در سالیان اخیر فناوری بلاکچین و بازار ارزهای دیجیتال به شکل فزاینده‌ای مورد توجه سرمایه‌گذاران و کاربران در سراسر دنیا قرار گرفته است و کارشناسان این تکنولوژی را یکی از آینده‌دارترین و برترین فناوری‌های موجود می‌دانند. بلاکچین فناوری بزرگ و انقلابی است که در آینده نزدیک میتواند تمامی ابعاد زندگی انسان‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد. در ادامه این مطلب بنا داریم تا به فناوری بلاکچین بپردازیم و موضوعاتی مانند ایده تجاری بلاکچین و شاخه‌های فناوری بلاکچین را مورد بررسی قرار دهیم؛ بنابراین، اگر شما نیز علاقه‌مندید تا در این رابطه اطلاعاتی به دست آورید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با بلاکچین
از نظر معنای لغوی، کلمه بلاکچین که از ترکیب دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) به دست می‌آید، به معنای زنجیره بلوک است. بلاکچین در حالت کلی زنجیره‌ای از اطلاعات دیجیتال است که این اطلاعات در بلوک‌هایی نگهداری می‌شوند.
تعریف اصلی این فناوری به شرح زیر است:
یک دفتر کل توزیع‌شده، غیرمتمرکز و اشتراکی که به‌صورت زنجیره‌ای از سوابق به نام بلاک ساخته شده است و اطلاعاتی مانند سوابق معاملات در آن ذخیره می‌شود.
اگر بخواهیم این فناوری را به زبان ساده توضیح دهیم، باید بگوییم که بلاکچین سیستمی برای ثبت اطلاعات و گزارش است که تفاوت آن با دیتاسنترهای دیگر این است که اطلاعات ثبت‌شده بر روی این پلتفرم، میان تمامی اعضای آن به اشتراک گذاشته می‌شود و تنها توسط گروهی محدود مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. هدف از استفاده از این تکنولوژی، ازبین‌بردن امکان هک، حذف و دست‌کاری اطلاعات با بهره‌گیری از تکنیک‌های رمزنگاری و توزیع دادهها است.
با این تفاسیر، می‌توان تمرکززدایی را به‌عنوان هدف اصلی این فناوری مطرح کرد. تمرکززدایی به این معنا است که دیگر یک گروه مشخص دارای تسلط کامل بر روی شبکه نباشند و این پلتفرم بدون مدیریت واحد، جلو برود. امکان استفاده از این تکنولوژی در شرکتها و نهادها به شکل خصوصی نیز وجود دارد؛ اما هنگامی که از این تکنولوژی در سازمان‌هایی که دارای گروه مدیریتی و نظارتی هستند، استفاده شود، در واقع مهم‌ترین ویژگی این شبکه ثبت اطلاعات، یعنی تمرکززدایی نقض شده است.
شاید این مقاله نیز برای شما جذاب باشد: چگونه بلاکچین از زمین در برابر تغییرات آب و هوایی محافظت میکند؟
بلاکچین چگونه کار میکند؟
همان‌طور که اشاره شد، بلاکچین به معنای زنجیره بلوک‌ها است و هرگونه اطلاعاتی اعم از اطلاعات معاملات، اطلاعات شخصی، اطلاعات جرم و جنایت افراد و... را می‌توان در این شبکه به ثبت رساند. این اطلاعات در بلوک‌های مدنظر به ثبت می‌رسند و این بلوک‌ها به شکل زنجیره‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند و بلاکچین را تشکیل می‌دهند.
هر یک از بلاک‌های موجود در شبکه بلاکچین، دارای مفهومی به نام هش (Hash) است. هدف از به‌کارگیری این رشتۀ متنی که از تابعی ریاضی تولید می‌شود، جلوگیری از تقلب در سیستم بلاکچین است. این رشته متنی همواره دارای یک داده یا ورودی ثابت است که استفاده از آن باعث می‌شود تا امکان ایجاد تغییر در اطلاعات به ثبت رسیده در شبکه بلاکچین از بین برود و از بروز تقلب در این سیستم جلوگیری به عمل آید. در هر بلاکچین علاوه بر هش بلاک فعلی، هش بلاک قبلی نیز وجود دارد و این موضوع سبب می‌شود تا در صورت ایجاد کوچک‌ترین تغییر، هش بلاک به طور کلی تغییر کند و اعتبار بلاکچین از بین برود.
شاید به نظر برسد که اگر یک کاربر هش یک بلاک را تغییر دهد و هش بلاک‌های بعدی را هم به‌روزرسانی کند، آنگاه دیگر مشکلی به وجود نخواهد آمد و این تغییر اطلاعات بدون مشکل صورت خواهد پذیرفت. اما روش کار تکنولوژی بلاکچین این مشکل را حل کرده است و حتی از این طریق نیز امکان انجام تغییرات و تقلب فراهم نخواهد بود. تمامی اطلاعاتی که در بلوک‌های شبکه بلاکچین ثبت شده، بر روی تمامی کامپیوترها و سیستم‌هایی که به این شبکه وصل هستند، وجود دارد و اگر تغییری در اطلاعات موجود بر روی سیستم ایجاد شود، بدون شک قابل رهگیری خواهد بود.
به هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه بلاکچین متصل شود و یک نسخه کپی از اطلاعات موجود در این شبکه را دریافت کند، نود (Node) می‌گویند. اگر شما به‌عنوان یک کاربر نود به شبکه بلاکچین متصل شوید و یک نسخه از اطلاعات موجود بر روی شبکه بلاکچین را دریافت کنید، دیگر امکان ایجاد تغییر بر روی اطلاعات وجود نخواهد داشت و ایجاد تغییر در این شبکه تنها در شرایطی رخ می‌دهد که اکثریت اعضا با آن موافق باشند.
شاخه‌های فناوری بلاکچین
در این بخش قصد داریم تا به بررسی شاخه‌های فناوری بلاکچین بپردازیم و بررسی کنیم که ایده تجاری بلاکچین در چه شاخه‌ها و کاربردهایی قابل‌اجرا است.
بلاکچین عمومی یا Public Blockchain
بلاکچین عمومی یا Public Blockchain، شناخته‌شده‌ترین نوع این فناوری است که دموکراسی در آن به طور کامل برقرار است. بلاک‌چین‌های اتریوم، بیت کوین و...، نمونه‌هایی از بلاکچین عمومی هستند. کاربران برای عضویت و دسترسی به اطلاعات این شبکه بلاکچین نیازی به مجوز نخواهند داشت و هر کاربر میتواند با استفاده از یک کامپیوتر و دسترسی به اینترنت، به این شبکه بلاکچین دسترسی داشته باشد و با دریافت یک نسخه کامل از اطلاعات موجود بر روی این شبکه، به‌عنوان یک نود شناخته شود.
مدیریت این دسته از شبکه‌های بلاکچین توسط نودها انجام می‌شود و این دسته از کاربران می‌توانند در فرایندهایی مانند تأیید، اعتبارسنجی تراکنش‌ها و استخراج بلوک‌های جدید، بدون هیچ‌گونه محدودیتی دخیل باشند و شبکه بلاکچین مدنظر را مدیریت کنند. بدون اجازه این دسته از کاربران، هیچ اتفاقی در شبکه‌های بلاکچینی رخ نمی‌دهد و تأیید نودها لازمه انجام هرگونه تراکنش، معامله و... است. پاداش و درآمد این دسته از کاربران از طریق استخراج بلاک جدید تأمین می‌شود.
نقطه ضعف این دسته از بلاک‌چین‌ها، لزوم تأیید تراکنش‌ها و اتفاقات توسط نودها است و این موضوع سبب شده تا سرعت انجام تراکنش در این شبکه‌ها، بسیار پایین باشد و به همین دلیل، مقیاس‌پذیری بلاک‌چین‌های عمومی چندان مناسب نیست.
بلاکچین خصوصی یا Private Blockchain
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، امکان استفاده از فناوری بلاکچین توسط نهادها و سازمان‌های خصوصی نیز وجود دارد و به آن Private Blockchain می‌گویند. چنین شبکه‌هایی فاقد ویژگی اساس تمرکززدایی هستند و تمامی اتفاقات در این شبکه‌ها توسط مسئول آن در سازمان مذکور مدیریت می‌شود. باتوجه‌به این نظارت و تمرکز در مدیریت بلاکچین، کاربر برای ورود و شروع فعالیت در این بلاکچین، نیاز به مجوز ورود دارد و از این رو، مسئول بلاکچین خصوصی میتواند تعداد کاربران این بلاکچین را کنترل کند. مهم‌ترین خصوصیت این بلاکچین این است که مانند بلاکچین عمومی، تمامی کاربران حاضر در شبکه می‌توانند نسخه‌ای کامل از اطلاعات موجود در بلاکچین را بر روی سیستم یا کامپیوتر خود ذخیره کنند. برخی از نودهای حاضر در شبکه بلاکچین، می‌توانند با دریافت مجوز از مسئول مربوطه، به‌عنوان نود اعتبارسنج عمل کنند و تأیید تراکنش‌ها و... را انجام دهند.
باتوجه‌به اینکه تعداد کاربران این بلاکچین محدود است، تأیید تراکنش‌ها توسط نودها بسیار سریع صورت می‌پذیرد و از این رو، می‌توان مدعی شد که مقیاس‌پذیری این نوع بلاکچین نسبت به بلاک‌چین‌های عمومی بهتر است.
بلاکچین کنسرسیوم یا Consortium Blockchain
بلاکچین کنسرسیوم یا Consortium Blockchain، بلاکچینی غیرمتمرکز است که اغلب زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که چند نهاد یا سازمان قصد همکاری داشته باشند و بخواهند در بستری مشترک به فعالیت بپردازند و اطلاعات خود را در فضای امن و توزیع‌شده به اشتراک بگذارند. در این نوع شبکه بلاکچین مانند بلاکچین خصوصی، مدیران و مسئول همه چیز را مدیریت می‌کنند و می‌توانند ویژگی‌هایی مانند شفافیت یا عدم شفافیت دادهها، وظیفه کاربران، نودهای اعتبارسنج و... را تعیین کنند.
این نوع بلاکچین به نسبت بلاکچین عمومی برای شرکتها و سازمان‌های همکار، کارایی بیشتری دارد و باتوجه‌به محدود بودن تعداد نودها و کاربران، سرعت انجام تراکنش‌ها و مقیاس‌پذیری در آنها بیشتر است. قوانین و مقررات استفاده از بلاکچین تماماً توسط مدیران و مسئولان مربوطه تعیین می‌شود.
بلاکچین هیبرید یا Hybrid Blockchain
بلاکچین هیبرید ترکیبی از بلاک‌چین‌های خصوصی و عمومی است که تلاش شده تا در آن مزایای این دو نوع بلاکچین یک‌جا جمع شوند و معایب آن به حداقل برسند. ورود به Hybrid Blockchain برای عموم کاربران آزاد نیست و برای حضور و فعالیت در این بلاکچین می‌بایست تأییدیه مسئول کنترل‌کننده را دریافت نمایید. نقش کاربران، شفافیت یا عدم شفافیت دادهها و قوانین این شبکه بلاکچین توسط مسئول کنترل‌کننده تعیین می‌شود. از جمله مزایای استفاده از این نوع بلاکچین می‌توان به ایمنی مطلوب، قوانین قابل‌تغییر، مقیاس‌پذیری مناسب و حفظ حریم خصوصی نودها اشاره کرد.
معرفی بهترین ایده‌های بلاکچینی در دنیای کسب‌وکار
بلاک‌چین‌ها، شبکه‌هایی هستند که در آینده‌ای نزدیک تمامی جنبه‌های زندگی انسان‌ها را دستخوش تغییر خواهند کرد و در اغلب فعالیت‌ها و حوزه‌های کسب‌وکار نقشی مهم و اساسی خواهند داشت. زنجیره تأمین و حمل‌ونقل، خرده‌فروشی کالاها، حوزه بهداشت و درمان، عرصه آموزش، صنعت کشاورزی، حوزه وسایل نقلیه، حوزه بیمه، رسانه و تفریحات، حوزه املاک، شبکه‌های اجتماعی، صنعت مسافرت و گردشگری و...، کاربردهای بلاکچین هستند و می‌توان از میان این حوزه‌ها می‌توان برترین ایده‌های تجاری بلاکچین را استخراج کرد. در ادامه به بررسی برخی از ایده‌های تجاری بلاکچین می‌پردازیم.
مدیریت اتاق‌های خالی در هتل‌ها
یکی از برترین ایده‌های تجاری بلاکچین در حوزه گردشگری، مدیریت اتاق‌های خالی در هتل‌ها است. همواره مدیریت اتاق‌های متعدد در هتل‌ها با ویژگی‌ها و سرویس‌های مختلف یکی از بزرگ‌ترین معضلات هتل‌ها بوده است و گاهی اوقات ناهماهنگی‌ها در رزرو اتاق‌ها به وجود می‌آید که باعث می‌شود تا حس عدم اعتماد و ناخوشایندی در مسافران هتل ایجاد شود. از این رو، می‌توان مدیریت اتاق‌های خالی در هتل‌ها را به‌عنوان یک ایده تجاری بلاکچینی مورد بررسی قرار داد و با استفاده از سرویس‌های بلاکچینی، مدیریت اتاق‌های هتل را به بهترین شکل انجام داد. مسافران با استفاده از این سرویس‌های بلاکچینی می‌توانند اطلاعات اتاق مدنظر خود را در هر لحظه مشاهده کنند و پس از بررسی شرایط، اتاق مدنظر را رزرو کنند. این شیوه رزرو اتاق باعث می‌شود تا خطاهای رزرو و لغو سفارش‌ها در هتل‌ها کاهش یابد و علاوه بر تسهیل کار مدیریت داخلی هتل‌ها، رضایت صددرصدی مشتریان نیز حاصل شود.
تایید کالاهای لوکس
در بخش معرفی بلاکچین اشاره کردیم که اطلاعات ثبت‌شده در این شبکه غیرقابل‌تغییر است و کاربران نمی‌توانند پس از ثبت اطلاعات، تغییری در آن ایجاد کنند یا به‌اصطلاح تقلب کنند! این ویژگی باعث شده تا بتوان تأیید کالاهای لوکس و آثار هنری را به‌عنوان یکی از ایده‌های تجاری بلاکچین مطرح کرد. در این ایده تجاری بلاکچین، یک کسب و کار احراز آثار هنری و لوکس میتواند با برقراری ارتباط با تولیدکننده اثر هنری یا شرکت تولیدکننده کالای لوکس، اطلاعات محصول مدنظر از جمله تاریخ‌ها، شماره‌سریال‌های محصول اصلی، زمان و... را به دست آورد و این اطلاعات را با محصول مدنظر مطابقت دهد. مشتریان نهایی این دسته از محصولات می‌توانند از خدمات کسب‌وکارهای احراز اصالت کالا استفاده کنند و بدون نگرانی، کالاهای لوکس و آثار هنری را خریداری نمایند. کسب‌وکاری که در حال حاضر این ایده تجاری بلاکچین را عملی کرده، Provenance نام دارد و موفق شده است تا شفافیت را در معاملات آثار هنری و کالاهای لوکس ایجاد نماید.
رهگیری لحظه‌ای مرسولات در سیستمهای حمل‌ونقل
یکی از مشکلات افراد همواره در هنگام سفارش و خرید محصولات از فروشگاه‌های مختلف، با آن روبه‌رو بوده‌اند، رهگیری دقیق کالا مدنظر در سیستمهای حمل و نقل است. امروزه با استفاده از ایده تجاری بلاکچین در حوزه سیستمهای حمل و نقل، دیگر چنین مشکلی وجود ندارد و شما می‌توانید با استفاده از سرویس‌های بلاکچینی، به شکل خودکار اطلاعاتی لحظه‌ای را در مورد وضعیت و محل دقیق کالاهای مدنظر در سیستم حمل‌ونقل دریافت نماییم. شبکه XYO موفق شده تا این ایده تجاری بلاکچین را عملی کند.
تأیید اعتبار دارو
یکی دیگر از حوزه‌هایی که ایده‌های تجاری بلاکچین در آن بسیار مورد توجه قرار گرفته است، حوزه پزشکی است. تایید اعتبار دارو یکی از خدماتی است که شبکه بلاکچین میتواند در این حوزه به شما ارائه دهد. طبق اطلاعاتی که سازمان بهداشت جهانی منتشر کرده، در کشورهای در حال توسعه، تقریباً ده درصد از داروها فاقد استاندارد لازم یا تقلبی هستند و این موضوع میتواند تهدیدی جدی برای سلامتی افراد باشد.
تکنولوژی بلاکچین باتوجه‌به برخورداری از ویژگی رصد زنجیره تأمین میتواند اعتبار دارو احراز کند. کسب‌وکارهای تأیید اعتبار دارو می‌توانند با بهره‌گیری از نودهای بلاکچین، تمامی گام‌هایی که برای تولید و عرضه داروها طی شده‌اند را ملاحظه و تأیید کنند. این کسب‌وکارها می‌توانند با ثبت یک هویت دیجیتال برای هر یک از داروها، از ارائه و مصرف داروهای فاقد استاندارد لازم و تقلبی جلوگیری کنند.
سایر ایده‌ها
از دیگر ایده‌های تجاری بلاکچین می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:
- احراز اعتبارنامه‌های استخدامی
- اجاره فضاهای پارکینگ
- راه‌اندازی سرویس ضد حق عضویت
- ایجاد دسترسی به سوابق پزشکی
- جذب سرمایه جمعی توسط کریپتو
- ایجاد کیف پول دیجیتال
- بهبود پرداخت کریپتو کارنسی برای کسب‌وکارها
- پیشنهاد سرمایه‌گذاری‌های کریپتو
- ایجاد سیستمهای بلاکچینی برای سایر شرکتها
- میزبانی غیرمتمرکز وب‌سایت‌ها
- برون‌سپاری کارهای IT
- اجاره سرویس ابری P2P
- فروش فضای ابری غیرمتمرکز
- محافظت از اجناس ارزشمند با هویت دیجیتال
- معامله فضاهای تبلیغاتی آنلاین
- تبادل پاداش‌های وفاداری
- مشاهده و رشد وفاداری مشتری
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی مفهوم بلاکچین پرداختیم و شاخه‌های این فناوری را مورد بررسی قرار دادیم و دریافتیم که باتوجه‌به ویژگی‌های مؤثر و کاربردی این فناوری در حوزه کسب‌وکارهای مختلف، این فناوری در آینده‌ای نزدیک به شکل گسترده در صنعت به کار گرفته خواهد شد و میتواند اقتصاد و صنعت کشورهای در حال توسعه را تحت‌تأثیر قرار دهد. در ادامه به بررسی ایده‌های تجاری بلاکچین پرداختیم و برخی از نمونه‌های عملی ایده‌های تجاری بلاکچین را معرفی کردیم. شما نیز می‌توانید با بررسی این ایده‌ها و نمونه‌های عملی آن، به فعالیت در حوزه بلاکچین بپردازید. در پایان امید است که این مطلب برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد.
