بیت کوین می‌تواند به‌صورت ناشناس برای انجام تراکنش بین تمامی صاحبان حساب در سراسر جهان استفاده شود. این موضوع باعث ایجاد برخی نگرانی‌های ارزی برای کشورها شده است. اگرچه احتمال دارد که در برخی از کشورها، قانونگذاران و مقامات، به‌دلیل عدم کنترل و ارتباطات غیرقانونی، از آن حمایت نکنند؛ اما بعضی دیگر، تحت قوانین مبارزه با پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم، مقرراتی را برای کاهش استفاده از آن وضع کردهاند. اخیراً گزارشی در مورد مقررات جهانی ارزهای دیجیتال تهیه شده است. در این گزارش برخی کشورها به سازمان‌های نظارتی مالی خود دستور داده‌اند تا مقررات و اولویت‌هایی را برای موسسات مالی در رابطه با ارزهای دیجیتال و استفاده از آنها در پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم وضع کنند.
تاریخچه بیت کوین (BTC) چیست؟
برای بیش از یک دهه، ارز مجازی موضوعی داغ بوده است. بااین‌همه، درک کامل اهمیت و هدف کلی این بازار درحال گسترش، می‌تواند دشوار باشد. بااین‌حال، با دانستن تاریخچه پُرمعامله‌ترین ارز دیجیتال در بازار، یعنی بیت کوین، این کار آسان‌تر میشود. بیت کوین اولین‌بار در سال 2008 به‌عنوان یک ارز غیرمتمرکز بدون نیاز به بانک مرکزی یا هیچ واسطه‌ای معرفی شد. می‌توان آن را از طریق شبکه بیت کوین به کاربران ارسال کرد. شبکه بیت کوین یک شبکه همتابه‌همتا (peer-to-peer) است که در آن تراکنش‌ها توسط نودها احراز هویت شده و در یک بلاک چین ثبت می‌شوند.
مخترع بیت کوین همچنان یک معما باقی مانده است. مقاله‌ای با عنوان «بیت کوین: یک سیستم نقدی الکترونیکی همتابه‌همتا» در 31 اکتبر 2008 در یک سیاهه پستی رمزنگاری که نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) را به‌عنوان نویسنده داشت، ارسال شد. بااین‌حال، ناکاموتو هرگز اطلاعات شخصی خود را فاش نکرده و هویت او هرگز تأیید نشده است. این امر باعث شده که بسیاری بر این باور باشند که این نام یک نام مستعار برای یک یا چند سازنده است.
در سال 2009، بیت کوین اولین‌بار پس از انتشار به‌عنوان نرم‌افزار منبع‌باز (open-source) مورد استفاده قرار گرفت. این زمانی بود که ناکاموتو نخستین بلاک این بلاک چین را استخراج کرد. این بلاک، بلاک جنسیس (Genesis Block) نامیده میشود (برگرفته از نام فصل اول کتاب مقدس که در مورد پیدایش خلقت است و «پیدایش» نام دارد) و شامل 50 بیت کوین نخستین بوده که تاکنون ایجاد شده است. از آن زمان به بعد، استخراج بیت کوین توسط دیگر مشارکت‌کنندگان اولیه تا سال 2010 ادامه یافت. در این سال، برنامه‌نویسی به نام لازلو هانیچ (Laszlo Hanyecz) با خرید دو پیتزا به قیمت 10 هزار بیت کوین، اولین تراکنش تجاری شناخته‌شده با استفاده از ارز دیجیتال را انجام داد. جالب است بدانید که ارزش این مقدار بیت کوین اکنون به بیش از 430 میلیون دلار می‌رسد.
از آن زمان تاکنون، بیت کوین صدها میلیون‌بار معامله شده است. اولین معاملات عمده این ارز در بازارهای سیاه رخ داد. بزرگترین آنها وب‌سایت جاده ابریشم (Silk Road) بود که در بازار داروی غیرقانونی شهرت داشت و تمام تراکنش‌ها در آنان با بیت کوین و به‌صورت ناشناس انجام می‌شدند. این وب‌سایت در طول عمر خود نزدیک به 10 میلیون بیت کوین معامله کرد.
ازآنجایی‌که از ارزهای دیجیتال در بازار سیاه استفاده می‌شد، چندین کشور دست‌به‌کار وضع مقررات‌هایی شدند. بانک خلق چین تاثیرگذارترین مقررات را با سه اقدام جداگانه آغاز کرد. در دسامبر 2013، این بانک موسسات مالی را از استفاده از بیت کوین منع کرد. در سپتامبر 2017، ممنوعیت کامل استفاده از بیت کوین در این کشور صادر شد و در ژوئن 2021، سرکوب ماینرهای اصلی ارزهای دیجیتال صورت گرفت.
پس از هر یک از این موارد، قیمت بیت کوین به نصف کاهش یافت. با وجود این مقررات، قیمت ارز دیجیتال بیت کوین همچنان پشتیبانی میشود و به‌لطف موسسات و کشورهایی که اجازه استفاده از ارز دیجیتال را میدهند، روند صعودی دارد. دو نمونه اخیر را می‌توان از طریق مشارکت بنیادهای توسعه Tala ،Circle و Stellar با Visa و همچنین قانون اساسی السالوادور برای تبدیل بیت کوین به پول قانونی یافت.
در اولین روزها، پلیس فدرال آمریکا (FBI) در تلاش بود تا بازارهای سیاه دارک نت را که از طریق ارز دیجیتال تامین می‌شدند، تعطیل کند. در سال 2013، مجله فوربس بیت کوین (BTC) را بهترین سرمایه‌گذاری سال معرفی کرد. در سال 2014، مجله بلومبرگ با اعلام بیت کوین به‌عنوان بدترین سرمایه‌گذاری سال مقابله نمود. در اکتبر 2021، کمیسیون بورس و اوراق بهادار، استراتژی بیت کوین پروشِر را (ProShares Bitcoin) با علامت BITO، به‌عنوان اولین صندوق معاملات آتی بیت کوین ایالاتمتحده تایید کرد. در نوامبر 2022، FTX - صرافی پیشرو ارزهای دیجیتال از نظر حجم معاملات - اعلام ورشکست شد و برخی از تاریک‌ترین روزهای تاریخ کریپتو را رقم زد.
استفاده از بیت کوین به عنوان ارز قانونی به چه معناست؟
معرفی ارزهای دیجیتال شاید مهم‌ترین تحول در اقتصاد پولی در دهه گذشته باشد. بااین‌حال، نقش تعیین‌کننده یک ارز این است که به‌عنوان یک وسیله مبادله عمل کند و ارزهای رمزنگاری‌شده هنوز بهطور گسترده به این عنوان مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. اتخاذ بیت کوین به‌عنوان ارز قانونی به این معناست که نه‌تنها باید بیت کوین را به‌عنوان وسیله‌ای برای پرداخت مالیات و بدهی پذیرفت، بلکه کسب‌وکارها نیز ملزم به پذیرش بیت کوین به‌عنوان وسیله مبادله شوند. السالوادور در سال 2021، به اولین کشوری تبدیل شد که برای حل مشکلات عمیق اقتصادی خود، بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی پذیرفت. استقبال عمومی از بیت کوین، به‌دلیل دسترسی محدود به اینترنت، قابلیت‌های فناوری ناسازگار و عدم اعمال قوانین بسیار کمرنگ بوده است.
این کشور از زمان پذیرش بیت کوین حدود 40 میلیون دلار از کل سرمایه‌گذاری خود در بیت کوین را از دست داده، که باعث شد بسیاری، با توجه به اینکه این کشور هنوز برای تسویه بدهی و نیازهای بهداشت عمومی خود در تلاش است، ارزش بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی زیر سوال ببرند. بااین‌حال، مقامات السالوادور همچنان بر برنامه خود پافشاری دارند و اعلام نمودند دوره‌های سواد رمز ارز را در مدارس دولتی خود از سال 2024 اجباری می‌کنند.
چالش‌های پذیرش بیت کوین به‌عنوان ارز قانونی چیست؟
پذیرش بیت کوین به‌عنوان ارز قانونی مزایای زیادی دارد، اما خطراتی نیز به همراه خواهد داشت که در ادامه به سه حوزه اصلی آن اشاره میشود. نخست اینکه ارزهای دیجیتال بهطور اعم و بیت کوین بهطور اخص، بسیار ناپایدار و دارای نوسان هستند. ارزش آنها گاهی در بازه زمانی کوتاهی تغییر چشمگیری می‌کند. این نوسان همچنین می‌تواند منجر به از دست دادن ارزش پرداخت‌های پذیرفته‌شده قبل از تبدیل شدن آنها شود. برای اجتناب از این خطر و درعین‌حال پذیرفتن رمز ارزها، بسیاری از کسب‌وکارها از پردازشگرهای پرداخت استفاده کردهاند تا بلافاصله پس از خرید و فروش، بیت کوین را به ارزهای معمولی تبدیل کنند.
دوم اینکه بخشی از جذابیت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بودن آنها است. بااین‌حال، این مسئله نشان می‌دهد که هیچ قانونی برای کنترل نحوه استفاده افراد از آنها وجود ندارد، که این امر با خطراتی همراه است. برخی گمان می‌برند که به‌زودی قوانینی در این زمینه وضع می‌شوند، اما هیچ‌کس واقعا نمی‌داند که این مقررات شامل چه مواردی خواهند بود.
سوم اینکه اگرچه به نظر می‌رسد ارز دیجیتال ایمن‌تر از کارت‌های اعتباری معمولی باشد، اما هنوز هم برخی از خطرات امنیتی وجود دارند. هکرها می‌توانند راه‌هایی برای ورود به کیف پول‌های رمزنگاری و سرقت ارز موجود در آنها پیدا کنند و گاهی اوقات به‌واقع این کار را انجام میدهند. این می‌تواند برای کسب‌وکاری که به‌شدت به بیت کوین متکی است مشکل بزرگی باشد، به‌خصوص که هیچ دولتی مسئولیتی در قبال شما ندارد و هیچ قانونی کسی را برای بازگرداندن وجوه دزدیده‌شده از شما منصوب نمی‌کند.
نگرانی اصلی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در مورد بیت کوین این است که مردم می‌توانند از آنها برای تسویه تراکنش بین هر حسابی در سراسر جهان، حتی تراکنش‌های ناشناس استفاده کنند. هرچند پیش‌تر مقرراتی مانند فرایندهای «مشتری خود را بشناسید» (KYC) و ضد پولشویی (AML) برای کمک به حل مشکلات اصلی تراکنش با بیت کوین وضع شده‌اند.
بیت کوین در کدام کشورها قانونی است؟
کشورها با شتاب فراوان و با پیروی از یکدیگر مقرراتی را وضع می‌کنند که به آنها امکان می‌دهد از رشد و پتانسیل بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال استفاده کنند. جان مک‌آفی (John McAfee)، موسس شرکت امنیت سایبری مک‌آفی و از بزرگترین حامیان ارزهای دیجیتال می‌گوید: «شما نمی‌توانید چیزهایی مانند بیت کوین را متوقف کنید. بیت کوین همه‌جا خواهد بود و جهان باید خود را [همسو با آن] دوباره تنظیم کند.» ایلان ماسک معتقد است: «بیت کوین و رمز ارزها کنترل ارزهای رایج را دور می زنند. ... پول کاغذی درحال از بین رفتن است و رمزنگاری مطمئناً روشی به مراتب بهتر برای انتقال وجوه نسبت به یک تکه کاغذ می‌باشد.» در زیر تعدادی از کشورهای پذیرنده بیت کوین و کشورهای مخالف آن و موضع آنها در مورد بیت کوین و ارزهای دیجیتال به‌طورکلی آورده شده است.
السالوادور
السالوادور یکی از دو کشور اول در جهان بوده که بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی پذیرفته است. کنگره السالوادور در سال 2021 لایحه‌ای توسط رئیس‌جمهور بوکله (Bukele) تصویب کرد. این لایحه رسماً اعلام نمود که ارز دیجیتال به شکل قانونی مبادله ارزش تبدیل خواهد شد. این لایحه خرید کالاها و خدمات با ارزهای دیجیتال را برای شهروندان عادی ممکن ساخت..
ایالات متحده
در ایالاتمتحده، افراد و مشاغلی که بیت کوین را ذخیره یا مبادله می‌کنند، در مقوله «MSB» قرار می‌گیرند که به‌عنوان یک تجارت خدمات پولی (Money Services Business) شناخته میشود. همه MSBها تابع قانون رازداری بانکی (Bank Secrecy Act) هستند. با این اوصاف، وزارت خزانه‌داری بیت کوین را به‌عنوان یک ارز قابل‌مبادله و ارزی که می‌تواند جایگزینی برای یک ارز واقعی باشد، تعریف کرده است. همچنین برای بررسی فعالیت‌های غیرقانونی مشکوک یا سوءرفتار مالی مرتبط با ارزهای دیجیتال خاص مقررات بیشتری نیز وضع شده‌اند، اما افراد و کسب‌وکارها می‌توانند آزادانه از ارزهای دیجیتال برای پرداخت استفاده کنند.
ژاپن
در ژاپن، استفاده از بیت کوین قانونی است، اما این ارز به‌عنوان نوعی دارایی که بر روی یک دستگاه مجازی ذخیره شده و نه به‌عنوان ارز قانونی، در نظر گرفته میشود. کابینه دولت ژاپن در سال 2014 در تصمیم خود اعلام کرد که بیت کوین را نه به‌عنوان پول و نه به‌عنوان اوراق قرضه به رسمیت نمی‌شناسد و معامله بانک‌ها و شرکت‌های اوراق بهادار با ارزهای دیجیتال را غیرقانونی دانست. این حکم بر عدم وجود قوانینی تاکید کرد که افراد یا سازمان‌ها را بهطور قاطع از دریافت رمز ارز در ازای کالا یا خدمات منع می‌کند.
تایلند
تایلند در ابتدا بیت کوین و دیگر دارایی‌های دیجیتال را ارزهای قانونی نمی‌دانست و کسب‌وکارها را از پذیرش ارز دیجیتال برای خدمات ارائه‌شده یا خرده‌فروشی کالاها منع می‌کرد. این کشور معتقد بود که اجازه دادن به پرداخت‌های رمزنگاری خطرات مرتبط با نوسان قیمت آنها را به سیستم مالی سنتی وارد می‌کند؛ اما اکنون تجارت کریپتو در تایلند 100 درصد قانونی بوده و دولت تایلند اقداماتی را برای تنظیم بازار از طریق کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) انجام داده است. در سال 2022، حدود 12 درصد از جمعیت تایلند از ارز دیجیتال استفاده کردند.
سنگاپور
در سنگاپور، مقامات نظارتی اعلام کردهاند که پذیرش رمز ارزها توسط کسب‌وکارها، تصمیمی تجاری بوده و به خودشان بستگی دارد؛ اما آنها همچنین به کاربران در مورد خطرات احتمالی خرید و فروش بیت کوین هشدار داده‌اند.
جمهوری آفریقای مرکزی
جمهوری آفریقای مرکزی (پس از السالوادور) دومین کشور پذیرنده بیت کوین در جهان است که بیت کوین را در سه‌ماهه دوم سال 2022 به‌عنوان یک ارز قانونی پذیرفت.
فرانسه
فرانسه ارزهای دیجیتال را نه‌تنها قانونی، بلکه بیشتر از هر کشور دیگری در جهان برای آن مقررات وضع کرده است. آنها بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را دارایی دیجیتال می‌دانند. مالیات آن نیز مانند سهام است.
اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را به‌عنوان دارایی‌های رمزنگاری‌شده به رسمیت می‌شناسد. استفاده از بیت کوین در اتحادیه اروپا غیرقانونی نیست. بااین‌حال، سازمان بانکداری اروپا، که مرجع تنظیم‌کننده ارز در این اتحادیه است، اعلام کرده که فعالیت‌های دارایی‌های رمزنگاری خارج از کنترل این سازمان بوده و همچنان به افراد و کسب‌وکارها در مورد خطرات ارزهای دیجیتال هشدار می‌دهد.
استرالیا
مقامات استرالیایی رمز ارزها را دارایی‌های دیجیتالی با ارزشی می‌دانند که می‌توان از آنها مالیات گرفت. قانون‌گذاری بیت کوین در استرالیا افراد را مجاز می‌کند با بیت کوین چیزی را بخرند، بفروشند، هدیه دهند یا حتی آن را به ارز فیات (پول رایج کشور) تبدیل کنند. در استرالیا شما همچنین باید سوابق تراکنش‌هایی را که انجام می‌دهید نگهداری کنید، هرچند کیف پول‌ها و صرافی‌ها این کار را برای شما انجام میدهند.
دانمارک
دانمارک در فهرست کشورهای پذیرنده بیت کوین قرار دارد و محیط مساعدی را برای توسعه بیت کوین و سایر دارایی‌های دیجیتال ایجاد کرده است. بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال برای خرید، فروش و نگهداری در دانمارک قانونی هستند. سازمان نظارت مالی دانمارک بیانیه‌ای صادر کرد و توضیح داد که آنها به‌دنبال تنظیم مقررات استفاده از ارزهای دیجیتال نیستند. علیرغم این واقعیت که هیچ مقررات رسمی ارز دیجیتال در سیستم قانونی دانمارک وجود ندارد، تجارت بیت کوین در دانمارک ممنوع نیست و بیت کوین به‌عنوان ابزار پرداخت در بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین و آفلاین پذیرفته میشود.
آلمان
آلمان معمولا از نظر سیاست‌های مالیاتی موضع حمایتی نسبت به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال دارد. این کشور بیت کوین را به‌عنوان یک وسیله مبادله مشروع برای تراکنش‌های محتاطانه به رسمیت شناخته است. این کشور رمز ارزها را به‌عنوان پول خصوصی به‌جای یک ارز یا دارایی خارجی در نظر می‌گیرد و به افراد و شرکت‌هایی که در تراکنش‌های ارزهای دیجیتال مشغول هستند، شفافیت و چارچوب مالیاتی مشخصی را ارائه می‌دهد. افراد در آلمان مجبور به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه برای بیت کوین و سایر رمز ارزها بیش از یک سال نیستند. بااین‌حال، این معافیت برای مشاغل اعمال نمی‌شود.
سوئیس
ازآنجایی‌که رمز ارزها در سوئیس قانونی هستند و حتی در برخی شهرها به‌عنوان ارز قانونی شناخته می‌شوند، برخی از پلتفرم‌های رمزنگاری برای مبادله رمز ارزهای محبوب مانند بیت کوین و تبدیل آنها به فرانک سوئیس در دسترس هستند.
اسپانیا
اسپانیا فاقد چارچوب قانونی خاص برای بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال بوده؛ بااین‌حال، قانون اسپانیا مقرراتی را برای تبدیل رمز ارزها به ارز فیات (و بالعکس) وضع کرده است. همچنین درحالی‌که رمز ارزها در قوانین اسپانیا سند قانونی یا سند مالی در نظر گرفته نمی‌شوند، می‌توانند به‌عنوان اوراق بهادار در مورد عرضه عمومی یا به‌عنوان کالا به حساب آیند.
بریتانیا
بیت کوین اگرچه در بریتانیا قانونی است، اما صرافی‌های بیت کوین و سایر رمز ارزها برای فعالیت باید در «سازمان رفتار مالی» (FCA) ثبت‌نام کنند. در بریتانیا خرید و فروش بیت کوین و سایر رمز ارزها توسط افراد مشمول مالیات بر عایدی سرمایه است. دستگاه‌های خودپرداز بیت کوین در بریتانیا قانونی هستند، مشروط بر اینکه مجوز FCA داشته باشند. درحال‌حاضر، بریتانیا با بیش از 250 دستگاه خودپرداز بیت کوین در سراسر کشور، بیشترین دستگاه را در میان کشورهای اروپایی دارد.
سخن پایانی
هم‌زمان با استفاده و پذیرش بیت کوین توسط کشورها، مقررات پیرامون آن همچنان در سرتاسر جهان درحال تکامل هستند و انتظار می‌رود بسیاری از کشورهای دیگر نیز قوانینی را ارائه کنند. سرمایه‌گذاری در بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال بسیار پرخطر و سوداگرانه بوده و ازآنجایی‌که موقعیت هر فرد منحصربه‌فرد است، همیشه باید قبل از تصمیم‌گیری مالی با یک متخصص واجد شرایط مشورت شود.
