اولین ارزهای دیجیتال در بین سال‌های 2008 تا 2013 ظهور کردند. در این دوران، استخراج ارزهای دیجیتال از طریق دستگاه‌های ماینر با استقبال فراوانی روبه‌رو شد. اگرچه هم‌اینک نیز استخراج ارزهای دیجیتال بازار گرمی دارد؛ اما بیشتر پروژه‌های رمزارزی قابل استخراج نیستند. در واقع بیشتر پروژه‌های جدید کریپتو از الگوریتم‌های اجماع مبتنی بر اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند. در این الگوریتم‌ها، امکان استخراج ارز دیجیتال وجود ندارد؛ در عوض، می‌توان ارزهای دیجیتال را استیک (Stake) کرد. یکی از سیستم‌های استیکینگ مشهور در حوزه کریپتو، سیستم مرینید فایننس شبکه سولانا است. در ادامه به بررسی این روش خواهیم پرداخت.
مرینید فایننس (Marinade Finance) چیست؟
مرینید فایننس یک پروتکل استیکینگ است. این پروتکل بر روی شبکه بلاک چین سولانا (Solana) فعالیت می‌کند. مرینید فایننس برای کاربرانی طراحی شده که می‌خواهند توکن‌های «SOL» خود را به اشتراک گذاشته و در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) شرکت کنند. این پروتکل تجربه‌ای یکپارچه را از طریق استراتژی‌های استیکینگ خودکار، بدون دوره‌های قفل و دسترسی فوری به پاداش ارائه می‌کند. در وصف بیشتر ماهیت مرینید فایننس می‌توان گفت:
1_ مرینید فایننس یک پروتکل در شبکه بلاک چین سولانا است که به کاربران اجازه می‌دهد توکن‌های سول (SOL) خود را به اشتراک بگذارند و پاداش کسب کنند.
2_ بلاک چین سولانا خانه پروژه‌های مالی غیرمتمرکز هیجان انگیز و نوآورانه است. در میان بسیاری از پروژه‌های برجسته، پروتکل مرینید فایننس به کاربران رویکرد جدیدی را برای استیکینگ ارائه می‌دهد.
3_ پروژه مرینید فایننس، توکن «MNDE» را به‌عنوان توکن حاکمیتی خود به کار گرفت و همچنین یک نسخه لیکوئید مشتق از «SOL» به‌نام «mSOL» که مخفف «SOL Marinated» است را ایجاد کرد. هنگامی که کاربران «SOL» را در استخر مرینید قرار می‌دهند، توکن‌های «mSOL» پاداش میگیرند.
4_ با قرار دادن توکن‌های «SOL» خود با مرینید، توکن‌های «mSOL» را دریافت خواهید کرد که نشان‌دهنده سهم شما از SOL است. این توکن می‌تواند در سراسر اکوسیستم DeFi استفاده شود.
آن‌چه که گفته شد، مشخص می‌کند که مرینید فایننس روش خاص شبکه سولانا برای استیکینگ است. این روش نسبت به سایر روش‌ها برتری‌هایی دارد؛ اما قبل از اینکه به سراغ بررسی کارکرد این روش بپردازیم، باید با مفهوم استیکینگ و لیکوئید استیکینگ آشنا شویم.
استیکینگ (Staking) چیست؟
استیکینگ به قفل کردن ارزهای دیجیتال گفته می‌شود. استیکینگ فرایندی است که در آن ارزهای دیجیتال برای یک دوره خاص در یک پلتفرم رمزارزی قفل می‌شوند. افرادی که ارزهای دیجیتال خود را قفل می‌کنند، در برابر این عمل از شبکه پاداش میگیرند. استیکینگ روش جایگزین استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال است.
پروژه‌هایی مانند بیت کوین که از الگوریتم اثبات کار (PoW) استفاده می‌کنند، قابل استخراج هستند؛ اما پروژه‌هایی مانند سولانا که از الگوریتم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند، قابل استخراج نیستند؛ بلکه می‌توان توکن بومی آن‌ها را در استخرهای نقدینگی استیک کرد. با استیکینگ ارزهای دیجیتال می‌توان به تولید توکن‌های جدید، تأیید تراکنشها و همچنین امنیت شبکه کمک کرد.
لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking) چیست؟
گفتیم که در استیکینگ، ارزهای دیجیتال برای یک مدت‌زمان خاص قفل می‌شوند؛ این به عمل استیکینگ معمولی اشاره دارد؛ اما نوع خاصی از استیکینگ وجود دارد که به آن لیکوئید استیکینگ گفته می‌شود. در لیکوئید استیکینگ، ارزهای دیجیتال قفل نمی‌شوند. هنگامی که در یک استخر لیکوئید، استیکینگ انجام می‌دهید، فوراً یک نسخه مشتق از توکن موردنظر دریافت خواهید کرد؛ این مشتق می‌تواند مستقل از توکن استیک‌شده عمل کند. بنابراین استیک کنندگان می‌توانند در هر زمان به وجوه خود دسترسی داشته باشند. این درحالی است که در عمل استیکینگ معمولی، سهام‌گذاران تا پایان زمان قفل نمی‌توانند به توکن‌های خود دسترسی داشته باشند.
سیستم مرینید فایننس شبکه سولانا، یک سیستم لیکوئید استیکینگ است؛ یعنی افرادی که توکن‌های خود را در این سیستم سهام‌گذاری یا استیک می‌کنند، اگرچه از سود استیکینگ بهره‌مند می‌شوند؛ اما در هر زمان می‌توانند به توکن‌های خود دسترسی داشته باشند.
هدف از مرینید فایننس (Marinade Finance) چیست؟
لیکوئید استیکینگ فرآیندی است که توکن‌های خود را بدون نیاز به قفل کردن سهام‌گذاری می‌کنید؛ این یکی از مزیت‌هایی است که بلاک چین نسبت به امور مالی سنتی دارد؛ چراکه در حین استیکینگ می‌توان از منابع مالی استفاده کرد و در عین حال به کسب درآمد پرداخت. در امور مالی سنتی، معمولاً کاربران پس‌انداز یا حساب سپرده ثابت را انتخاب می‌کنند که استفاده از پول نقد را محدود می‌کند. با مرینید توکن‌های شما کاملاً نقد می‌شوند و می‌توانید برای هر فعالیتی، از آن‌ها استفاده کنید. هدف مرینید، ارائه امکان سرمایه‌گذاری هم‌زمان با استفاده از دارایی‌های سرمایه‌گذاری‌شده است!
مرینید فایننس (Marinade Finance) توسط چه کسی بنا شده است؟
مرینید فایننس یک پروتکل غیرمتمرکز است که در ماه مارس 2021 توسط تیمی از علاقه‌مندان سولانا راه‌اندازی شد که اسامی برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- لوسیو تاتو (Lucio Tato) مهندس نرم‌افزار با بیش از 25 سال تجربه حرفه‌ای
- براندن تاکر (Brandon Tucker) رئیس ارتباطات در مرینید
- آندریا هوراکوا (Andrea Horáková) یکی از حسابداران پیشرو در فضای بلاک چین
- اوندژ چالوپکا (Ondřej Chaloupka) مهندس نرم‌افزار با بیش از 13 سال تجربه به‌عنوان توسعه‌دهنده
- مارتین ویترلیک (Martin Vytrhlík) توسعه‌دهنده و مدیر پروژه مرینید
- میهای بودناریو (Mihai Bodnariu) مهندس نرم‌افزار و توسعه دهنده وب 3
- فردریک بلیکس (Fredrik Blixt) مسئول توسعه و اجرای استراتژی پشتیبانی جامع در مرینید
درحال‌حاضر، مرینید فایننس توسط یک شخص یا یک گروه خاص اداره نمی‌شود؛ بلکه بنیاد آن به‌عنوان یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) فعالیت می‌کند. همان‌طور که قبلاً هم اشاره شد، توکن «MNDE» توکن اختصاصی سیستم مرینید فایننس است. افراد پس از قفل کردن توکن‌های «MNDE»، توکن مشتق شده «veMNDE» کسب می‌کنند. دارندگان «veMNDE» می‌توانند در مدیریت سیستم مرینید فایننس نقش داشته باشند. توکن «veMNDE» یک توکن مشتق شده از «MNDE» است. به عبارت دیگر، هر دارنده «veMNDE» عضو «Marinade DAO» بوده و می‌تواند به‌طور مساوی به اداره این پروتکل کمک کند.
انواع استیکینگ در مرینید فایننس (Marinade Finance) چگونه است؟
درحال‌حاضرريال دو نوع سهام‌گذاری یا استیکینگ در پروتکل مرینید فایننس وجود دارند که توضیحات این دو به قرار زیر است:
1_ لیکوئید استیکینگ (Liquid Staking)
در سیستم مرینید فایننس، کاربران توکن «SOL» را برای دریافت توکن‌های «mSOL» به اشتراک می‌گذارند. به‌عنوان مثال، اگر شما 200 توکن «SOL» را به اشتراک بگذارید، به‌طور خودکار 200 توکن «mSOL» دریافت خواهید کرد. توکن‌های «mSOL» مستقل از «SOL» عمل می‌کنند؛ بنابراین، می‌توان آن‌ها را خارج از پلتفرم مرینید فایننس، در بازار برای معاملات رمزارزی مورد استفاده قرار داد. علاوه‌بر این، می‌توان از «mSOL» برای تأمین نقدینگی برای گزینه‌های مختلف دیفای در «Marinade DApp» استفاده کرد (بدون تأثیر بر سپرده اولیه SOL). در روش لیکوئید استیکینگ، چنین قوانینی برقرار است:
- درحالی‌که توکن‌های «SOL» استیک‌شده، پاداش دریافت می‌کنند، کاربران می‌توانند توکن‌های «mSOL» خود را به‌صورت هم‌زمان برای ایجاد درآمد بیشتر در خارج از مرینید فایننس مورد استفاده قرار دهند.
- کاربران برای برداشت توکن‌های اولیه «SOL» که استیک کرده‌اند، باید معادل توکن‌های «mSOL» که به آن‌ها تعلق گرفته بود را به مرینید برگردانند.
در این روش، توکن‌های «SOL» استیک شده، قفل نشده‌‌اند؛ به همین خاطر، امکان لغو فوری در مرینید وجود دارد؛ به این معنی که سهام‌داران می‌توانند در هر زمان به توکن‌های استیک‌شده خود دسترسی داشته باشند.
2_ مرینید بومی (Marinade Native)
مرینید فایننس، یک روش استیکنگ دیگر به‌نام مرینید بومی یا مرینید نیتیو را فعال کرده است. مرینید نیتیو به‌عنوان جایگزینی برای لیکوئید استیکینگ عمل می‌کند. این روش، گزینه‌ای کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته می‌شود. در مرینید نیتیو، توکن‌های «mSOL» ارائه نمی‌شوند؛ چراکه بازده تولیدشده از مرینید نیتیو برای کاربران، صرفاً از توکن‌های «SOL» است. شیوه کارکرد و قوانین مرینید نیتیو را می‌توان به‌صورت زیر بیان کرد:
- مرینید نیتیو به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌های «SOL» خود را به اعتباردهندگانی که در ایمن‌سازی شبکه و حفظ عملیات آن مشارکت دارند، واگذار کنند.
- کاربران در ازای واگذاری توکن‌های خود به اعتباردهندگان، پاداش دریافت خواهند کرد.
- در مرینیت نیتیو، کاربران حضانت کامل توکن‌های «SOL» خود را دارند؛ یعنی می‌توانند هر زمان که بخواهند به آن‌ها دسترسی داشته باشند. وقتی توکن‌های «SOL» شما با استفاده از ویژگی مرینید نیتیو استیک می‌شوند، همان پاداش‌هایی را کسب می‌کنید که با استیک «mSOL» دریافت می‌کردید. بااین‌حال، در این روش به دلیل لیکوئید نبودن، شما نمی‌توانید از SOL خود در برنامه‌های DeFi استفاده کنید.
دو گزینه استیکینگ در مرینید فایننس، شباهت‌ها و تفاوت‌های زیادی با همدیگر دارند. در هر صورت کاربران می‌توانند توکن‌های «SOL» خود را با یکی از این دو روش در مرینید فایننس استیکینگ کنند.
اعتبار سنجی استیکینگ در مرینید فایننس چگونه انجام می‌شود؟
اعتبارسنج‌ها در مرینید فایننس، معمولاً بالاترین پاداش را دریافت می‌کنند؛ چراکه فعالیت اعتبارسنج‌ها در اجرای گره‌ها به ایمن‌سازی شبکه اثبات سهام (PoS) می‌انجامد. درحال‌حاضر، بیش از 100 تأییدکننده در مرینید فعالیت می‌کنند. اعتبارسنج‌هایی که عملکرد بهتری دارند، تمایل بیشتری به جذب نمایندگان خواهند داشت. در سیستم مرینید، یک داشبورد با اطلاعات شفاف وجود دارد؛ به‌طوری که کاربران در این داشبورد می‌توانند داده‌های مربوط به هر اعتبارسنج، از جمله امتیاز آن‌ها، مقدار سهام، عملکرد قبلی و موارد دیگر را مشاهده نمایند؛ بنابراین کاربران می‌توانند تصمیم بگیرند که توکن‌های خود را به یک اعتبارسنج بدهند یا اینکه آن‌ها را بین اعتبارسنج‌های مختلف تقسیم کنند.
استراتژی واگذاری سهام استیک شده به اعتبارسنج در Marinade Finance چگونه است؟
سه نوع استراتژی تفویض اختیار یا واگذاری سهام استیک‌شده در مرینید فایننس وجود دارند. توضیحات این سه روش به قرار زیر است:
1_ سهام هدایت شده (Directed stake)
سهام هدایت‌شده یکی از ویژگی‌های مرینید فایننس است. این روش به افراد اجازه می‌دهد تا توکن‌های خود را به اعتبارسنج دلخواه خود واگذار کنند. روش مرینید نیتیو «Marinade Native» از سهام هدایت‌شده بهره می‌گیرد؛ این ویژگی 20 درصد از سهام مرینید را تشکیل می‌دهد.
2_ سهام مبتنی بر عملکرد (Performance-based stake)
در سهام مبتنی بر عملکرد مرینید فایننس، پروتکل به‌صورت خودکار توکن‌ها را به اعتبارسنج‌های با عملکرد بالا واگذار می‌کند. در مرینید، اعتبارسنج‌های فعال به ترتیب نزولی (برحسب امتیاز) مرتب می‌شوند؛ این امتیاز، میانگینی از عملکرد APY هر اعتبارسنج است که پروتکل هرازگاهی آن را دوباره محاسبه می‌کند. این ارزیابی دوره‌ای برای اطمینان از اینکه اعتباردهنده‌ها شبکه را به خطر نمی‌اندازند، انجام می‌شود. اعتبارسنج‌هایی که مشکوک به فعالیت‌های مخرب باشند، در لیست سیاه قرار میگیرند؛ حتی در بیشتر موارد، سهام واگذارشده به آن‌ها دوباره به اعتبارسنج‌های دیگر تفویض می‌شود؛ این اقدام برای محافظت از پروتکل در برابر عوامل بد و ایجاد اعتماد در بین اعضای DAO صورت می‌گیرد. استراتژی سهام مبتنی بر عملکرد 60 درصد از استخر سهام مرینید را تشکیل می‌دهد.
3_ سهام مبتنی بر رأی MNDE (MNDE voting-based staking)
سازمان مرینید می‌تواند سهام را پس از رأی دادن، به اعتبارسنج واجد شرایط واگذار کند. این ویژگی نیز 20 درصد از سهام مرینید را تشکیل می‌دهد.
با استیکینگ در مرینید می‌توان از سه ویژگی فوق برای واگذاری سهام استفاده کرد.
مزایای استیک در مرینید فایننس (Marinade Finance) چیست؟
استفاده از مرینید فایننس با مزایای خاصی همراه است. مزایای مرینید را می‌توان با موارد زیر بیان کرد:
1_ نرخ بهره جذاب (Attractive interest rate)
هدف اصلی استیکینگ، کسب سود است. مرینید با متوسط نرخ بهره 7 درصد، بازدهی بالایی را برای کاربران تضمین می‌کند.
2_ عدم حبس شدن (Non-custodial)
در مرینید، کاربران کنترل توکن‌های خود را بر عهده دارند و می‌توانند هر زمان که بخواهند به آن‌ها دسترسی داشته باشند؛ این درحالی است که در برخی از سیستم‌های استیکینگ، کاربران تا مدت‌زمان مشخصی نمی‌توانند از توکن‌های خود استفاده کنند.
3_ وجود گزینه‌های استیکینگ مختلف (Staking options)
در مرینید، کاربران می‌توانند هر گزینه‌ای را که مناسب می‌دانند انتخاب کنند، جایزه کسب کرده و سرمایه خود را رشد دهند.
4_ طیف گسترده‌ای از تأییدکننده‌ها (Wide range of validators)
درحال‌حاضر، بیش از 100 تأییدکننده در پروتکل مرینید وجود دارند. این موضوع به کاربران اجازه می‌دهد تا مجموعه‌ای از اعتبارسنج‌ها را با هم مقایسه کنند و توکن‌های خود را به اعتبارسنج‌های مورد نظرشان بسپارند.
5_ دائوی مقاوم در برابر سانسور (Censorship resistant DAO)
دارندگان توکن حاکمیتی مرینید (veMNDE) به‌صورت یکسان در این پروتکل مشارکت دارند؛ بنابراین آن‌ها می‌توانند بدون دخالت هیچ شخص ثالثی، در اداره پروتکل شرکت کنند.
6_ ارزش بالای قفل شده (High Total value locked ) یا TVL
یکی از معیارهای اصلی که قبل از سرمایه‌گذاری در یک پلتفرم لحاظ می‌شود، باید توجه به کل ارزش قفل شده آن پلتفرم باشد. مرینید فایننس، دارای TVL بیش از 142 میلیون دلار است. طبق آمار ارائه‌شده در «Defillama»، مرینید در نوامبر 2021 به بالاترین میزان TVL در تمام زمان‌ها، یعنی به 1.8 میلیارد دلار رسید. این موضوع دلیلی بر پذیرش گسترده این روش است. (البته این روند در سال 2022 برعکس شد؛ یعنی ارزش کل قفل‌شده سولانا به کمترین میزان خود در سال ۲۰۲۲ رسید که شامل سیستم مرینید نیز می‌شود. اما این پروژه هنوز هم از بسیاری از پروژه‌های دیگر همچون ترون، کاردانو، فانتوم، ویو، پالیگان و.... بالاتر است.)
7_ بدون ضرر دائمی (No impermanent loss)
ارائه‌دهندگان نقدینگی در مرینید فقط توکن‌های «SOL» را سپرده‌گذاری می‌کنند؛ بنابراین وقتی کاربران توکن‌های «SOL» خود را از استیک خارج می‌کنند، ضرر دائمی رخ نمی‌دهد.
با وجود تمام مزایای نامبرده، سرمایه گذاری همیشه با ریسک همراه است؛ دنیایDeFi نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین باید از خطر بالقوه‌ای که ممکن است با آن مواجه شوید آگاه باشید.
مناسب‌ترین جایگزین‌ها برای Marinade Finance و توکن آن چیست؟
جایگزین‌های بسیاری برای مرینید فایننس وجود دارند. اگر به هر دلیلی بخواهید از سیستمی برای جایگزینی مرینید استفاده کنید، می‌توانید به موارد زیر توجه داشته باشید:
1_ لیدو (Lido)
لیدو یک پلتفرم پیشرو در لیکوئيد استیکینگ است که در دسامبر 2020 راه‌اندازی شد. لیدو به کاربران اجازه می‌دهد از طریق چندین بلاک چین سود ارزهای دیجیتال خود را کسب کنند. وقتی کاربران دارایی‌های خود را در لیدو به اشتراک می‌گذارند، یک توکن لیکوئید مانند «stETH» دریافت می‌کنند که می‌تواند در برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) مورد استفاده قرار گیرد. لیدو با اجازه دادن به استفاده از توکن‌ها در سراسر دیفای، پتانسیل کسب درآمد کاربر را به حداکثر می‌رساند. لیدو بر روی اتریوم متمرکز است؛ اما از Solana، Kusama، Polkadot، Polygon و Terra نیز پشتیبانی می‌کند.
2_ جی‌پوول (JPool)
جی‌پوول به کاربران اجازه می‌دهد توکن‌های «SOL» را به اشتراک گذاشته و در سیستم اجماع شبکه سولانا برای دریافت پاداش شرکت کنند. هنگامی که کاربران از طریق جی‌پوول سهام خود را به اشتراک می‌گذارند تا نماینده شوند، توکن «JSOL» دریافت می‌کنند؛ این توکن نشان‌دهنده مالکیت آن‌ها در استخر است و با جمع‌آوری جوایز استیکینگ رشد می‌کند. توکن «JSOL» همچنین می‌تواند به‌عنوان ابزار دیفای برای استخراج نقدینگی استفاده شود. افرادی که از این سیستم استفاده می‌کنند، می‌توانند سالانه 6.5 تا 8 درصد پاداش استیکینگ دریافت کنند.
3_ سوشن (Socean)
سوشن یک پلتفرم لیکوئید استیکینگ در سولانا است. این پلتفرم وعده بازدهی درصدی بدون ریسک سالانه تا 6.34٪ در توکن‌های «SOL» را می‌دهد. وقتی کاربران در سوشن توکن «SOL» را به اشتراک می‌گذارند، توکن‌های «scnSOL» دریافت می‌کنند که می‌تواند در سراسر اکوسیستم سولانا استفاده شود. کاربران سوشن می‌توانند توکن‌های «scnSOL» را در هر زمانی با توکن‌های «SOL» مبادله کنند.
علاوه‌بر موارد فوق، جایگزین‌های دیگری نیز برای مرینید فایننس وجود دارند. برای انتخاب بهترین جایگزین، باید ویژگی‌های هر پروژه را با مرینید به‌خوبی مقایسه کنید.
سخن پایانی
استیکینگ یک روش کسب درآمد در دنیای کریپتو و جایگزینی برای استخراج است. سولانا یکی از پروژه‌های پیشتاز در زمینه استیکینگ بوده که مرینید فایننس بر بستر آن فعالیت می‌کند. مرینید فایننس یک سیستم لیکوئید استیکینگ است که در آن بدون قفل کردن توکن‌ها می‌توان از آن‌ها درآمد استیک دریافت کرد. اگرچه مرینید مزیت‌های بسیاری دارد؛ اما سیستم‌های جایگزین بسیاری هم برای آن معرفی شده‌اند.
