ازآنجایی‌که ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و تحت کنترل هیچ موسسه‌ای قرار ندارند به یک راه برای تایید تراکنش‌ها نیاز دارند. یکی از روش‌هایی که بسیاری از ارزهای دیجیتال از آن برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کنند، اثبات سهام (PoS) است.
یکی از بزرگ‌ترین انتقاداتی که بیت کوین با آن روبرو شده سازوکار اجماع اثبات کار آن است، زیرا الگوریتم اثبات کار اثر مخربی بر محیطزیست دارد.
ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و بنیان‌گذار اسپیس‌ایکس می‌خواست با استفاده از این نقطه‌ضعف قیمت بیت کوین را کاهش دهد. اتریوم هم در ابتدا از سازوکار اثبات کار استفاده میکرد، اما همراه با بسیاری از ارزهای دیجیتال جدیدتر در حال حرکت به سمت اجماع اثبات سهام است که بار زیست‌محیطی کمتری دارد.
پروتکل اثبات سهام چیست؟
اثبات سهام (PoS) سازوکار اجماع برای شبکه‌های بلاکچین است. در اثبات سهام، گره‌های شبکه درازای فرصتی برای انتخاب شدن برای تولید بلوک بعدی تراکنش‌ها، توکن‌ها را برای مدتی نگه می‌دارند. گره‌ای که انتخاب می‌شود «اعتبارسنجی» نام دارد. این گره پاداش بلوک را در قالب توکن بومی شبکه دریافت میکند.
با اثبات سهام برخلاف اثبات کار (PoW) هر شخصی میتواند تراکنش‌های بلوکی را بر اساس تعداد توکنهای نگهداری شده به‌جای قدرت محاسباتی تأیید کند. نگه‌داشتن توکنهای بیشتر به معنای قدرت اعتبار سنجی بیشتر است. برای اثبات سهام در ارز دیجیتال، اعتباردهنده باید تعداد معینی توکن بومی آن شبکه را به اشتراک بگذارد یا قفل کند تا به‌عنوان اعتبارسنج در نظر گرفته شود. شبکه به‌طور تصادفی یکی از این اعتبار سنجی‌ها را برای ایجاد بلوک‌ها و تأیید بلوک‌هایی که دیگران ایجاد کردهاند انتخاب میکند.
اعتباردهنده درازای ایمن‌سازی شبکه مبلغی را در قالب دارایی که در اختیار دارند، دریافت می‌کنند. برخی از شبکه‌های اثبات سهام به یک حداقل مبلغ برای سهام نیاز دارند، درحالی‌که برخی دیگر این‌طور نیستند. به‌عنوان‌مثال، برای رای دادن در کاردانو(Cardano) به حداقل ۸ ارز ADA نیاز است، اما برای اعتبار سنجی هیچ حداقلی در کاردانو وجود ندارد، درحالی‌که در اتریوم برای اعتبار سنجی به ۳۲ اتریوم نیاز است.
اثبات سهام نوعی سازوکار توافقی است که برای اعتبارسنجی تراکنش‌های ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود. با استفاده از این سیستم صاحبان ارزهای دیجیتال می‌توانند توکنهای خود را به اشتراک بگذارند. این اشتراک‌گذاری به آن‌ها این حق را میدهد که بلوک‌های جدید تراکنش‌ها را بررسی کرده و آن‌ها را به بلاکچین اضافه کنند.
این روش جایگزین اثبات کار است و اولین سازوکار اجماع است که برای ارزهای دیجیتال ایجاد شده است. ازآنجایی‌که اثبات سهام از نظر مصرف انرژی بسیار کارآمدتر است محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.
درک اثبات سهام برای کسانی که در ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند مهم است. در ادامه این مقاله به نحوه عملکرد، مزایا و معایب آن و نمونه‌هایی از بلاکچین‌هایی می‌پردازیم که از آن استفاده می‌کنند.
اثبات سهام (PoS) چگونه کار میکند؟
سازوکار اثبات سهام به صاحبان ارز دیجیتال اجازه میدهد تا ارزهای خود را استیک کنند و گره‌های اعتبارسنجی خود را ایجاد کنند؛ یعنی به اعتبارسنج تبدیل شوند. استکینگ زمانی است که ارزهای خود را برای تایید تراکنش‌ها در بلاکچین قرار می‌دهید. ارزهای شما در حین استکینگ قفل می‌شوند، اما اگر می‌خواهید آن‌ها را مبادله کنید، می‌توانید آن‌ها را از بلاکچین بیرون بکشید.
هنگامی‌که یک بلوک از تراکنش‌ها آماده پردازش است، پروتکل اثبات سهام در ارز دیجیتال یک گره اعتبارسنجی را برای بررسی بلوک انتخاب میکند. اعتباردهنده بررسی میکند که آیا تراکنش‌های موجود در بلوک دقیق هستند یا خیر. اگر تراکنش‌ها دقیق بودند اعتبارسنج‌ها بلوک را به بلاکچین اضافه می‌کنند و برای مشارکت خود پاداش‌های ارز دیجیتال دریافت می‌کنند. بااین‌حال، اگر یک اعتبارسنجی اضافه کردن یک بلوک با اطلاعات نادرست را پیشنهاد کند، برخی از دارایی‌های سهام خود را به‌عنوان جریمه از دست میدهد.
مثلاً هرکسی که کاردانو دارد میتواند آن را به اشتراک بگذارد و گره اعتبارسنجی خود را راه‌اندازی کند. هنگامی‌که کاردانو نیاز به تایید بلوک‌های تراکنش‌ها دارد، پروتکل Ouroboros یک اعتبار سنجی را انتخاب میکند. اعتبارسنج بلوک را بررسی کرده، آن را به بلاکچین اضافه میکند و به‌عنوان پاداش ارز ADA دریافت میکند.
مزایای اثبات سهام چیست؟
مزایای زیادی برای مدل اجماع اثبات سهام در ارز دیجیتال وجود دارد. مزایایی مثل استکینگ، سرعت بالای شبکه، قدرت پردازش عملیات و حفاظت از محیطزیست.
استکینگ
مزیت اصلی اثبات سهام توانایی به اشتراک‌گذاری ارز دیجیتال و دریافت پاداش درازای آن است. اکثر کاربران به‌جای صرف وقت و هزینه برای یادگیری نکات فنی و خرید سخت‌افزار لازم برای اجرای یک استخر استخراج، سهام خود را به یک اعتبارسنجی یا استخر سهام واگذار می‌کنند. استکینگ یک راه عالی برای به دست آوردن سود سالیانه است که بسیاری از آن‌ها حدود ۵ درصد در سال سود پرداخت می‌کنند.
یاد بگیرید: نحوه استیک کردن ارزهای دیجیتال
هنگامی‌که کاربران دارایی‌های خود را به یک استخر واگذار می‌کنند، دارایی‌ها از کیف پول آن‌ها خارج نمی‌شوند، در عوض قدرت رأی آن‌ها به اپراتور منتقل می‌شود. درست است که دارایی‌ها از کیف پول شما خارج نمی‌شوند، اما باید یک اعتبارسنجی قابل‌اعتماد انتخاب کنید، زیرا اگر کسی را انتخاب کنید که قابل‌اعتماد نباشد ممکن است پیامدهای منفی برای شما داشته باشد.
توان عملیاتی و سرعت شبکه
بخشی از مشکل بیت کوین و اتریوم که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کنند، هزینههای بالای تراکنش به دلیل ازدحام شبکه است. این هزینه بالا با سرعت عملیات یا سرعت شبکه ارتباط دارد. هر دوی این شبکه‌ها تراکنش‌های بسیار پایینی در ثانیه انجام می‌دهند؛ یعنی شما باید برای انجام تراکنش با سرعت پایین هزینه زیادی بپردازید.
هر اعتبارسنجی یا استخر با اثبات سهام به گره‌ای تبدیل می‌شود که می‌توان از طریق آن تراکنش‌ها را پردازش کرد. با افزایش توان عملیاتی و سرعت شبکه اعتبارسنجی‌های بیشتری در شبکه وجود خواهند داشت و زنجیره‌های بلوکی ایجاد می‌کنند که می‌توانند هزاران تراکنش را در ثانیه با هزینه بسیار کمتر انجام دهند.
حفاظت از محیط زیست
یکی از بزرگ‌ترین مزایای اثبات سهام در ارز دیجیتال کاهش تأثیرات زیست‌محیطی آن‌ها در مقایسه با اثبات کار است. اعتبار پردازش تراکنش‌ها در اثبات سهام به قدرت پردازش بسیار کمتری نیاز دارد؛ یعنی برای بلاکچینی که تراکنش‌های زیادی مانند فروش NFT دارد، اثبات سهام از نظر هزینه و سرعت بسیار مقرون‌به‌صرفه و کارآمد است.
معایب اثبات سهام چیست؟
اثبات سهام بدون عیب نیست. بسیاری از طرفداران بیت کوین معتقدند که اثبات سهام به اندازه اجماع اثبات کار ایمن نیست. در اینجا برخی از معایب اثبات سهام را برای شما بیان می‌کنیم:
حداقل آستانه
درحالی‌که استیکینگ و اعتبارسنجی در یک شبکه اثبات سهام میتواند بسیار مفید باشد، مهم است که به خاطر داشته باشید که بسیاری از شبکه‌ها به حداقل سهام برای نمایندگان و یا اعتبار سنجی نیاز دارند. در برخی موارد این مقدار نسبتاً ناچیز است (مانند نیاز به ۸ ADA برای استکینگ در Cardano)، اما در برخی موارد میتواند به معنای مانع بزرگی برای ورود باشد (مانند نیاز به ۳۲ اتریوم برای اعتباربخشی در اتریوم ۲).
انتقاداتی وجود دارد مبنی بر اینکه این امر میتواند منجر به ایجاد یک بازار ارز دیجیتال متمرکزتر شود و شرکت‌های بزرگ بیشتر پاداش‌های حاصل از سهام را کسب کنند.
Lock Ups
درحالی‌که قفل شدن چیز بدی برای امنیت شبکه نیست، اما بسیاری از بلاکچینهای اثبات سهام پس از استکینگ یک دوره قفل دارند. این یعنی زمانی که دارایی‌های خود را به اشتراک می‌گذارید، باید یک حداقل زمانی را پشت سر بگذارید. حداقل زمانی که باید صبر کنید تا دارایی‌هایتان در دسترس شما قرار گیرد در بلاکچینهای مختلف متفاوت است. به‌عنوان‌مثال، پس از پایان استکینگ در بلاکچین پولکادات ارز DOT شما ۲۸ روز قفل می‌شود.
بازیگران بد و از دست دادن پاداش
اگر یک اعتبارسنجی غیرقابل‌اعتماد (بازیگر بد) را انتخاب کنید، با مشکلاتی مواجه خواهید شد. اگر اعتبارسنج اقدامات بدی مانند آنلاین نبودن، عدم اعتبارسنجی صحیح یا نوعی تبانی انجام دهد احتمال دارد جوایز یا حتی دارایی‌های سهام خود را از دست بدهید.
امنیت کمتر از اثبات کار
گفته می‌شود که اثبات سهام در ارز دیجیتال امنیت کمتری نسبت به اثبات کار در ارز دیجیتال دارد. این موضوع به این دلیل است که برای تأثیرگذاری بر روی شبکه اثبات سهام انرژی بسیار کمتری موردنیاز است، اما حمله به شبکه اثبات سهام همچنان از نظر مالی بسیار گران تمام می‌شود و درحالی‌که امنیت کمتری نسبت به اثبات کار دارد، اما همچنان بسیار ایمن است.
کدام بلاکچینها از اثبات سهام استفاده می‌کنند؟
Peercoin که در سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی شد، برای اولین بار از اثبات سهام استفاده کرد و از آن زمان به بعد بسیاری از بلاکچینها به سمت پروتکل اثبات سهام رفتند. تعدادی از بلاکچینهای جدید و ارزهای دیجیتال آن‌ها، برای سرعت بخشیدن به فرآیندها از اثبات سهام استفاده می‌کنند. به دلیل مشکلاتی که بلاک چین بیت کوین دارد ارزهای جدید تقریباً با استفاده از اثبات سهام راه‌اندازی می‌شوند. در ادامه تعدادی از بلاکچین‌هایی که از اثبات سهام استفاده می‌کنند را به شما معرفی می‌کنیم.
کاردانو (ADA)
اگر ارز ADA را ذخیره کنید سالانه ۵ درصد سود می‌گیرید و ارزهای شما هیچ‌وقت قفل نمی‌شوند.سولانا (SOL)
سولانا یکی از بلاکچینهای جدید است که ارز دیجیتال بومی آن SOL نام دارد. این بلاکچین به لطف تراکنش‌های سریع (۵۰ هزار تراکنش در ثانیه) و کارمزدهای پایین سهم بسیار زیادی از بازار را به خود اختصاص داده است. استیک کردن SOL نسبتاً آسان است و می‌توانید آن را مستقیماً از کیف پول‌هایی مانند Exodus یا صرافی‌هایی مانند اکسبیتو انجام دهید.
برای شروع فقط به ۰/۰۱ SOL نیاز دارید. از طرف دیگر، قرار دادن SOL به‌عنوان یک اعتبارسنجی یکی از دشوارترین پیشنهادات در استیکینگ است، زیرا برای شروع به تجهیزات گران‌قیمت و مقدار زیادی SOL نیاز دارید. پرداخت سود فعلی استیکینگ سالانه ۵ تا ۶ درصد است.
- پولکادات (DOT)
پولکادات هم یکی از بلاکچین‌هایی است که از اثبات سهام استفاده میکند. ارز دیجیتال اختصاصی این شبکه ارز DOT است. برای اینکه در شبکه پولکادات به یک اعتبارسنج تبدیل شوید باید ۳۵۰ ارز DOT را استیک کنید. پس از پایان استکینگ ارزهای شما ۲۸روز قفل می‌شوند و نمی‌توانید آن‌ها را معامله کنید. سود حاصل از استکینگ این ارز دیجیتال در حال حاضر ۱۳درصد به‌صورت سالیانه است.
- تزوس (XTZ)
برای استکینگ در شبکه تزوس به ۸۰۰۰ ارز XTZ نیاز دارید. بعد از استکینگ هم ارزهای شما ۱۴ روز قفل می‌شوند. پرداخت فعلی سود این شبکه هم حدود ۵ درصد در سال است.
- کازماس (ATOM)
شما برای اعتبارسنجی در شبکه کازموس تنها به یک ارز دیجیتال اتم (ATOM) نیاز دارید. البته این کار از نظر فنی بسیار پیچیده است. اعتبارسنجی‌ها در کازموس هم مانند کاردانو و ترا هزینههای متغیری را دریافت می‌کنند و یک دوره قفل ۲۱ روزه برای ارزهای آن‌ها وجود دارد. پرداخت فعلی سود شبکه کازموس هم حدود ۹ درصد در سال است.
امنیت اثبات سهام
اثبات کار امن‌ترین شکل برای افزودن بلاک‌های جدید به بلاکچین در نظر گرفته می‌شود. بااین‌حال، اثبات کار باعث ایجاد مشکلات عظیمی مانند هزینههای برق و استفاده گسترده از سخت‌افزار برای حفظ قدرت استخراج‌شده است. بنابراین، اثبات سهام به‌عنوان یک جایگزین توسعه داده شد.
چندین مشکل برای ارزهای دیجیتال مبتنی بر اثبات سهام وجود دارد. یکی از رایج‌ترین مواردی که در مورد آن صحبت می‌شود، حمله ۵۱ درصدی است. مفهوم پشت آن این است که شما اکثریت سهام یک ارز دیجیتال خاص را به دست آورده و یا آن را قرض می‌گیرید تا در عین ایجاد تراکنش‌های نادرست، آن‌ها را به اشتراک بگذارید.
بااین‌حال، این موضوع فوق‌العاده گران تمام می‌شود و هر تلاش موفقی نیاز به سرمایه زیادی دارد. به محض اینکه شبکه هک شود، قیمت ارز دیجیتال آن شبکه به‌شدت کاهش می‌یابد. علاوه بر این، سیستم‌های اثبات سهام می‌توانند اعتبار سنجی‌هایی را که سعی در حمله به شبکه دارند جریمه کنند. بنابراین، خطر از دست رفتن تمام ارزهای دیجیتال استیک شده وجود خواهد داشت.
حمله ۵۱ درصدی که مدت‌ها به‌عنوان یک تهدید برای طرفداران ارزهای دیجیتال مطرح می‌شد، در هنگام استفاده از اثبات سهام هم نگران‌کننده است، اما بسیار بعید است که اتفاق بیفتد.
بیشتر بخوانید: مقایسه اثبات سهام (POS) و اثبات انجام کار (POW)
خطر واقعی اثبات سهام هک کردن کنترل بر روی توزیع ارزهای دیجیتال است. شما هنوز هم می‌توانید ارز دیجیتال را نگه دارید درحالی‌که از قدرت سرمایه‌گذاری برای ایجاد حملات در شبکه استفاده می‌شود. این امر باعث متمرکز شدن شبکه می‌شود که کل بلاکچینهای غیرمتمرکز را از بین می‌برد.
در واقعیت، انجام حملاتی ازاین‌دست بر روی بلاکچین‌هایی که از قبل به‌خوبی تثبیت شده‌اند عملاً غیرممکن خواهد بود. کلاهبرداران ممکن است به میلیون‌ها یا حتی میلیاردها ارز دیجیتال دست پیدا کنند، اما هیچ‌کس آن ارزها را قبول نخواهد کرد.
اثبات سهام چگونه باعث افزایش قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود؟
اثبات کار با مشکلاتی مانند هزینههای زیاد، مصرف انرژی بیشتر و آسیب به محیطزیست همراه است. به همین دلایل اثبات کار وارد بازار شده تا مشکلات اثبات کار را حل کند. وقتی بلاکچینها تعداد بیشتری تراکنش را انجام دهند، کارمزد کمتری از کاربران دریافت کنند، با استیک کردن ارز دیجیتال رایگان به کاربران بدهند و امنیت هم داشته باشند مشخص است که بسیاری از افراد به سمت بلاکچینهای اثبات سهام می‌روند و قیمت این ارزها افزایش پیدا میکند. بیت کوین هم اگر می‌خواهد در این بازار بماند، باید فکری برای سرعت شبکه و مصرف زیاد انرژی و هزینههای خود بکند.
