برای این که بازار معاملات ارزهای دیجیتال جریان داشته باشد عناصر مختلف در آن باید کار خود را به درستی انجام دهند. نبود هر‌کدام از این عناصر می‌تواند این بازار را با اختلال روبه‌رو کند. Maker و Taker دو مورد از مهم‌ترین عناصر هستند. میکر و تیکر دو عنصر اصلی در بازار ارزهای دیجیتال می‌باشند که نبود آنها باعث توقف سیستم معاملات خواهد شد. فرقی نمی‌کند بازار معامله فارکس یا ارز دیجیتال باشد، به هر حال از دو عنصر میکر و تیکر تشکیل شده است. اگر میکرها و تیکرها نباشند، برای خرید یا فروش یک ارز مجبور به تبلیغ آن را در فضاهای مختلف خواهید شد. مفهوم دیگری که در کنار تیکر و میکر قرار دارد، کارمزد سفارشات آن‌هاست که برای معامله‌گران مهم است. این که مارکت میکر چیست و مارکت تیکر در بازار چه کاری انجام می‌دهد، سوالاتی است که در این مقاله به آنها پاسخ خواهیم داد.
میکر (maker) بازار ارز دیجیتال کیست؟
میکرها کسانی هستند که سفارشات خرید و فروش را در نقطه‌ای بالاتر یا پایینتر از قیمت فعلی ایجاد می‌کنند. این یعنی سفارشات ثبت شده آنها بلافاصله انجام نمی‌شود. مارکت میکر با ایجاد سفارش در بازار در واقع نقدینگی ایجاد می‌کند، از این رو وجود آن برای مارکت یک ضرورت است.
وقتی برای معامله وارد صفحه معاملات یک صرافی می‌شوید، بخشی با نام Order Book یا دفترچه سفارشات را مشاهده می‌کنید. در این بخش سفارشات خرید و فروش ثبت شده که در واقع همه آنها توسط میکرها ایجاد شده‌اند.
اگر کسی یک سفارش در بازار ایجاد کند که بلافاصله به اجرا در‌نیاید، میکر است. معامله‌گران خرد و تریدرهای بزرگ هر دو می‌توانند جزو میکرها باشند و محدودیتی از این جهت وجود ندارد.
تیکر (taker) بازار ارز دیجیتال کیست؟
تیکرها کسانی هستند که سفارشات ایجاد شده توسط میکرها را با خرید یا فروش ارز به سرانجام میرسانند. به زبان ساده‌تر تیکرها طرف دیگر معامله‌ای هستند که میکرها ایجاد می‌کنند. تیکرها در واقع همان سفارشاتی که در دفترچه سفارشات وجود دارد را تکمیل می‌کنند.
اگر تاکنون پیش آمده است که در صرافی یک (market order) ایجاد کنید، شما در واقع نقش تیکر را ایفا کرده‌اید. البته با سفارشهای limit هم می‌توان تیکر بود، مهم این است که سفارش شخص دیگری را تکمیل نمایید.
مارکت میکر vs مارکت تیکر
مارکت میکر و مارکت تیکر، هر دو برای ساخت یک بازار معامله فعال کار می‌کنند. مارکت میکر کسی است که سفارشات خرید و فروش را ایجاد می‌کند، در حالی که مارکت تیکر این سفارش‌ها را به سرانجام می‌رساند و در واقع طرف دوم معامله است. هم مارکت میکر و هم مارکت تیکر از دفترچه معاملات در صرافی‌ها استفاده می‌کنند.
برای این که خرید و فروش در بازار انجام شود، باید به اندازه کافی نقدینگی وجود داشته باشد. ایجاد این نقدینگی همان کاری است که مارکت میکرها و مارکت تیکرها انجام میدهند. با نبود میکرها و تیکرها معاملات در بازار به خاطر عدم وجود نقدینگی متوقف می‌شود. در ادامه مقاله با جزئیات بیشتری به ضرورت وجود نقدینگی در بازار معاملاتی خواهیم پرداخت.
بین مارکت میکر و مارکت تیکر رقابتی وجود ندارد. هر دوی آنها در سیستم معاملات به یکدیگر نیاز و در واقع همزیستی دارند. هر کدام از این گروه‌ها نقش خود را داشته و بدون آنها سیستم معاملات کار نمی‌کند. برای مارکت میکر و مارکت تیکر شدن کار سختی پیش رو ندارید. اگر یک سفارش لیمیت (limit order) در صرافی متمرکز ثبت کنید، مارکت میکر شده‌اید.
البته اخیرا برخی صرافی‌های غیرمتمرکز نیز از سیستم AMMs استفاده می‌کنند، که در واقع بر‌پایه همان میکر و تیکر است. یکی از این صرافی‌ها یونی‌سواپ است. معامله در این صرافی به طور مستقیم بین دو شخص (همتا به همتا) اتفاق می‌افتد. اگرچه این مدل، ریسک‌هایی نیز به همراه دارد.
وجود مارکت میکر و مارکت تیکر چه مزایایی برای بازار ارز دیجیتال دارد؟
برای این که بتوانید فایده وجود میکرها و تیکرها را درک کنید ابتدا باید با مفهوم نقدشوندگی آشنا شوید. Liquidity که در زبان فارسی نقدشوندگی یا نقدینگی ترجمه می‌شود، در واقع میزان آسانی به فروش رفتن یک کالا یا ارز است. هرچه نقدشوندگی یک ارز بیشتر باشد، برای فروش آن کمتر صبر خواهید کرد.
⚠️در بازاری که عرضه توسط فروشندگان و سفارشات خرید توسط خریداران به اندازه کافی وجود دارد، نقدشوندگی بالاست. برای مثال اگر یک ارز دیجیتال که افراد کمی خریدار آن هستند را در کیف پول خود دارید، ممکن است چند ساعت برای فروش تعداد بالایی از آن منتظر بمانید. یکی از مهم‌ترین فایده‌هایی که نقدشوندگی بالا دارد این است که، مجبور نخواهید شد برای فروش سریع‌تر ارز، قیمت پیشنهادی خود را کاهش دهید.
با دانستن این نکته به بحث مزایای وجود مارکت میکر و مارکت تیکر باز می‌گردیم. یکی از نکات منفی که تحلیلگران اقتصادی درباره بازار کریپتوکارنسی برمی‌شمرند، نقدشوندگی پایین این بازار است که با افزایش تعداد میکرها و تیکرها در بازار ارزهای دیجیتال، این مشکل کمرنگ‌تر خواهد شد.
بازارهایی که ترید در آنها با سرعت بالایی انجام می‌شود، معمولا با کاهش نقدینگی و مخدوش شدن قیمت‌ها روبه‌رو هستند. این موضوع اگرچه به نفع معامله‌گران کوتاه‌مدت است، ولی به معامله‌گران بلندمدت آسیب می‌رساند. صرافی‌ها در واقع با استفاده از مارکت میکر فی و مارکت تیکر فی این رفتار نامطلوب را جبران می‌کنند. به عبارتی، صرافی‌ها برای کسانی که می‌خواهند معامله‌شان سریع‌تر انجام شود، فی بیشتری در نظر می‌گیرند. لازم به ذکر است که استفاده از سفارشات لیمیت (limit orders) به ثبات قیمت یک ارز کمک می‌کند.
مارکت میکر (maker) فی چیست؟
وقتی یک سفارش لیمیت در صرافی ثبت می‌شود، این سفارش به سرعت پر نمی‌شود، بلکه در دفترچه سفارشات آن ارز قرار می‌گیرد تا نقدینگی جمع کند. صرافی‌ها معمولا برای این که کاربران بیشتری جذب کنند و سفارشات بیشتری را به سمت پلتفرم خود بکشانند، میکر فی را کمتر از تیکر فی دریافت می‌کنند. برخی صرافی‌ها علیرغم اینکه از مارکت میکر کارمزد تراکنش دریافت می‌کنند، ولی برای این که در بازار نقدینگی ایجاد کرده باشند، یک تخفیف نیز شامل حال او می‌کنند.
میکر فی زمانی دریافت می‌شود که سفارش باز شده توسط میکر به سرعت با یک سفارش دیگر جور نشود. با استفاده از قابلیت Post Order سرمایه‌گذاران می‌توانند به صورت عمدی سفارشی متفاوت با قیمت فعلی ارز باز کنند تا از دیده شدن آن توسط یک تیکر مطمئن شوند. این نکته نیز گفتنی است که،در صرافی برای یک میکر، تسویه معامله به سرعت اتفاق نمی‌افتد.
مارکت تیکر (taker) فی چیست؟
از آنجایی که تیکرها نقدینگی ایجاد نمی‌کنند، از آنها کارمزد بیشتری دریافت می‌شود. مارکت تیکر در واقع سفارش را دقیقا در همان قیمت فعلی ارز ثبت می‌کند و سفارش او فورا انجام می‌شود. این روش را market order نیز می‌نامند.
چگونه می‌توان هزینه تراکنش مارکت میکر (maker) و مارکت تیکر (taker) را کاهش داد؟
هر صرافی برای ارائه خدمات خود به کاربران از آنها کارمزد دریافت می‌کند تا با استفاده از آن، کاربری پلتفرم را بالا ببرد. کارمزد تقریبا برای هر عملی از جمله انتقال ارز و ثبت سفارشات در صرافی اعمال می‌شود. مارکت میکرها و مارکت تیکرها نیز برای ثبت سفارش و به سرانجام رساندن آنها باید کارمزد بپردازند.
همانطور که در بالا توضیح دادیم، از آن جایی که میکرها به ایجاد نقدینگی در صرافی کمک می‌کنند، کارمزد کمتری از آنها دریافت می‌شود. صرافی که نقدینگی بیشتری داشته باشد، کاربران بیشتری هم جذب خواهد کرد. صرافی‌ها معمولا برای کاربران سطح تعیین می‌کنند و با ارتقاء به سطح بالاتر از کاربران کارمزد تراکنش کمتری به عنوان میکر و تیکر دریافت می‌کنند. پس یکی از راه‌های پرداخت کارمزد کمتر به عنوان تیکر و میکر ارتقاء سطح در صرافی‌هاست.
مقدار کارمزد میکر و تیکر به میانگین حجم معاملات شما در یک دوره زمانی (معمولا 1 ماهه) بستگی دارد. هرچه حجم معاملات شما در این دوره زمانی بیشتر باشد، درصد کارمزدی که از شما به عنوان میکر و تیکر دریافت می‌شود کمتر خواهد بود.
فرض کنید که شما می‌خواهید 3 بیت کوین را در قیمت 30 هزار دلار به فروش رسانده یا بخرید و میانگین معاملات 30 روزه شما 100 هزار دلار است. با توجه به جدول کارمزد صرافی‌های متمرکز، شما به عنوان میکر 0.15 درصد و به عنوان تیکر 0.25 درصد کارمزد خواهید پرداخت. البته این نکته را به یاد داشته باشید که هر صرافی یک صفحه با عنوان Fee Schedule برای کمک به محاسبه کارمزدها دارد.
سخن پایانی
در این مطلب مبحث مارکت میکر و مارکت تیکر را در بازار ارزهای دیجیتال بررسی کردیم. دانستیم که این دو، اعضای مهم بازار ارزهای دیجیتال هستند که به ایجاد نقدینگی در این بازار کمک می‌کنند و از این جهت حضور آنها در بازار کریپتوکارنسی اهمیت دارد. هم برای میکرها و هم برای تیکرها توسط صرافی کارمزد تعیین شده است که می‌توان با استفاده از راه‌هایی این کارمزدها را کاهش داد. کاهش کارمزد سفارش‌ها برای کسانی که تعداد سفارشات زیادی در طول روز ثبت می‌کند اهمیت دارد. از آنجایی که این کارمزدها به درصد محاسبه می‌شود، هرچه رقم معامله بیشتر باشد کارمزد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. این نکته را به یاد داشته باشید که هر معامله‌گری می‌تواند میکر یا تیکر باشد و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
