می‌تواند بیشتر از این‌ها باشد. اگر مفاهیم این ارزها را به‌خوبی متوجه شده باشید، می‌توانید تفاوت‌های بیشتری را بین آنها پیدا کنید.
محدودیت‌ها، مزایا و معایب ارز دیجیتال،پول فیات و رمزارزها
در انتهای مبحث بررسی تفاوت ارز‌دیجیتال، پول فیات و رمزارزها، خوب است به محدودیت‌ها، معایب و مزایای هر کدام از این ارزها نگاهی بیندازیم تا بتوانیم تفاوت‌های آنها را بهتر درک کنیم.
محدودیت‌ها و مزایا و معایب ارز فیات
مهمترین مزیت پول فیات، بر خلاف «پول کالایی» مانند طلا، مس و نقره، ثبات ارزش آن است. ارزهای مبتنی بر کالا، به‌دلیل چرخه تجاری منظم و رکودهای دوره‌ای نوسان خواهند داشت. با این حال، اگرچه پول فیات به‌عنوان ارز با ثبات‌تری در نظر گرفته میشود، اما گاهی در برابر بحران مالی جهانی نمی‌تواند مقابله کند.
به‌طور کلی مزایای ارز فیات به‌شرح زیر است:
- به بانک‌های مرکزی کنترل بیشتری بر اقتصاد میدهد.
- انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
- هنوز به‌خوبی در دسترس است و اعتماد به آن زیاد است.
- ثبات زیادی دارد.
- کاملا در دسترس است.
مهمترین معایب ارز فیات به‌شرح زیر است:
- ثابت شده که به‌طور کامل نمی‌تواند از اقتصاد محافظت کند.
- ایجاد حباب در آن محتمل است.
- می‌تواند با خطر تورم همراه باشد.
محدودیت‌ها و مزایا و معایب ارز دیجیتال
برخی از مزایای ارز دیجیتال به‌شرح زیر است:
- روش پرداخت سریع‌تر
- نقل و انتقالات جهانی ارزان‌تر
- 24/7 در دسترس بودن
- بدون نیاز به تولید فیزیکی و زیر ساخت
- پرداخت‌های دولتی و شخصی سازمان یافته
با توجه به همپوشانی نسبی ارز‌دیجیتال با رمزارز و ارز فیات، معایب ارز دیجیتال را باید به‌شکل جداگانه در معایب ارز فیات و کریپتوکارنسی جستجو کرد؛ چون ذات این نوع ارز معمولا یکی از دو ارز گفته شده است. با این حال، ارزهای دیجیتال دیگری نیز وجود دارند که نه فیات هستند و نه کریپتوکارنسی. اگر بخواهیم به‌طور کلی یک نقطه ضعف اساسی ارز دیجیتال را که در حقیقت نقطه قوت آن نیز محسوب میشود نام ببریم، همان دیجیتالی‌بودن آن است. در صورت قطع سیستم برق و اینترنت، انتقال و خرید و فروش با این ارزها متوقف میشود. این موضوع می‌تواند یک فاجعه باشد.
برای درک تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها، لازم است محدودیت‌ها، مزایا و معایب رمز ارز را نیز بررسی کنیم.
محدودیت‌ها و مزایا و معایب رمزارز
مزایای کریپتوکارنسی مشابه با ارز دیجیتال است، در مورد معایت آن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
گزینه‌های متعدد انتخاب: به گفته لیلیا تسلر، رئیس گروه فین‌تک و بلاک چین Sidley، در بلاک چین‌های مختلف، چندین ارز دیجیتال با محدودیت‌های خاص خود ایجاد می‌شوند. تصمیم‌گیری در مورد استفاده از هرکدام از آنها به زمان نیاز داشته و فرد را گیج میکند. گزینه‌های مختلف انتخاب، اگرچه در ابتدا یک مزیت محسوب میشود، اما ممکن است در حقیقت یک عیب باشد.
معامله پرهزینه: کریپتو از فناوری بلاک چین استفاده میکند که در آن رایانه‌ها باید معادلات پیچیده را برای اعتبارسنجی و ثبت تراکنش‌ها حل کنند. این به نوبه خود مقدار قابل توجهی برق مصرف میکند، هر چه معامله بیشتر باشد، هزینه بیشتری خواهد داشت.
یادگیری سخت: برای پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال در بین مردم، سیستم باید ساده شود تا همه بدون یادگیری تخصصی از آن استفاده کنند.
مسائل مربوط به امنیت سایبری: مسائل مربوط به امنیت سایبری همان‌طور که در مورد ارزهای دیجیتال مطرح است، در مورد رمزارز نیز جایگاه دارد.
سخن آخر
این مقاله برای این نوشته شده تا یکبار برای همیشه تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارز ها را برای خوانندگان توضیح دهد. ارز فیات ارز متمرکزی است که دولت مسئول آن است و هیچ پشتوانه‌ای غیر از خود دولت ندارد. ارز دیجیتال ارزی است که تنها به‌صورت دیجیتالی در اختیار است و خود انواع مختلفی دارد که کریپتوکارنسی یا رمزارز هم یکی از انواع آن محسوب میشود. تفاوت عمده رمزارز با ارز فیات در غیر متمرکز بودن، رمزنگاری شدن و دیجیتالی بودن کریپتو است و چیزی که آن را از ارز دیجیتال مجزا میکند، به‌طور عمده رمز نگاری آن است. اگر بخواهیم مختصر بگوییم، تفاوت ارز‌دیجیتال،پول فیات و رمزارزها بیش از همه به‌شکل فیزیکی و رمزنگاری شدن یا نشدن آنها برمی‌گردد.
از این‌که تا انتهای مقاله تفاوت ارز‌دیجیتال، پول فیات و رمزارزها همراه ما بودید متشکریم.
