هدف اصلی ایجاد بلاک چین و ارزهای دیجیتال تمرکززدایی و شکلگیری بازارهای مالی غیرمتمرکز بوده است. این مسئله مدیریت بازارهای مالی را از دست عدهای محدود بیرون کشیده و به خود مردم واگذار میکند. غیرمتمرکز شدن امور مالی، مزایای بسیار زیادی را برای مردم بههمراه دارد، اما اگر همین قضیه فرصتی را برای کلاهبرداران فراهم کند چه؟! وجود نداشتن یک نهاد مرکزی نظارتکننده در بازار کریپتو، فرصتهایی را برای تبهکاران فراهم میکند که یکی از آنها، کلاهبرداری پامپ و دامپ است. البته پامپ (Pump) و دامپ (Dump) از بازار ارزهای دیجیتال شروع نشده و پیش از آن هم در بازارهای مالی سابقه استفاده دارد. اما فقدان شخص ثالث نظارتکننده، دامپ و پامپ ارز دیجیتال را به مشکلی اساسی در بازار کریپتو تبدیل میکند.
در کلاهبرداری پامپ و دامپ ارز دیجیتال، افراد سودجویی که مقادیر زیادی از یک ارز دیجیتال را در اختیار دارند، با شایعهپراکنی و انتشار اخبار کذب، مردم را به خرید آن ارز ترغیب میکنند. پس از آنکه قیمت ارز موردنظر بهسرعت افزایش پیدا کرد، ارزهای خود را میفروشند و این مسئله باعث سقوط ناگهانی قیمت ارز میشود. این مسئله به یکی از ترفندهای رایج کلاهبرداری تبدیل شدهاست و افراد تازهکار زیادی با همین روش سرمایههایشان را از دست دادهاند. به همین خاطر در این مقاله میخواهیم بگوییم که پامپ و دامپ یعنی چه و با بیان معنی دامپ و پامپ ارز دیجیتال، توضیح دهیم که سیگنال پامپ چیست، اخبار پامپ ارز دیجیتال چهتأثیری روی بازار میگذارند، سایت پامپ ارز دیجیتال و گروه پامپ ارز دیجیتال چه میکنند و ... . با آگاهی از این مطالب نهتنها جلوی ضرر خود را میگیرید، بلکه میتوانید از آن سود کسب کنید.
پامپ (Pump) و دامپ (Dump) چیست؟
هنگامی که عدهای از کلاهبرداران برای دستکاری بازار، اطلاعات نادرستی را دربارهی یک ارز دیجیتال منتشر میکنند، اصطلاحاً میگوییم که پامپ (Pump) و دامپ (Dump) اتفاق افتاده است. در کلاهبرداری پامپ و دامپ، انتشار اخبار کذب باعث ایجاد جنون خرید در بازار میشود. یعنی عدهی زیادی از افراد، به خرید ارز موردنظر جذب میشوند. این مسئله باعث ایجاد تورم در قیمت آن ارز شده و میگوییم که پامپ ارز دیجیتال رخ داده است. معنی دامپ این است که در این مرحله کلاهبردارانی که با انتشار اخبار دروغین، قیمت ارز را افزایش دادهاند، توکنهای خود را میفروشند. وقتی که مقادیر زیادی از واحدهای این ارز به فروش برسد، قیمت آن به سرعت سقوط میکند. به سقوط ناگهانی قیمت توکن موردنظر، دامپ ارز دیجیتال میگوییم.
دامپ و پامپ ارز دیجتال معمولاً در ارزهای بیارزش یا شت کوین (Shitcoin) اتفاق میافتد. کلاهبرداری پامپ شت کوین میتواند باعث از دست رفتن تمام سرمایهی شما شود. از زمان پیدایش ارزهای دیجیتال، افراد بسیاری داراییهایشان را به همین شکل از دست دادهاند و یادگیری اینکه دامپ و پامپ یعنی چه به شما کمک میکند که آگاهانه روی ارزهای دیجیتال سرمایهگذاری کنید.
طرحهای پامپ (Pump) و دامپ (Dump) کریپتو چگونه کار میکنند؟
منظور از طرحهای پامپ و دامپ، گروهی از کلاهبرداران است که با انتشار اخبار جعلی باعث تورم قیمت یک ارز میشوند. این افراد برای رسیدن به مقاصد سودجویانهی خود از ابزارهای مختلفی مانند سایت پامپ ارز دیجیتال، گروه پامپ ارز دیجیتال و ... استفاده میکنند، تا اخبار پامپ ارز دیجیتال را بهجای اخبار واقعی و صادقانه به دیگران ارائه کنند. برای رسیدن به این هدف وبسایت، گروهها و کانالهای تلگرامی تأسیس میشود، تا به این وسیله اخبار کذب و گمراهکننده برای هیجانزده کردن مردم و سرمایهگذاران ارائه شود. در نتیجه این افراد در طرحهای کلاهبرداری پامپ و دامپ از ادمینهایی برای ادارهی کانالها و گروهها استفاده میکنند. به این صورت مراحل پامپ ارز دیجیتال آغاز میشود.
انتشار اطلاعات اولیه در پامپ و دامپ ارز دیجیتال
در ابتدای کلاهبرداری پامپ و دامپ، ادمینهای مختلفی برای گروه پامپ ارز دیجیتال و کانال پامپ شت کوین تعیین میشوند. وظیفهی این افراد ترغیبکردن مردم به خرید ارز موردنظر است. زمانی که سرشاخههای اصلی کلاهبرداری به جمعبندی برسند، اطلاعات اولیه دربارهی زمان آغاز پامپ رمز ارز مورد نظر مشخص میشود. برای مشخصشدن نحوهی عملکرد ادمینها، این اطلاعات باید در اختیار آنان قرار بگیرد. اما میزان آگاهی هر ادمین از اطلاعات عملیات پامپ ارز دیجیتال بستگی به سطح مدیریت او دارد. بنابراین همهی ادمینها بهطور همزمان از آغاز عملیات مطلع نمیشوند و همهی اطلاعات در اختیار هر ادمینی قرار نمیگیرد.
مشخص شدن توکن و اطلاعات تکمیلی پامپ و دامپ ارز دیجیتال
با نزدیکشدن به زمان شروع عملیات پامپ ارز دیجیتال، اطلاعات کاملتر شده و در اختیار ادمینهای بیشتری قرار میگیرد. زمان آگاهی از این اطلاعات بستگی به درجهی هر ادمین در گروه پامپ ارز دیجیتال دارد. در این مرحله، نوع توکن موردنظر مشخص میشود. اما کلاهبرداران هرگز نام توکن را بهصورت متنی در گروه و کانال پامپ ارز دیجیتال منتشر نمیکنند، بلکه آن را بهصورت عکسنوشته قرار میدهند. این مسئله باعث میشود که رباتها امکان خواندن متن را نداشته باشند. اگر رباتها بتوانند متن را بخوانند، ممکن است که زودتر از مردم نسبت به روند بازار مطلع شده و اقدام کنند؛ که این مسئله با اهداف کلاهبرداری پامپ و دامپ در تضاد است.
انتشار اخبار برای جذب سرمایهگذار
در نهایت، عملیات کلاهبرداری پامپ و دامپ آغاز شده و اخبار جعلی منتشر میشود. در این مرحله ادمینها خبرهای کذبی را دربارهی ارزش توکن موردنظر و رشد قیمت آن به افراد زیادی مخابره میکنند. این خبرها در انواع شبکههای اجتماعی مانند توییتر، فیسبوک، کانال و گروههای پامپ ارز دیجیتال و ... منتشر میشود. حتی ممکن است که ادمینهای سطوح پایینتر مستقیما با مردم ارتباط برقرار کرده و پیامهای گمراهکنندهای را به آنها ارسال کنند. در نتیجهی این شایعهپراکنی، افراد زیادی جذب سرمایهگذاری روی این کوین میشوند.
آیا طرحهای پامپ و دامپ مشابه راگ پول است؟
بازارهای مالی قدمت بسیار زیادی دارند و هرجا که صحبت از پول میشود، پای کلاهبرداران هم به میان میآید. روشهای گوناگونی برای کلاهبرداری در بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال وجود دارد. راگ پول (Rug Pull) یکی دیگر از روشهای کلاهبرداری در بازار ارزهای دیجیتال است. راگ پول در لغت به معنای کشیدن فرش از زیر پای کسی است. در واقع در کلاهبرداری راگ پول، وقتی که کلاهبرداران به اهداف خود میرسند، فرش را از زیر پای مردم میکشند تا آنها با سر به زمین سقوط کنند. در این روش کلاهبرداری مراحل زیر طی میشود:
- با معرفی و تبلیغ یک پروژه یا ارز دیجیتال، افراد به خرید آن ترغیب میشوند.
- پس از افزایش سرمایهگذاری روی این ارز، قیمت آن بهطور سرسامآوری زیاد میشود.
- این رشد قیمت، افراد جدید را به خرید سهام مورد نظر یا ارز دیجیتال ترغیب میکند.
- سرمایهی افراد در استخر نقدینگی جمع شده و در اختیار مدیران پروژه قرار میگیرد.
- کلاهبرداران با جذب حداکثری سرمایهگذاران، سرمایه را تا جای ممکن افزایش میدهند.
- در این مرحله مدیران، تمام نقدینگی را برداشت کرده و فرار میکنند.
- در نتیجه، با فقدان پشتوانه، توکن موردنظر کاملاً بیارزش میشود.
تفاوت بین راگ پول و کلاهبرداری پامپ و دامپ در این است که در راگ پول توکن باقیمانده در دست مردم هیچ ارزشی ندارد. اما در پامپ ارز دیجیتال، با سقوط قیمت آن ارز، توکنها بسیار کمارزش میشوند، اما هنوز هم اندکی ارزش دارند و میتوان آنها را خرید و فروش کرد. در واقع در راگ پول، کلاهبرداران پول فروشِ سهام و یا توکنهای پروژهی خود را برمیدارند و فرار میکنند. اما در کلاهبرداری پامپ و دامپ، کلاهبرداران خودشان مقادیر زیادی از ارز را در اختیار دارند و پس از افزایش قیمت آن، توکنهای خود را میفروشند. این فروش ناگهانی باعث افت شدید قیمت و شکست سرمایهگذاری دیگران میشود.
نحوه تشخیص پامپ و دامپ در کریپتو چگونه است؟
سالانه ارزهای زیادی به بازار کریپتوکارنسی اضافه میشوند و بسیار از آنها فقط با اهداف تبهکارانه ایجاد شدهاند. در این آشفتگی بازار ارزهای دیجیتال، انتخاب یک توکن معتبر و قابلاعتماد بسیار مهم است. بنابراین تشخیص کلاهبرداری پامپ و دامپ به شما کمک میکند، در دام اخبار پامپ و دامپ نیفتید و تنها روی ارزهای قابلاعتماد سرمایهگذاری کنید. کلاهبرداری پامپ شت کوین نشانههایی دارد که باید نسبت به آنها حساس باشید:
⚠️مشخصترین نشانهی پامپ ارز دیجیتال افزایش قیمت عجیب و بیدلیل آن است. این رشد بیمنطق در نمودار قیمت ارز کاملاً قابلمشاهده است. مثلاً سایت معتبر Coincheckup افزایش بیش از 5 درصد را در زمان کمتر از 5 دقیقه یکی از نشانههای پامپ ارز دیجیتال در نظر گرفته است.
- معمولاً کلاهبرداران پامپ و دامپ، ناشناس هستند و یا از هویت جعلی استفاده میکنند. بنابراین ببینید که چه افرادی ارز دیجیتال موردنظر را ارائه کردهاند.
- عنوان پروژه و یا شرکت ایجادکنندهی ارز را جستجو کنید و سابقه شرکت را بررسی کنید. اغلب شت کوینها هیچ پشتوانهی معتبری ندارند و نامهایی که ذکر میشود غیرواقعی هستند.
- حضور یک ارز نوظهور در میان ارزهای معتبر نیز میتواند نشانهای از پامپ ارز دیجیتال باشد. بنابراین اگر دیدید که ارزی ناشناس در لیست ارزهای معتبر قرار گرفته، باید حتماً آن را بهطور کامل بررسی کنید.
- معرفی و تبلیغ هیجانزدهی یک ارز هم از دیگر نشانههای کلاهبرداری پامپ و دامپ است. اصولاً افراد حرفهای کریپتوکارنسی هیچوقت نسبت به یک ارز نوظهور اینچنین هیجانزده نمیشوند.
آیا پامپ و دامپ کریپتو غیرقانونی است؟
در حالت کلی کلاهبرداری پامپ و دامپ در بازارهای مالیای مثل بورس غیرقانونی است و کلاهبرداران مورد پیگرد قانونی قرار میگیرند. اما از آنجایی که ماهیت ارزهای دیجیتال چندان تن به قانون نمیدهد، در مورد غیرقانونیبودن پامپ ارز دیجیتال بحثهای زیادی میشود. در هر حال صرافیهای متمرکزی (CEX) که قوانین نظارتی کشورهایی مانند ایالات متحده را امضا کردهاند، آن را کلاهبرداری میدانند. در نتیجه بهراحتی چنین ارزهایی را در لیست خود قرار نمیدهند. از طرفی صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) معتبر نیز برای اینکه به شهرتشان لطمهای وارد نشود، اجازهی معامله با شت کوینها را نمیدهند.
دستکاری در بازارهای مالی در اغلب کشورها جرم است و کلاهبرداران تحت تعقیب قرار میگیرند. اما در کلاهبرداری پامپ و دامپ معمولاً افرادِ پشت این عملیات ناشناس هستند و پیداکردنشان بسیار دشوار است. در طول تاریخ نیز مواردی به چشم میخورد که افراد بسیار معروفی مانند جان مکآفی (John McAfee) و کیم کارداشیان (Kim Kardashian) با استفاده از شهرت خود دست به کلاهبرداری پامپ و دامپ زدهاند. پس از افشاء شدن ماهیت کلاهبرداری تبلیغات، این افراد تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و مجبور به پاسخگویی به مراجع قانونی شدهاند. اما در حالت کلی پیدا کردن کلاهبردار و یا اثبات اهداف سودجویانهی تبلیغکنندگان بسیار پیچیده است. بنابراین بهترین کار، دقت و بهخرجدادن وسواس در سرمایهگذاری است.
مثالهایی از پامپ و دامپهای معروف تاریخ کداماند؟
کلاهبرداری پامپ و دامپ پیش از پیدایش ارزهای دیجیتال نیز در بازارهای مالی وجود داشته است. برخی از این پامپ و دامپها آنقدر گسترده و بزرگ بودهاند که افراد بسیار زیادی داراییهایشان را از دست دادهاند. در این کلاهبرداریها افراد سرشناسی دست داشتهاند و با استفاده از شهرت خود توانستهاند مردم را به خرید یک سهام یا ارز دیجیتال ترغیب کنند. این مسئله باعث رشد ناگهانی قیمت این ارزها شده و در نهایت با کاهش قیمت، مردم سرمایههایشان را از دست دادهاند. بعضی از این کلاهبرداریهای پامپ و دامپ چنان وسیع بودهاند که برای همیشه در یاد فعالان بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال ماندهاند. در این بخش به برخی از معروفترین کلاهبرداریهای تاریخ اشاره میکنیم.
پامپ و دامپ استخر رادیویی (Radio Pool)
یکی از اولین نمونههای کلاهبرداری پامپ و دامپ مربوط به شرکت رادیو آمریکا (RCA) بود. در سال 1929 و درست قبل از سقوط بازار سهام، عدهای از کلاهبرداران، معروف به استخر رادیویی (Radio Pool)، اقدام به خرید سهام RCA کردند. قیمت سهام رادیو آمریکا ناگهان از زیر 100 دلار به حدود 500 دلار آمریکا افزایش پیدا کرد. گروه استخر رادیویی برای اینکه میزان خرید و فروش این سهام را بالا نشان دهد، این سهام را مدام بین خودشان خرید و فروش کردند. در نتیجه با افزایش قیمت سهام رادیو آمریکا این افراد موفق به کلاهبرداری پامپ و دامپ شده و سهام خود را فروختند.
پامپ و دامپ ارز دیجیتال توسط جان مکآفی
جان مکآفی (John McAfee) بنیانگذار آنتیویروس معروف مکآفی است. در اکتبر سال 2020، زمانی که مکآفی میخواست سوار هواپیما شود، در فرودگاه دستگیر شد. اتهامات او عدم پرداخت مالیات و کلاهبرداری پامپ و دامپ ارزهای دیجیتال بود. وزارت دادگستری آمریکا گفت که مکآفی با استفاده از شهرت و محبوبیت خود، خصوصاً در توییتر، میلیونها کاربر ارزهای دیجیتال را فریب داده است. مکآفی متهم شد که برای رسیدن به اهداف سودجویانهی خود، اخبار دروغینی را منتشر کرده است. آدری اشتراوس، دادستان آمریکا دربارهی اتهامات جان مکآفی گفت: «جان مکآفی و مشاورش، با استفاده از شبکههای اجتماعی از احساسات سرمایهگذاران ارزهای نوظهور استفاده کردند تا میلیونها نفر را فریب دهند و سود ببرند.»
پس از بررسیهای وزارت دادگستری مشخص شد که جان مکآفی و مشاورش، جیمی واتسون (Jimmy Watson) با پامپ ارز دیجیتال موفق شدهاند که حدود 13 میلیون دلار درآمد داشته باشند. این اخبار پامپ و دامپ نشاندهندهی یکی از بزرگترین کلاهبرداریهای پامپ و دامپ در تاریخ بود. این مورد، تنها یکی از اتهامات مکآفی بود که بهخاطر آن دستگیر شد و پس از مدتی خودکشی کرد.
پامپ و دامپ اتریوم مکس (EMAX)
در ژانویهی 2022 افراد معروفی، مانند کیم کارداشیان (Kim Kardashian) و فلوید میودر (Floyd MayWeader)، بوکسور سرشناس، با اتهام کلاهبرداری پامپ و دامپ یک ارز دیجیتال با نام اتریوم مکس (Ethereum Max) یا EMAX مواجه شدند. قضیه از این قرار بود که پس از تبلیغ اتریوم مکس توسط این افراد معروف، اشخاص زیادی به خرید آن اقدام کردند و قیمت EMAX بهسرعت افزایش یافت. حتی کیمکارداشیان خودش در تبلیغ این ارز بازی کرده بود و دو سوم خریداران میگفتند که با دیدن این تبلیغ به خرید اتریوم مکس ترغیب شدهاند.
پس از اینکه افراد زیادی اتریوم مکس را خریدند، ناگهان قیمت این ارز کاهش چشمگیری پیدا کرد و باعث از دست رفتن سرمایهی آنها شد. به همین خاطر این اشخاص با مراجعه به مراجع قانونی از کارداشیان و اینفلوئنسرهای دیگر شکایت کردند. تکلیف این شکایت هنوز مشخص نشده است، اما تیم حقوقی کارداشیان تلاش دارند که ثابت کنند، دلیلی وجود ندارد که ثابت کند مالباختگان حتماً بهخاطر دیدن ویدیو و پستهای کارداشیان ترغیب به خرید ارز شده باشند. فلوید میودر پیش از رسوایی مربوط به پروندهی اتریوم مکس نیز به کلاهبرداری دامپ و پامپ در چند ارز دیگر متهم شده بود.
چگونه از طرحهای پامپ و دامپ در امان بمانیم؟
اغلب افرادی که در دام کلاهبرداری پامپ و دامپ میافتند و سرمایهی خود را از دست میدهند، بدون تحقیق دست به سرمایهگذاری میزنند. آگاهی و داشتن اطلاعات کافی لازمهی هر نوع از سرمایهگذاری در بازارهای مالی است. به همین خاطر با دانستن روشهای جلوگیری از سرمایهگذاری غلط در پامپ ارز دیجیتال، میتوانید جلوی ضرر مالی خود را بگیرید. در این بخش به روشهایی میپردازیم که به شما کمک میکنند تا از طرحهای پامپ و دامپ در امان بمانید.
از ارزهای معتبر و شناختهشده استفاده کنید
اصولاً کلاهبرداری پامپ و دامپ در ارزهای نامعتبر و شت کوینها اتفاق میافتد. بنابراین اگر در هنگام سرمایهگذاری به سراغ ارزهای معتبر و شناختهشده بروید، در این زمینه خطر کمتری شما را تهدید میکند. منظور ما این نیست که شما را از فرصتهای خوب سرمایهگذاری، مانند عرضههای اولیه محروم کنیم، بلکه قصدمان این است که توجه شما را به ارزش واقعی یک ارز و اهداف راهاندازی آن جلب کنیم. با بررسی دقیق و کامل ارزها میتوانید گزینههای قابلاعتمادی را برای سرمایهگذاری بیابید.
بهدنبال اطلاعات شفاف و دقیقی در مورد یک ارز دیجیتال باشید
همیشه در کلاهبرداری پامپ شت کوین، اخبار و اطلاعات گنگ و مبهم هستند. اسامی بنیانگذاران، نام شرکت، اهداف پروژه و ... در پامپ ارز دیجیتال بهوضوح مشخص نیست و اگر هم باشد احتمالاً جعلی است. در هنگام سرمایهگذاری روی یک ارز دیجیتال، بهدنبال اطلاعات شفاف باشید و شرکتها و افراد معتبر را بیابید. این افراد معمولاً با معرفی یک شت کوین به جایگاه و محبوبیت خود آسیب نمیزنند. برای شناخت اعتبار یک توکن وایتپیپر یا شناسنامهی آن را بخوانید تا بتوانید با مدیران پروژه و اهداف آنها آشنا شوید. ارزهای معتبر کاملاً شفاف هستند و شما باید به همهی اطلاعات آنها دسترسی داشته باشید.
از توکنهای کوچک با رشد ناگهانی دوری کنید
به نمودار قیمت ارز دیجیتال مدنظرتان نگاه کنید. معمولاً ارزهای پامپی، نمودار مشابهی با یکدیگر دارند. در نمودار این ارزها یک جهش ناگهانی قیمت مشاهده میشود. برای مثال برخی از سایتهای معتبر بررسی ارزهای دیجیتال، جهش ناگهانی بیش از 5 درصد را در زمانی کمتر از 5 دقیقه پامپ در نظر میگیرند. اگر ارز کوچکی توانسته باشد که در مدتی کوتاه در کنار ارزهای معتبر معرفی شود، باید به آن شک کرد. هرگونه رشد قیمت یا شهرت بیمنطق ارزهای دیجیتال میتواند نشانهای از کلاهبرداری پامپ و دامپ باشد.
از صرافیهای معتبر استفاده کنید
فرقی نمیکند که برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال از صرافیهای متمرکز (CEX) یا صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) استفاده میکنید، در هر صورت یک صرافی معتبر را برای معاملات خود انتخاب کنید. صرافیهای معتبر روی لیستکردن ارزهای دیجیتال حساسیتهایی دارند و هر ارزی را در لیست خود قرار نمیدهند. اگر به یک گروه دامپ ارز دیجیتال سر بزنید میبینید که برای خرید ارز مورد نظرشان، صرافیای را معرفی میکنند که نامش تا به حال به گوش شما نخورده است.
برای مثال من مدتی در یک کانال تلگرامی عضو بودم که گاهی ارزهای دیجیتالی را معرفی میکرد. این ارزها بسیار ناشناخته بودند و پیشبینی ادمین این بود که در چند ساعت قیمت آن ارزها صدها برابر خواهد شد. از آنجایی که هیچ اعتباری به چنین صحبتهایی نبود، من هرگز به خرید این ارزها اقدام نکردم، اما نکتهی جالب در مورد این شت کوینها این بود، که برای هر کدام از آنها یک صرافی بسیار ناشناس معرفی میشد و متوجه شدم در کلاهبرداری پامپ و دامپ اغلب صرافیهای غیرمعتبر مورد استفاده قرار میگیرند.
سخن پایانی
فعالیت و سرمایهگذاری در بازار ارزهای دیجیتال نیاز به هوشیاری و دقت بالایی دارد. اگر بدون توجه و کسب آگاهی، بهسراغ یک ارز بروید و بر اساس احساسات سرمایهگذاری کنید، احتمال شکست شما بسیار زیاد است. سالانه ارزهای بسیار زیادی پا به عرصهی کریپتوکارنسی میگذارند و بسیاری از آنها صرفاً با اهداف کلاهبرداری ایجاد میشوند. یکی از رایجترین روشهای تبهکارانه در بازار کریپتوکارنسی، کلاهبرداری پامپ و دامپ است. به همین خاطر در این مقاله همهی اطلاعات لازم را در مورد پامپ ارز دیجیتال به شما ارائه کردیم تا آگاهانه سرمایهگذاری کرده و از ضررهای احتمالی دوری کنید.