بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است یعنی هیچ نهاد متمرکزی آن را کنترل نمی‌کند. اگر سیر قیمتی بیت کوین را ببینید، متوجه خواهید شد که بعضی مواقع قیمت بیت کوین سر به فلک می‌کشد و گاهی اوقات به کف دره می‌رسد. اینجا سوالی پیش می‌آید که چه فاکتورهایی بر قیمت بیت کوین تاثیر می‌گذارند و قیمت آن را متعادل نگه می‌دارند؟ عوامل مختلفی از قبیل عرضه و تقاضا، اخبار و رسانه‌ها، سیاست‌گذاری و … باعث نوسان در قیمت لحظه ای ارز دیجیتال بیت کوین می‌شوند. در این مقاله هرکدام از این عوامل را به صورت کامل بررسی می‌کنیم و تاثیر آنها را بر قیمت بیت کوین می‌سنجیم.
مفهوم ارز دیجیتال بیت کوین چیست؟
بیت کوین اولین ارز دیجیتال شناخته شده است و در سال ۲۰۰۹ توسط ساتوشی ناکاموتو به بازار کریپتوکارنسی معرفی شد. ساتوشی ناکاموتو یک اسم مستعار برای سازنده یا سازندگان بیت کوین است که هنوز هم هویتی ناشناخته دارند. مهم‌ترین تمایز بیت کوین با دیگر ارزهای موجود در بازار یا ارزهای فیات، غیرمتمرکز بودن آن است. بیت کوین توسط هیچ بانک مرکزی یا نهاد مالی کنترل نمی‌شود، به همین دلیل خرید و فروش آن هم متفاوت است. بیت کوین‌های جدید از طریق فرایند ماینینگ وارد بازار می‌شوند. در فرایند ماینینگ کاربران شبکه مشارکت دارند و می‌توانند در تایید تراکنش‌ها شرکت داشته باشند.
تراکنش‌های بیت کوین روی بلاک چین ثبت می‌شوند. بلاک چین یک دفتر کل توزیع‌‌شده است که همه کاربران و مالکان بیت کوین به آن دسترسی دارند. در نتیجه هیچ تراکنشی از دید کسی پنهان باقی نمی‌ماند و امکان خرابکاری و تمرکز قدرت کم می‌شود.
چرا قیمت بیت کوین (BTC) نوسانی است؟
مهم‌ترین عامل اثرگذار در قیمت یک ارز، عرضه و تقاضای آن است. در ارزهای فیات، بانک‌های مرکزی با سیاست‌های پولی خود سعی می‌کنند عرضه و تقاضا را کنترل کرده و بازار را متعادل نگه‌دارند. سیاست‌های پولی باعث جلوگیری از تورم می‌شوند و ارزش پول کاهش پیدا نمی‌کند. با این حال در مورد بیت کوین باید گفت که بانک مرکزی در روند آن دخالتی ندارد و سیاست‌های پولی از قبل در الگوریتم ماینینگ بیت کوین ذخیره شده‌اند.
مشابه ارز فیات، عرضه و تقاضا در ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، مهم‌ترین عامل برای کنترل و رصد نوسان قیمتی است. ساتوشی ناکاموتو بیت کوین را طوری طراحی کرده که عرضه نهایی آن مقدار ثابتی باشد و استخراج آن در طول زمان کم شود. کم شدن عرضه به خودی خود باعث افزایش تقاضا و بالا رفتن قیمت می‌شود و نمودار قیمت بیت کوین، این مورد را از زمان پیدایش آن نشان می‌دهد. در حال حاضر می‌توان گفت کم بودن ارزش بازار بیت کوین، یکی از دلایل مهم برای نوسان بالای قیمت آن است. وقتی حجم بازار یک دارایی پایین باشد، با ورود و خروج سرمایه زیاد به آن، دچار نوسان قیمتی می‌شود و بیت کوین نیز از این قاعده مستثنی نیست.
چه عواملی بر قیمت بیت کوین (BTC) اثر می‌گذارند؟
همانطور که گفتیم، ساختار بیت کوین با دیگر دارایی‌ها متفاوت است، در نتیجه عوامل تاثیرگذار بر قیمت آن نیز متفاوت‌خواهند بود. در این قسمت تمام این عوامل را به تفکیک بررسی کرده و به شما معرفی می‌کنیم:
میزان عرضه بیت کوین و تقاضای بازار
ارزهای فیات معمولا میزان عرضه مشخصی ندارند و در طول زمان به عرضه آنها اضافه می‌شود. بانک‌های مرکزی برای پیش بردن چرخ اقتصاد، در زمان رکود یا بحران‌های اقتصادی، ممکن است پول تازه چاپ کرده و وارد بازار کنند. از طرفی با افزایش نرخ بهره، پول‌های داخل بازار را دوباره به بانک‌ها برمی‌گردانند و از این طریق عرضه کنترل می‌شود.
بیت کوین بانک مرکزی ندارد و بیت کوین‌ها از طریق ماینینگ و با یک نسبت ثابت وارد بازار می‌شوند. ماینرها با حل کردن مسائل ریاضی سخت و پیچیده، تراکنش‌ها را تایید کرده و بلاک‌های جدید تولید می‌کنند. هر ماینری که بتواند بلاک جدید تولید کند، به مقدار مشخصی بیت کوین پاداش می‌گیرد. بیت کوین‌های تازه از این طریق وارد بازار می‌شوند. نکته مهم این است که در طول زمان، تقاضا برای بیت کوین بیشتر می‌شود، اما عرضه نرخ ثابتی دارد، در نتیجه افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت خواهد شد.
⚠️نکته مهم دیگر، ثابت بودن عرضه بیت کوین به طور کلی است. کل عرضه بیت کوین ۲۱ میلیون عدد است. یعنی زمانی که بیت کوین‌های درون بازار به ۲۱ میلیون عدد برسند، دیگر هیچ ماینری نمیتواند بیت کوین جدید تولید کند. براساس تخمین‌ها در سال ۲۱۴۰ آخرین بیت کوین باقی مانده استخراج خواهد شد و عرضه بیت کوین در ادامه راه ثابت خواهد ماند. ثابت ماندن عرضه بیت کوین هم دلیل دیگری بر افزایش تقاضا در آینده است.
هاوینگ بیت کوین
همانطور که گفتیم ماینرها برای تولید بلاک‌های جدید، تعداد مشخصی بیت کوین پاداش می‌گیرند. این پاداش به ازای هر ۲۱۰ هزار بلاک، با اجرای فرایند هاوینگ نصف می‌شود. از نظر زمانی، هاوینگ بیت کوین هر ۴ سال یک بار اتفاق می‌افتد و به این ترتیب، زمان هاوینگ بعدی بیت کوین، در ماه آوریل سال ۲۰۲۴ تخمین زده می‌شود. با نگاهی به تاریخچه بیت کوین می‌بینم پاداش اولین بلاک در سال ۲۰۰۹، ۵۰ عدد بیت کوین بوده و اکنون در سال ۲۰۲۳ این پاداش به حدودا ۶ بیت کوین رسیده است. اگر به نمودار بیت کوین در چرخه‌های هاوینگ نگاهی بیندازیم، متوجه می‌شویم که قیمت بیت کوین در این دوره‌ها رفتار یکسانی داشته و کمی بعد از هاوینگ، بیت کوین به بالاترین قیمت خود رسیده‌است.
سفته‌بازی و دستکاری قیمت‌ها
بازار ارزهای دیجیتال به نوسانات قیمتی معروفند و ممکن است در طول یک روز، قیمت بیت کوین در صرافی چند هزار دلار تغییر به خود ببیند. یکی از مهم‌ترین دلایل این تغییرات، پایین بودن ارزش بازار بیت کوین نسبت به دیگر دارایی‌هاست. حجم معاملات روزانه بیت کوین به صورت روزانه در حدود ۲۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است که در مقایسه با سایر دارایی‌ها کم تلقی می‌شود. هرچه حجم معاملات یک دارایی پایین‌تر باشد، نهنگ‌ها یا سرمایه‌داران بزرگ به راحتی می‌توانند در بازار موج ایجاد کرده و مداخله کنند. به همین دلیل یک خبر خوب یا بد ممکن است به راحتی قیمت بیت کوین را تحت تاثیر قرار داده و نوسان قیمتی زیادی در آن ایجاد کند.
در دسترس بودن و نقدینگی
پذیرش ارزهای دیجیتال و بیت کوین میتواند باعث افزایش قیمت آنها شود. هرچه بیت کوین کاربردهای بیشتری پیدا کند و شرکت‌های بیشتری از آن به عنوان ارز قابل معامله استفاده کنند، دسترسی به آن اهمیت بالاتری پیدا کرده و قیمت بیت کوین افزایش پیدا خواهد کرد.
نقدینگی یکی دیگر از فاکتورهای مهم برای محبوب بودن یک دارایی است. نقدینگی بالا به معنای روان بودن معاملات است و باعث پایدار ماندن قیمت‌ها می‌شود. اگر نقدینگی در بازار بیت کوین کاهش یابد، میتواند منجر به ترس در بازار شود. اگر سرمایه‌گذاران بترسند، دست به فروش دارایی خود می‌زنند و فشار فروش باعث کاهش قیمت بیت کوین می‌شود.
ریسک‌های سرمایهگذاری و ترید بیت کوین
بیت کوین با کدهای کامپیوتری و رمزنگاری شده نوشته شده‌است. در نتیجه امکان دارد که مورد حمله‌های کامپیوتری و امنیتی قرار بگیرد. همچنین صرافی‌های ارز دیجیتال متمرکز و غیرمتمرکز هم در معرض حمله و هک شدن قرار دارند. همانطور که در سال ۲۰۱۴ بزرگترین صرافی رمز ارز بیت کوین هک شد و دارایی افراد زیادی در معرض خطر قرار گرفت.
در حال حاضر، صرافی‌های ارز دیجیتال برای راحتی بیشتر کاربران خود، بیمه‌های پوشش ریسک ارائه می‌دهند، اما هنوز هم احتمال وقوع این خطرات وجود دارد. برای سرمایهگذاری در بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال باید تمام خطرات و ریسک‌ها را در نظر بگیرید و از مختصات این بازار آگاه باشید.
هزینه تولید بیت کوین‌های جدید در فرایند ماینینگ
ماین بیت کوین برای ماینرها هزینه دارد و مهم‌ترین هزینه آن، مصرف انرژی و برق است. تحقیقات نشان می‌دهد که قیمت بیت کوین تاثیر زیادی از هزینه تولید هر بلاک می‌پذیرد. با افزایش قیمت تولید هر بلاک برای ماینرها، قیمت بیت کوین هم بیشتر می‌شود تا برای ماینرها صرفه اقتصادی داشته باشد. تفاوت بیت کوین با دیگر محصولات تولیدی، مقدار ثابت آن در هر بلاک و ایجاد تنها یک بلاک هر ۱۰ دقیقه است. یعنی با افزایش تعداد ماینرها، تعداد بیت کوین تولید شده افزایش نمی‌یابد، بلکه سختی شبکه برای ایجاد بیت کوین‌های جدید زیاد می‌شود. در نتیجه تولید بیت کوین‌های جدید گران‌تر درمی‌آید. نوسان قیمت بیت کوین تا جایی ادامه پیدا میکند که در تعادل مناسبی با هزینه‌های ماینرها قرار بگیرد؛ زیرا ماینرها نقش مهمی در شبکه دارند و تراکنش‌ها توسط آنها تایید می‌شوند.
رقبای بیت کوین در بازار ارزهای دیجیتال
رقابت میان دارایی‌ها در بازارهای مالی، یک رکن اساسی به شمار می‌آید. بیت کوین تنها ارز دیجیتال موجود نیست و ارزهای دیجیتال بسیاری وارد بازار شده‌اند. اتریوم، ریپل، تتر و ... از مهم‌ترین این ارزها هستند و رقابت شدیدی با بیت کوین دارند. با این حال هنوز هم بیت کوین دست بالا را دارد و تسلط خود را بر بازار کریپتوکارنسی حفظ کرده‌است. با افزایش رقابت در بازار و ورود توکن‌های جدید، قیمت بیت کوین میتواند کاهش پیدا کند، اما نقش مهم خود را در بازار از دست نخواهد داد.
قانون‌گذاری و مالیات برای خرید و فروش بیت کوین
در سال ۲۰۰۹ که بیت کوین وارد بازار شد، دنیا در حال دست و پنجه نرم کردن با بحران‌های مالی و بانکی بود. بانک‌های آمریکایی به لطف وام‌های دست و دلبازانه بانک مرکزی آمریکا، توانستند از خطر ورشکستگی نجات پیدا کنند و به حیات خود ادامه دهند. اصطلاحی در مورد این موسسات مالی وجود دارد که می‌گوید: «بزرگتر از آنی هستند که ورشکست شوند»، چرا که پول افراد زیادی را مدیریت می‌کنند و با ورشکستگی آنها، کل نظام مالی دنیا به هم خواهد ریخت.
بیت کوین به نداشتن قانون معروف است و افراد سرشناس زیادی بیت کوین را به پولشویی و کلاهبرداری متهم کرده‌اند. در حال حاضر بحث قانون‌گذاری ارزهای دیجیتال داغ شده و تاثیرات آن بر قیمت بیت کوین قابل پیش بینی نیست. با این حال اگر قانون‌گذاران آمریکایی، بیت کوین را به عنوان یک دارایی بپذیرند، شرکت‌های سرمایهگذاری می‌توانند در آن سرمایهگذاری کرده و مطمئنا قیمت بیت کوین افزایش پیدا خواهد کرد. در صورتی که اگر خرید و فروش بیت کوین محدودیت پیدا کند یا منع شود، تاثیرات بدی در قیمت آن خواهد گذاشت.
رسانه‌ها و اخبار
یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در نوسان قیمتی بیت کوین موثر است، رسانه‌ها و اخبار هستند. هر خبر خوبی مبنی بر پذیرش بیت کوین یا سرمایه‌گذاری‌های جدید در آن، سریعا منجر به بالارفتن قیمت بیت کوین می‌شود. از طرف دیگر خبر ممنوعیت بیت کوین یا هک صرافی‌ها و پروتکل‌های ارز دیجیتال، قیمت آن را کاهش می‌دهد.
سخن پایانی
در این مقاله عوامل موثر بر قیمت بیت کوین را با هم بررسی کردیم. باید بدانیم که برای تحلیل یک دارایی، کنار هم گذاشتن عوامل مختلف میتواند دید درست و جامعی به ما بدهد. به همین دلیل تنها نباید به یک نوع تحلیل یا فاکتور اکتفا کرد و باید با دیدی ۳۶۰ درجه بازار ارزهای دیجیتال و دیگر بازارهای مالی را زیر نظر داشت. برای تحلیل آینده بیت کوین میتوانید با توجه به فاکتورهای یاد شده در این مقاله، بیت کوین را تحلیل کنید و پیش بینی واقع‌بینانه‌تری نسبت به آینده آن داشته باشید. از طرف دیگر ریسک‌های بازار ارزهای دیجیتال را در نظر داشته باشید و همیشه با توجه به سطح ریسک خود به سرمایهگذاری اقدام کنید.
