بیت کوین (BTC) اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال دنیا است. پس از ظهور بیت کوین، رمز ارزهای متعددی به بازار آمدند و بسیاری از آن‌ها قصد داشتند که رقیبی برای BTC باشد؛ اما هیچ‌کدام نتوانستند جای بیت کوین را بگیرند. این ارز دیجیتال آن‌قدر قدرتمند و محبوب است که تقریباً همه‌ی توکن‌های دیگر با توجه به حرکات قیمت آن، نوسان می‌کنند. ازاین‌رو، اغلب سرمایه‌گذاران بازار کریپتو ترجیح می‌دهند که مقداری BTC را در سبد سرمایه خود بگنجانند. احتمالاً شما هم به این رمز ارز علاقه داشته باشید، اما آیا از خطرات سرمایه گذاری در بیت کوین اطلاع دارید؟
بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است و توسط هیچ نهادی مدیریت نمی‌شود؛ به همین خاطر، نوسانات قیمت آن به عوامل گوناگونی بستگی دارند. از سوی دیگر، این رمز ارز با چالش‌های اقتصادی و سیاسی مختلفی نیز مواجه بوده است که همه‌ی آن‌ها می‌توانند بر روی قیمت BTC اثر بگذارند. به همین خاطر، در این مقاله از اکسبیتو، قصد داریم به خطرات سرمایه گذاری در بیت کوین بپردازیم تا بتوانید با آگاهی کامل به خرید BTC اقدام کنید.
تاریخچه بیت کوین (BTC)
بیت کوین (BTC) اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز جهان است که در سال 2008، توسط شخصی ناشناس، با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto) به جهانیان معرفی شد. ناکاموتو در یک سند 9 صفحه‌ای، مفهوم یک ارز دیجیتال همتابه‌همتا را توضیح داد که این ارز، مستقل از نهادهایی مرکزی، مانند بانک‌ها و دولت‌ها، عمل می‌کند. ازاین‌طریق، تحولی جدید در دنیای مالی و فناوری ایجاد شد.
مفهوم بیت کوین از جهات مختلفی انقلابی بود؛ چراکه این ارز، برخلاف ارزهای سنتی، به کاربران اجازه می‌دهد که بدون نیاز به واسطه با یکدیگر به تبادل مالی و معامله بپردازند. این ارز دیجیتال از اصول رمزنگاری برای حفظ امنیت خود بهره می‌برد. بنابراین، هرکسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد و ابزارهای لازم را فراهم کند، می‌تواند با شبکه بیت کوین تعامل برقرار کرده و این رمز ارز را در امور مالی به کار بگیرد.
تعداد کل کوین‌های BTC به 21 میلیون محدود شده است. این خاصیت ضدتورمی در درازمدت می‌تواند باعث رشد قیمت بیت کوین شود. همچنین، برخی از واحدهای BTC به‌دلیل انجام تراکنش‌های اشتباه و یا گم کردن رمز عبور کیف پول، بهطور کامل نابود شده‌اند. همه‌ی این موارد، در کنار استقبال گسترده از این رمز ارز، بیت کوین را به یکی از ستون‌های دنیای اقتصاد تبدیل کرده‌اند؛ به‌طوری که حتی دولت‌ها و سرمایه‌داران کلان هم به خرید BTC اقدام می‌کنند.
علی‌رغم اینکه بیت کوین، در مسیر خود، با چالش‌های مختلفی روبه‌رو شده، اما همچنان با قدرت به یکه‌تازی در دنیای کریپتو ادامه داده است. در نتیجه، این رمز ارز برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب به نظر می‌رسد. اگر شما نیز به سرمایه گذاری در بیت کوین علاقه دارید، می‌توانید به‌راحتی و در کمترین زمان ممکن، این ارز را از صرافی اکسبیتو خریداری کنید. صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو امکان خرید BTC را با کمترین قیمت و پایین‌ترین کارمزد برای شما فراهم کرده است.
سرمایه گذاری در بیت کوین چه خطراتی دارد؟
گفتیم که افراد بسیاری در سراسر جهان بر روی بیت کوین سرمایه گذاری می‌کنند و یا اینکه به این کار علاقه دارند. بااین‌حال، این سرمایه گذاری بدون ریسک هم نیست. به همین خاطر، در این بخش، قصد داریم بررسی کنیم که سرمایه گذاری در بیت کوین چه خطراتی دارد.
غیرقابل پیشبینی بودن (Unpredictability)
اگرچه اغلب معامله‌گران سعی دارند که با استفاده از تحلیل‌های تکنیکال، فاندامنتال و پرایس اکشن آینده قیمت بیت کوین را پیشبینی کنند، اما در واقع، پیشبینی دقیق این رمز ارز تقریباً غیرممکن است. ازاین‌رو، حرکات غیرمنتظره‌ی بیت کوین بسیاری از کاربران را غافلگیر می‌کنند و ارزش سرمایه‌های آن‌ها را کاهش می‌دهند. حتی در مواردی مشاهده شده که قیمت BTC، در طول 1 روز، ناگهان 30 درصد کاهش پیدا کرده و دوباره 12 درصد رشد کرده است. این نوسانات دردسرهای فراوانی را برای کاربران ایجاد می‌کنند.
در حالت کلی، دلایل غیرقابل پیشبینی بودن قیمت بیت کوین عبارت‌اند از:
- تغییرات در پذیرش: پس از اینکه بیت کوین به شهرت رسید، بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا این رمز ارز را به‌عنوان ابزاری برای پرداخت پذیرفتند. بااین‌حال، با گذشت زمان، برخی از آن‌ها، مانند تسلا، خدمات بیت کوینی خود را لغو کردند. این تغییرات در پذیرش BTC، باعث ایجاد بدبینی در کاربران شده و آن‌ها را به فروش ارزهای خود مجاب می‌کنند. در نتیجه، بهطور ناگهانی قیمت بیت کوین دچار کاهش می‌شود.
- نداشتن ارزش بنیادین: بیت کوین ارزش خود را از هوادارانش می‌گیرد. در واقع، BTC ارزشی بنیادین ندارد و درصورتی‌که کاربران نسبت به آن بدبین شوند، قیمتش کاهش پیدا خواهد کرد. حتی خود همین نوسانات زیاد هم بدبینی کاربران را تشدید می‌کنند.
- دستکاری در بازار: برخی از افراد سرشناس، بیت کوین را با طلا مقایسه می‌کنند و برای آن ارزشی بنیادین در نظر می‌گیرند. بااین‌حال، این فرضیه‌ها صحت ندارند و حتی خود ناکاموتو هم چنین ادعایی نداشته است. در واقع، این افراد با هدف دستکاری در بازار، وعده‌هایی را مورد آینده BTC می‌دهند تا ارزش سرمایه‌های خود را بالا ببرند.
از دست دادن دسترسی (Losing Access)
یکی دیگر از خطرات سرمایه گذاری در بیت کوین مربوط به از دست دادن دسترسی است. اگرچه ارزهای دیجیتال با سرعت مشهور شده‌اند، اما دانش این حوزه به‌خوبی به کاربران منتقل نشده است. برخی از افرادی که به خرید بیت کوین اقدام کرده‌اند، حتی بلد نیستند که به‌درستی از کامپیوتر و یا گوشی هوشمند خود استفاده کنند. این عدم آگاهی می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را برای سرمایه‌گذاران به‌همراه داشته باشد که یکی از آن‌ها از دست دادن دسترسی است.
بهطور کلی، عوامل زیر باعث می‌شوند که شما دیگر به بیت کوین‌های خود دسترسی نداشته باشید:
- ناآگاهی از عملکرد حضانت: اصولاً کیف پول‌های بیت کوین در دو نوع حضانتی و غیرحضانتی عرضه می‌شوند و سرمایه‌گذاران باید از این موضوع آگاه باشند. در نوع حضانتی، شرکت ارائه‌دهنده کیف پول متصدی نگهداری از BTCهای شما است و در نوع دوم، خودتان باید مسئولیت آن‌ها را بپذیرید. معمولاً افراد تازه‌کار نمی‌دانند که چه کسی این مسئولیت را بر عهده دارد و ممکن است که دارایی‌هایشان را در معرض خطر قرار دهند.
- از دست دادن عبارت سید: عبارت Seed توسط کیف پول غیرحضانتی به شما ارائه می‌شود و در حکم کلید خصوصی دارایی‌هایتان است. در بسیاری از موارد، افراد خودشان این عبارت را گم کرده و گمان می‌کنند که مورد حمله هکرها قرار گرفته‌اند.
- خودتخریبی: گاهی سیستم کامپیوتری و یا تلفن همراه کاربران قدیمی است؛ بنابراین، این افراد به تعویض سیستم‌عامل خود اقدام می‌کنند. این عمل، بدون در نظر گرفتن روش‌های بازیابی کیف پول، می‌تواند دسترسی به توکن‌ها را بهطور کامل از بین ببرد.
نقض امنیت (Security Breaches)
نقض امنیت نیز یکی دیگر از خطرات سرمایه گذاری در بیت کوین است. تبلیغات گسترده برای ارزهای دیجیتال نه‌تنها کاربران را به‌سوی این ارزها دعوت می‌کنند، بلکه مجرمان سایبری و هکرها را نیز به این حوزه علاقه‌مند خواهند کرد. در سال‌های گذشته، سرقت‌های مشهوری از صرافی‌های ارز دیجیتال انجام شده‌اند. همچنین، بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در پلتفرم «چین آنالیزیس» (Chainalysis)، حدود 3.8 میلیارد دلار ارز دیجیتال در سال 2022 از کاربران به سرقت رفته‌اند که سهم بزرگی از آن‌ها به بیت کوین اختصاص دارد.
«جان گومز» (John Gomez)، یکی از کارشناسان معروف کریپتو، درباره نقض امنیت بیت کوین می‌گوید:
«دنیای ارزهای دیجیتال غرب وحشی است. متأسفانه هیچ نهاد مرکزی‌ای وجود ندارد؛ بنابراین، الزامی هم برای ممیزی، ارزیابی و یا کنترل امنیتی در نظر گرفته نمی‌شود.»
ازآنجایی‌که کاربران کریپتو بهطور مداوم با وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارهای مختلف آنلاین تعامل دارند، در معرض نقض امنیت قرار می‌گیرند. در واقع، مجرمان سایبری با شناسایی شکاف‌های موجود در سایت‌ها، در آن‌ها نفوذ می‌کنند و ازاین‌طریق، می‌توانند به سیستم افراد راه یابند. در بسیاری از موارد نیز خود افراد گمراه شده و کلیدهای خصوصی‌شان را در اختيار هکرها قرار می‌دهند. این خطرات کاربران ایرانی را بیشتر تهدید می‌کنند؛ زیرا در بین ایرانیان، استفاده از فیلتر‌شکن‌های تقلبی رواج زیادی دارد. کار با این نرم‌افزارها بسیار خطرناک بوده و افرادی که این فیلترشکن‌ها را ارائه می‌دهند، می‌توانند به سیستم‌های کامپیوتری شما دسترسی پیدا کنند.
گران‌قیمت و پیچیده (Expensive and Complex)
بیت کوین بزرگ‌ترین رمز ارز دنیا بوده و به پادشاه کریپتو شهرت دارد. ازاین‌رو، همیشه BTC، نسبت به سایر ارزها، گرانتر است. خصوصاً در سال 2021 و با شیوع بیماری کرونا، افراد زیادی به این ارز دیجیتال روی آوردند و قیمت BTC تا 61 هزار دلار هم افزایش یافت. گرانی قیمت بیت کوین یکی از چالش‌های پیرامون سرمایه گذاری در این دارایی است؛ چراکه شما باید مبلغ قابل توجهی سرمایه داشته باشید تا بتوانید مقداری بیت کوین را خریداری کنید، وگرنه سهمتان از این رمز ارز، یک عدد اعشاری با تعداد زیادی صفر بعد از اعشار خواهد بود. از طرفی، بالا رفتن قیمت BTC، کارمزدهای انتقال این رمز ارز را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، کار با شبکه بیت کوین بسیار پیچیده است و کاربران را با مشکلات متعددی مواجه می‌کند. یعنی حتماً شما باید اطلاعات پایه‌ای در این زمینه داشته باشید تا بتوانید به‌درستی در دنیای کریپتو فعالیت کنید.
بااین‌حال، صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو با هدف تسهیل سرمایه گذاری در بیت کوین، راهکارهای ویژه‌ای را برای شما در نظر گرفته است. در زمینه گرانی کارمزد انتقال، اکسبیتو خدمات انتقال BTC با شبکه BEP-20 را به شما ارائه می‌دهد. این شبکه سرعت بسیار بالایی دارد و کمترین کارمزد جابه‌جایی بیت کوین را از شما دریافت خواهد کرد.
آینده نامشخص (Uncertain Future)
یکی دیگر از خطرات سرمایه گذاری در بیت کوین، آینده نامشخص این رمز ارز است. در واقع، معلوم نیست که دنیای ارزهای دیجیتال به کدام سمت پیش می‌رود و آیا در سال‌های آینده، هنوز کسی درباره بیت کوین حرف می‌زند یا اینکه BTC به دست فراموش سپرده خواهد شد.
برای مثال، بانک مرکزی ایالات متحده یا فدرال رزرو به‌دنبال راه‌اندازی ارز دیجیتال اختصاص خود است. موارد دیگری نیز مشابه اقدام فدرال رزرو درحال رخ دادن هستند. ازاین‌رو، ما نمی‌دانیم که چه اتفاقی برای بیت کوین خواهد افتاد؛ حتی ممکن است که ارزهای دیجیتال دولتی بتوانند جای رمز ارزهای غیرمتمرکز را بگیرند.
از طرفی، برخی از سازمان‌های بزرگ، مانند بورس کالای شیکاگو، به پشتیبانی از بیت کوین و ارائه خدمات آن روی آورده‌اند. از سوی دیگر، برخی از نهادها بیت کوین را جزء دارایی‌های پرخطر در نظر می‌گیرند. ازاین‌رو، آینده BTC بهطور جدی به سیاست‌های کلان اقتصادی وابسته است.
مسائل مربوط به مقیاس‌پذیری (Scaling issues)
بااینکه بیت کوین اولین بلاک چین غیرمتمرکز دنیا است، اما شاید محدودترین شبکه نیز به حساب بیاید. در واقع، بیت کوین پیشتاز جریانی بود که موجب ایجاد شبکه‌های کارآمد بعدی شد؛ درحالی‌که خود این بلاک چین با محدودیت‌های فراوانی مواجه است. اساسی‌ترین محدودیت این رمز ارز مربوط به مقیاس‌پذیری می‌شود. در واقع، تراکنش‌های بیت کوین توسط ماینرهایی که به شبکه متصل هستند تأیید شده و در بلوک‌های جدید قرار می‌گیرند. این فرایند، نسبت به اغلب بلاک چین‌های جدیدتر، بسیار آهسته است. اگر شما سرعت پردازش تراکنش‌های بیت کوین را با سازمان‌هایی مانند ویزا مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که بیت کوین به‌هیچ‌وجه توانایی رقابت با این سازمان‌ها را ندارد.
در حالت کلی، مشکل مقیاس‌پذیری این شبکه از موارد زیر ناشی می‌شود:
- سرعت استخراج: برای پردازش یک تراکنش، ماینرها باید یک تابع پیچیده را حل کنند. این فرایند به سطح بالایی از توان محاسباتی نیاز دارد که این مسئله بسیار زمانبر است. از طرفی، گاهی ماینرهای قدرتمند در دسترس نیستند و کار پردازش تراکنش‌ها بیشتر طول می‌کشد.
- زمان ایجاد بلوک: برای تولید هر بلوک بیت کوین به 10 دقیقه زمان نیاز است. این مدت‌زمان، نسبت به بلاک چین‌های مدرن، بسیار بالا بوده و باعث می‌شود که ثبت تراکنش‌ها طول بکشد.
- اندازه بلوک: منظور از اندازه بلوک، حجمی است که یک بلوک بر روی هارددیسک اشغال می‌کند. حجم بالای این بلوک‌ها در شبکه بیت کوین باعث می‌شود که به فضای ذخیره‌سازی بیشتری نیاز باشد و این مسئله بهطور غیرمستقیم تعداد تراکنش‌های تأییدشده را در واحد زمان کاهش می‌دهد.
تهدیدات قانونی (The threats of regulation)
اصولاً بزرگ‌ترین تهدیدی که پیرامون بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال وجود دارد، مسائل قانونی است. در واقع، کشورهای گوناگون قانون‌گذاری‌های مختلفی را برای ارزهای دیجیتال در نظر گرفته‌اند. در سال 2021، کشور چین که دومین اقتصاد بزرگ دنیا است، بهطور کامل استخراج و نگهداری از ارزهای دیجیتال را ممنوع اعلام کرد. همچنین، هند که 1.4 میلیارد جمعیت دارد، تلاش می‌کند تا فعالیت‌های رمز ارزی را زیر نظر بگیرد و ازاین‌رو، 30 درصد مالیات بر معاملات کریپتو اعمال می‌کند.
معمولاً، کشورهایی که کنترل کامل فعالیت‌های مالی شهروندان را در اختیار ندارند، سعی می‌کنند تا به هر نحوی بر این فعالیت‌ها نظارت داشته باشند و بیت کوین خطری برای این سلطه‌جویی محسوب می‌شود. این مسئله باعث خواهد شد که چنین کشورهایی از نوآوری‌های مالی روز دنیا عقب بمانند و از جذب سرمایه‌گذاران بالقوه‌ی رمز ارزی عاجز باشند. به همین خاطر است که در دولت بایدن، رئیس جمهور اخیر آمریکا، رویکرد مثبتی نسبت به بازار کریپتو اتخاذ شده و این مسئله ایالات متحده را در خط مقدم دنیای رمز ارزها قرار می‌دهد. از طرفی، دو کشور السالوادور و جمهوری آفریقای مرکزی بیت کوین را در داخل مرزهایشان قانونی اعلام کرده‌اند. ازاین‌رو، به نظر می‌رسد که سایر کشورهای درحال توسعه نیز برای سرعت بخشیدن به پیشرفت مالی خود، چنین رویکردی را در پیش بگیرند. ازآنجایی‌که بیت کوین با هدف تمرکززدایی مالی پایه‌گذاری شده است، گزینه‌ی بسیار خوبی برای کشورهای تحت تحریم محسوب می‌شود.
سرقت هویت (Identity Theft)
شرکت‌های ارز دیجیتال اقدامات زیادی را برای تأیید هویت کاربران خود در نظر می‌گیرند. این مسئله با ماهیت غیرمتمرکز بیت کوین مغایرت دارد، اما از نظر قانونی الزامی است. این اقدامات از طریق فرایندهای احراز هویت یا KYC انجام می‌شوند و هویت نامعتبر را به دسته‌های زیر تقسیم می‌کنند:
- هویت‌های دزدیده‌شده: از طریق دارک‌وب خرید شناسه دیجیتال، نام کامل و شماره تأمین اجتماعی افراد کاملاً امکان‌پذیر است.
- هویت‌های ساختگی: این هویت‌ها از ترکیب شناسه کاربری افراد مختلف ساخته می‌شوند.
- هویت جعلی: معمولاً مجرمان سایبری برای امتحان کردن دوباره فرضیات تبهکارانه خود از چنین هویتی بهره می‌برند.
اگرچه تأیید هویت جلوی رفتارهای مجرمانه را می‌گیرد، اما برای کاربران کریپتو دست‌و‌پاگیر خواهد بود. معمولاً پلتفرم‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن حساب‌های مشکوک را مسدود می‌کنند، درحالی‌که ممکن است در این روش، برخی از کاربران خود را هم از دست بدهند. برای مثال، ساکنان ایران نمی‌توانند، در پلتفرم‌های خارجی، احراز هویت کنند و در صورت برملا شدن هویتشان، کل دارایی موجود در پلتفرم را از دست خواهند داد.
کلاهبرداری ارز مجازی (Virtual Currency Frauds)
بیت کوین که عموماً به‌عنوان ارز دیجیتال یا ارز مجازی شناخته می‌شود، همیشه در معرض خطرات مربوط به کلاهبرداری قرار دارد. البته نحوه کلاهبرداری بیت کوین با سرقت‌های ارزهای فیات متفاوت است. ازآنجایی‌که این رمز ارز توسط یک نهاد مرکزی مدیریت نمی‌شود، کلاهبرداران هم به آن علاقه بیشتری دارند؛ چراکه بعد از سرقت، کسی نمیتواند رد آن‌ها را بگیرد. در ضمن، ناکافی بودن دانش کاربران در مورد دنیای کریپتو نیز به کلاهبرداران کمک می‌کند تا روش‌های مختلفی را برای سرقت BTCهای افراد امتحان کنند.
اصولاً کلاهبرداری‌های بیت کوین به گونه‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- جرایم مالی: ناشناس بودن تراکنش‌های بیت کوین به تبهکاران کمک می‌کند که از این رمز ارز در زمینه‌های پولشویی، اخاذی، فرار مالیاتی و... بهره ببرند.
- عرضه اولیه تقلبی: این مورد به ارزهای دیجیتال جدید مربوط می‌شود که افرادی با عرضه ارزهای تقلبی سعی می‌کنند تا سرمایه افراد را به سرقت ببرند.
- طرح‌های پانزی: معمولاً در این طرح‌ها، از کاربران دعوت می‌شود تا بیت کوین‌های خود را سرمایهگذاری کرده و سود خوبی را دریافت کنند. البته کلاهبرداران مدتی سود افراد را می‌پردازند و پس از زیاد شدن تعداد کاربران، فرش را از زیر پای آن‌ها می‌کشند و با دارایی‌هایشان فرار می‌کنند.
- رپد تقلبی: ازآنجایی‌که BTC فقط بر روی شبکه بیت کوین حضور دارد، برای تعامل این رمز ارز با سایر شبکه‌ها، معادل آن تولید می‌شود. معادل BTC، رپد بیت کوین نام دارد و توسط برخی از پلتفرم‌ها صادر شده و در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. حالا اگر شما بیت کوین‌های خود را به یک پلتفرم نامعتبر بدهید و به‌جایشان رپدهای تقلبی بگیرید، سرمایه‌های خود را از دست خواهید داد.
سخن پایانی
بیت کوین سرشناس‌ترین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال دنیا است که دولت‌ها، سازمان‌ها، سرمایه‌گذاران و کاربران به آن علاقه نشان می‌دهند. بااین‌حال، این رمز ارز در کنار مزایای فراوانش، ریسک‌هایی نیز دارد. ازاین‌رو، شما باید از خطرات سرمایه گذاری در بیت کوین آگاه باشید تا با دید کامل به خرید BTC اقدام کنید.
