ارز دیجیتال دای (DAI) با بهره‌برداری هوشمندانه از ویژگی نوسانی قیمت ارزهای دیجیتال مرسوم به یک استیبل کوین جذاب تبدیل شده است. دای یک گزینهٔ ایده‌آل برای خرج کردن محسوب میشود؛ زیرا به روش‌های متنوعی در فروشگاه‌ها و شرکت‌های بی‌شماری که پرداخت با ارز دیجیتال را می‌پذیرند، قابل مصرف است. در سال‌های اخیر تأمین مالی غیرمتمرکز (DeFi) نیز باعث شده دای در کنار دیگر ارزهای دیجیتال به دارایی محبوبی برای استفاده در اکوسیستم DeFi تبدیل شود. در ادامه به معرفی دقیق این ارز دیجیتال و کاربردهای حرفه‌ای آن می‌پردازیم.
ارز دیجیتال دای (DAI) چیست؟
ارز دیجیتال دای یک استیبل کوین است که تلاش دارد ارزش خود را با استفاده از وثیقه‌گذاری و قراردادهای هوشمند در بستر بلاک چین اتریوم برابر با دلار ایالات متحده آمریکا نگه دارد. MakerDAO که یک سازمان ناشناس غیرمتمرکز (DAO) است، DAI را همراه با توکن حاکمیتی خود MKR پشتیبانی می‌کند تا به کاربران اجازه دهد در مورد تغییرات در پارامترهای خاصی از قراردادهای هوشمند تصمیم بگیرند. بدیهی است که این ارز دیجیتال به‌خاطر ماهیت پایدار قیمت خود هیچ‌وقت عرضه اولیه نداشته و همچنین، محدودیت تعداد توکن برای آن در نظر نگرفته‌اند و تا کنون بیش از ۴ میلیارد توکن برای آن ضرب شده‌اند.
کاربران نمی‌توانند توکن DAI را ضرب کنند؛ بلکه با قفل کردن توکن‌های دیگری به‌عنوان وثیقه از طریق قراردادهای هوشمند، می‌توانند توکن دای را به دست آورند. MakerDAO تنها از طریق موقعیت‌های بدهی وثیقه‌‌دار (CDP) امکان تهیه DAI را به کاربران می‌دهد. بنابراین، تنها با وثیقه‌گذاری رمز ارزها، می‌تواند توکن‌های دای را تولید کرد. این روش برای اطمینان از حفظ قیمت دای برابر با دلار آمریکا به کار می‌رود. برای دریافت DAI در پلتفرم Maker باید از اهرم کردن ارزهای دیجیتال دیگر در قراردادهای هوشمند در سیستم Maker استفاده شود.
از طرفی، ارز دیجیتال دای دارای مزایای متعددی است که آن را بسیار ارزشمند می‌سازند:
- با پشتوانهٔ دلار آمریکا است که معتبرترین ارز دنیا بوده و در برابر نوسانات بازار ایمنی دارد.
- وام‌های وثیقه‌ای ارائه می‌کند.
- از قراردادهای هوشمند برای قفل کردن دارایی‌ها در قراردادها بهره می‌گیرد.
- تأمین توکن دای توسط هیچ طرفی در شبکه تحت‌تأثیر قرار نخواهد گرفت که شفافیت و امنیت کاملی را نشان می‌دهد.
- معاملات بین‌المللی را ساده‌تر و مقرون به صرفه‌تر می‌کند.
- پروژه‌ای متن‌باز بوده و یک بستر کاری شفاف نظارتی در آن لحاظ شده است.
شبکه دای روی چه بلاک چینی اجرا میشود؟
پروژهٔ متن‌باز دای که در سال ۲۰۱۵ شروع به کار کرد در سال ۲۰۱۷ بر بلاک چین اتریوم و به‌عنوان یک سازمان ناشناس غیرمتمرکز (DAO) فعال شده است. دای بهطور خودکار با کمک الگوریتم‌های MakerDAO مدیریت میشود. استاندارد توکن دای ERC-20 است.
بر خلاف بسیاری از استیبل کوین‌های دیگر که توسط شرکت‌های متمرکز صادر می‌شوند و مدعی نگهداری از دلار به‌ازای هر توکن تولیدشده هستند، انتشار دای تحت حاکمیت پروتکل Maker بوده که یک نرم‌افزار تولید و مدیریت شده توسط MakerDAO است. این پروتکل در صورت دریافت وثیقهٔ کافی توکن دای را به متقاضی ارائه می‌کند و با کمک قراردادهای هوشمند مانع از افت ارزش وثیقه میشود.
کاربرد رمز ارز دای (DAI) چیست؟
برخی از ویژگی‌های کاربردی خاص و منحصربه‌فرد دای عبارتند از:
- کمک به دوری از ریسک‌های برخی بازارهای سوداگرایانه
- ارائه اهرم‌های بدون مجوز غیرمتمرکز مبادله به‌صورت بدهی وثیقه‌ای Maker
- حذف هزینه‌های بین‌المللی تراکنش و کاهش نوسان مبادلات خارجی
- تراکنش‌های کاملا قابل بررسی و تأیید
ارز دیجیتال دای کاربردهای متنوع دیگری نیز دارد که در این بخش به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
استقلال مالی کامل
سیستم‌های بانکی سنتی از کاربران اطلاعات بسیاری می‌خواهند؛ ولی در کار با استیبل کوین دای هر کسی در دنیا بدون توجه به موقعیت اقتصادی خود می‌تواند به خدمات مالی آزادانه دسترسی پیدا کند. برای مثال در کشورهایی که تورم بالایی وجود دارند، دولت‌ها اجازه نمی‌دهند شهروندان مقادیر زیادی ارز ذخیره کنند؛ ولی در دنیای ارزهای دیجیتال، دای این فرصت را به همه می‌دهد تا بدون نظارت سخت‌گیرانه به ذخیره کردن پول خود در قالب ارزهای مطمئن بپردازند و استقلال مالی از نظام دولتی را تجربه کنند.
تولید پول خودمختار
بعضی از مردم تلاش می‌کنند با کمک پروتکل Maker به تولید ارز دیجیتال دای به‌جای خرید آن در صرافیهای ارز دیجیتال بپردازند. این فرایند هم بسیار ساده است:
1- کاربر یک وثیقه را در مخازن Maker وثیقه‌گذاری می‌کند.
2- بر اساس میزان وثیقهٔ قفل شده، دای صادر میشود.
این روش برای بعضی از افراد راهی برای نگهداری بلندمدت اتر (ETH) است. آن‌ها اتر خود را در یک مخزن Maker قفل کرده، دای تولید می‌کنند و سپس اتر بیشتری با آن می‌خرند و امیدوارند که قیمت آن افزایش خواهد یافت. تعدادی از مالکین تجارت نیز دای تولید می‌کنند تا سرمایه عملیاتی تولید کنند که از نوسانات ارز دیجیتال مصون باشد و سرمایه‌های آن‌ها را در یک فضای بلاک چین محفوظ نگه دارد.
مانعی در برابر نوسانات بازار
ثابت بودن ارزش دای به‌عنوان یک استیبل کوین کمک بزرگی به سرمایه‌گذاران در آن است تا از تلاطمات بازار ارزهای دیجیتال مرسوم مصونیت داشته باشند. موجودیت دای به‌عنوان یک سازمان ناشناس غیرمتمرکز باعث میشود هیچ نهاد مرکزی‌ای نتواند آن را متوقف کند؛ زیرا این مجموعه با کمک قراردادهای هوشمند اداره میشود که برنامه‌های خودکاری هستند با قابلیت اجرا در شبکه اتریوم و ایجاد تغییر در آن‌ها با کمک رأی‌گیری از کاربران دارای توکن حاکمیتی MKR انجام خواهد شد. پس همه‌چیز در دستان کاربران بوده و این برای سرمایه‌گذاران بسیار ارزشمند است.
محرک اکوسیستم و سازندهٔ DeFi
استفاده از دای درحال افزایش است. پروژه‌های بیشتری درحال یکپارچه شدن با دای و ویژگی‌های آن هستند و افراد بیشتری درحال استفاده از استیبل کوین بوده و در نتیجه اکوسیستم Maker روبه‌رشد است. دای به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد قابلیت پلتفرم‌های خود برای تراکنش با دارایی‌های پایدار را به کاربران پیشنهاد کنند که دریچه‌ای به‌سوی مشارکت به‌دور از ریسک می‌گشاید.
استیبل کوین دایی همچنین یک مؤلفه کلیدی از جنبش DeFi است؛ چراکه به ذخیره‌سازی ارزش پرداخته و یک دارایی قابل تراکنش و یک مولد سود غیرفعال به حساب میآید. همچنین دای سنجه‌ای برای وثیقه در مخازن Maker است. هر چه مردم به مزایای یک سیستم باز بدون مجوز، امن و غیرانحصاری بیشتر توجه کنند، این جنبش بیشتر رشد خواهد کرد.
سرویس همیشگی
زمان‌بندی کاری موسسات مالی قدیمی همواره یک دردسر بوده است. شما در ساعات غیرکاری، روزهای تعطیل رسمی و در زمان بروز حوادث غیرمترقبه نمی‌توانید از موسسات مالی انتظار همکاری داشته باشید؛ ولی در دنیای دای دسترسی ۲۴ ساعته در هفت روز هفته در سراسر سال تضمین شده است. همچنین مرزهای جغرافیایی در این زمان‌بندی بی‌تأثیر هستند و یک کاربر به‌آسانی می‌تواند امور مالی خود را با سراسر دنیا در هر زمان پیگیری کند. این قابلیت به‌ویژه در تجارت‌های بین‌المللی که تفاوت ساعات زمانی یک دردسر جدی است، یک فرصت عالی برای بنگاه‌های اقتصادی فراهم می‌کند.
حوالهٔ راحت، سریع و کم‌هزینه
از دای می‌توان به‌عنوان یک واسطه مبادله استفاده کرد تا مبادلات برون‌مرزی برای پرداخت هزینه اجناس و خدمات انجام شود. ارسال پول به خارج از مرزها به‌روش‌های سنتی مالی گران‌قیمت و زمان‌بر است؛ ولی با کمک دای می‌توان در قالبی قابل برنامه‌ریزی و بدون نگرانی از نوسانات قیمت دای به ارسال حواله‌های بین‌المللی اقدام کرد که برای صنایع و تجار یک فرصت بسیار ارزشمند به حساب میآید؛ به‌ویژه آنکه امنیت انتقال سرمایه در این روش توسط پروتکل‌های بلاک چین تضمین شده و جای نگرانی وجود ندارد.
پلتفرم‌های سهام‌گذاری DeFi، بازی‌ها و NFTها
جدا از کاربردهای دای در تراکنش‌های روزانه، وام‌دهی و استقراض، و محافظت در برابر نوسانات بازار، بسیاری از برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز از دای استفاده می‌کنند. برای مثال دای به‌عنوان پول نقد درون‌برنامه‌ای برای بازی‌ها، بازارهای توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و پلتفرم‌های لیکوئیدیتی کاربرد دارد. صنعت نوظهور DeFi با محصولات بسیار گسترده و کاربردهای خود هر روز درحال محکم کردن پایه‌های کاربرد خویش است و این باعث خواهد شد تا دای نیز بیشتر دیده شود.
قابلیت سهام‌گذاری دای به‌علت ارزش ثابت آن در پلتفرم‌های سهام‌گذاری فرصت جالبی برای صنعت DeFi فراهم کرده و کاربرد آن درحال افزایش است.
عدم نیاز به حداقل مانده‌حساب
برای استفاده از دای نیاز نیست که هیچ حداقل مانده‌حسابی داشته باشید؛ درحالی‌که در کار با اغلب اشکال دیگر پول این پیش‌شرط وجود دارد. در دنیا هزاران میلیارد از دارایی‌های نقدی به‌خاطر شرط حداقل مانده‌حساب توسط بانک‌ها و موسسات مالی بهره‌برداری می‌شوند؛ ولی برای استفاده از دای نیاز ندارید که هیچ حداقل مانده‌حسابی را تأمین کنید.
ارزش ثابت
سیاست وثیقه‌گذاری باعث میشود ارزش دای پایدار باقی بماند؛ زیرا توکن‌های قفل‌شده برای دریافت دای همیشه دارای نوسان هستند، ولی پروتکل Maker وثیقهٔ بیشتری (معمولا ۶۶ درصد بیشتر) درخواست می‌کند که تا هنگام بازگرداندن توکن دای نگهداری میشود و در این مدت قراردادهای هوشمند ارزش توکن‌های قفل‌شده را ردیابی می‌کنند تا مانع از کاهش ارزش دای شوند. به همین خاطر، در صورت افت بیش‌از‌حد ارزش توکن‌ها، اقداماتی از قبیل اعمال جریمه و بسته شدن CDP پیش‌بینی شده‌اند. بدین ترتیب، ارزش دای در برابر نوسانات بازار حفظ میشود و فرایندهای در نظر گرفته‌شده ثابت بودن قیمت دای را تضمین می‌کنند.
بازرسی‌های گسترده و تحقیقات امنیت پلتفرم
بازرسی‌های گسترده‌ای بهطور منظم توسط شرکت‌های خوشنام از قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند تا آسیب‌پذیری‌های احتمالی پروتکل دای شناسایی شده و از سرعت عملکرد آن اطمینان حاصل شود.
همچنین پروتکل دای توسط متخصصین بیرونی تحت بازرسی قرار دارد تا لایه امنیتی بیشتری حاصل شده و ضعف‌های بالقوه پلتفرم شناسایی شوند.
این کار بسیار به‌نفع دای بوده است. برای مثال در سال ۲۰۱۹ میلادی یک آسیب‌پذیری در پروتکل کشف شد که می‌توانست سرمایه‌های کاربر را غیرقابل برگشت کند و توکن‌های MKR نگهداری‌شده در قراردادهای هوشمند را به خطر اندازد. این خطر توسط شرکت امنیتی Zeppelin کشف شد. در سال ۲۰۲۰ نیز یک حمله وام سریع (Flash loan) صورت گرفت که هکر توانست ۳ میلیون دای و اتر وام بگیرد و برای آربیتراژ بین پروتکل‌های DeFi مختلف استفاده کند.
برای مقابله با چنین حملاتی پروتکل دای در شرایط اضطراری وارد فرایند خاموشی اضطراری (ES) میشود که ابزار قدرتمندی است که می‌تواند کاربران را در برابر چنین تهدیدات جدی‌ای محافظت کند. در صورت بروز تهدید جدی که توسط دارندگان توکن MKR اعلام میشود، این فرایند به تسویه‌حساب دقیق پرداخته و باعث میشود دارندگان دای و کاربران مخازن دارایی‌های ثبت‌شده خود را حفظ کنند. مکانیزمی که در برابر هک، نقض ایمنی و نوسانات بازار محفاظت ایجاد خواهد کرد.
وام‌دهی
وام دهی دای شبیه به وام دادن دیگر اشکال ارز دیجیتال انجام میشود. وام‌دهنده به‌عنوان مالک دای توکن‌های خود را به دیگر کاربران در یک صرافی عرضه کرده و بعدا در هنگام برگشت توکن‌ها بهرهٔ آن را دریافت می‌کند. چندین راه برای انجام این فرایند وام‌دهی وجود دارند:
- وام‌دهی CeFi: از طریق یک صرافی متمرکز، توکن‌های دای وام داده می‌شوند.
- وام‌دهی DeFi: به‌وسیله‌ی یک صرافی غیرمتمرکز، وام مبتنی بر توکن‌های دای ارائه خواهد شد.
تفاوت این دو روش در این است که صرافیهای متمرکز رابط کاربرپسندتری دارند و مثل صرافیهای غیرمتمرکز نیازمند درک عمیق‌تری از صنعت ارز دیجیتال نیستند. در صرافیهای متمرکز امنیت معامله بالاتر است؛ ولی در صرافیهای غیرمتمرکز استفاده از قراردادهای هوشمند رواج دارد که گزینه‌های بیشتری نسبت به صرافیهای متمرکز عرضه می‌کنند.
سخن پایانی
دای به‌عنوان یک استیبل کوین محبوب با ارزشی معادل دلار آمریکا توانسته در بازار موقعیت خود را تثبیت کند. استفاده واقع‌بینانه از قراردادهای هوشمند کمک کرده تا به‌عنوان یک ابزار پرداخت مناسب در مبادلات اعتباری کارایی داشته باشد. انجام معاملات بین‌المللی با استفاده از دای آسان و مقرون‌به‌صرفه است. در نهایت در یک جمع‌بندی کلی می‌توان انتظار داشت که ارز دیجیتال دای آیندهٔ روشنی را در پیش بگیرد؛ زیرا با افزایش روزافزون محبوبیت DeFi و قراردادهای هوشمند ارزش دای نیز می‌تواند افزایش بیابد.
