در دنیای امروز، ارزش همه واحدهای مالی فیات، روبه‌کاهش است. بعضی از آنها، مانند دلار، با سرعت کمتری کم‌ارزش می‌شوند و بعضی دیگر، مانند ریال ایران، طی چند سال به رتبه کم‌ارزش‌ترین پول جهان رسیده‌اند. مردم دنیا به کمک ذخیره ارزش، تلاش می‌کنند داراییهایشان را در طول زمان ارزشمند نگه دارند و از آسیب‌های کاهش ارزش واحدهای مالی فیات دور بمانند. در این مقاله، توضیح می‌دهیم ذخیره ارزش چیست، چه روش‌هایی دارد و چطور می‌توان با استفاده از آن، در طول زمان ثروتمند باقی ماند. با مجله صرافی ارز دیجیتال اکسبیتو همراه باشید.
ذخیره ارزش (Store of Value) چیست؟
فرایند ذخیره ارزش، یعنی معادل آنچه را امروز دارید، فردا هم داشته باشید و برای این کار، باید دارایی‌ای داشته باشید که در طول زمان ارزشمند بماند. کالاها، ارزها و دارایی‌هایی که به‌عنوان ذخیره‌ساز ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرند، قابل معامله هستند، ارزششان با گذر زمان افت نمی‌کند و قابلیت ذخیره‌سازی دارند. به‌عنوان مثال، طلا یک ذخیره‌ساز ارزش است؛ زیرا همیشه برای خرید آن تقاضا وجود دارد، می‌توان آن را ذخیره کرد و ارزشش هم با گذشت زمان حفظ میشود. بااین‌حال، کالایی مانند گوشت، نمی‌تواند یک ذخیره‌ساز ارزش باشد. این کالا مصرفی است، همیشه برای آن تقاضا وجود دارد و احتمالا قیمتش به مرور زمان افزایش پیدا می‌کند؛ اما چون نمی‌توان آن را برای مدت طولانی نگه داشت، ابزار مناسبی برای ذخیره ارزش نیست.
مفهوم Store of Value بر ریسک‌گریزی تکیه دارد. در این مفهوم، باید دارایی‌ها را به مواردی تبدیل کرد که کالای اساسی هستند و همیشه نیاز برای آنها وجود دارد. همچنین، دارایی‌های سودآوری مثل سهام یا ارزهای دیجیتال هم برای ذخیره ارزش مناسب هستند؛ البته با این تفاوت که برای استفاده از این دارایی‌ها باید دانش معاملاتی داشته باشید و بدانید باید روی چه مواردی سرمایه‌گذاری کنید.
ویژگی‌های اصلی هر دارایی به عنوان ذخیره ارزش کدام‌اند؟
انتخاب دارایی برای ذخیره ارزش ممکن است چالش برانگیز باشد. در اولویت اول، توصیه می‌کنیم دارایی‌هایی را انتخاب کنید که در طول زمان، ثابت کرده‌اند برای این کار مفید هستند. در قسمت‌های بعدی، توضیحات کاملی درباره انواع دارایی‌های مناسب برای ذخیره ارزش ارائه می‌دهیم. بااین‌حال، اگر قصد دارید از کالای جدیدی برای ذخیره ارزش استفاده کنید، مطمئن شوید که ۴ ویژگی زیر را دارد:
۱. محدودیت
اکثر دارایی‌های مناسب برای ذخیره ارزش، عرضه محدودی دارند. به مرور زمان تقاضا برای کالاها افزایش پیدا می‌کند، حال اگر عرضه کالایی محدود باشد، رقابت ایجاد میشود و ارزش آن افزایش پیدا می‌کند.
۲### ام و ماندگاری دارایی‌هایی که تاریخ انقضا دارند یا ممکن است با نوسان قیمت و افت ارزش مواجه شوند، برای ذخیره ارزش مناسب نیستند. به‌عنوان مثال، در سطح بین‌الملل، خودرو وسیله مناسبی برای ذخیره ارزش نیست؛ زیرا در هر سال مدل‌های جدیدتری عرضه می‌شوند و مدل‌های قدیمی‌تر افت قیمت پیدا می‌کنند. بعد از فرسایش هم، دیگر تقاضایی برای آنها وجود ندارد و همه ترجیح می‌دهند که ماشینی با مدل سال را خریداری کنند.
۳. تغییرناپذیری
شما باید بتوانید آنچه را که برای ذخیره ارزش انتخاب کرده‌اید، در آینده بفروشید و ارزشی را معادل پولی که امروز برای خرید دارایی صرف کرده‌اید، به دست آورید. به‌عنوان مثال، تصور کنید امروز با پول هر گرم طلا می‌توانید به‌مدت یک هفته هزینه خوردوخوراکتان را بپردازید؛ بنابراین، اگر از طلا برای ذخیره ارزش استفاده می‌کنید، هر زمان که آن را فروختید، باید بتوانید با پول هر گرم آن، یک هفته امرار معاش کنید. این به‌معنای تغییرناپذیری ارزش دارایی است که شما را از مخمصه‌های احتمالی آینده نجات می‌دهد!
۴. طول عمر بالا
آنچه برای ذخیره ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرد، نباید طول عمر مفید داشته باشد! به‌عنوان مثال، بعضی از افراد، از قطعات الکترونیکی یا لوازم خانگی برای این کار استفاده می‌کنند؛ اما این قطعات حداکثر تا ده سال بعد، کاربردی هستند و اگر خیلی خوش‌‌شانس باشید، تا پنج الی هشت سال بعد، امکان فروششان را خواهید داشت. به یاد داشته باشید؛ همیشه با دیدگاه بلند مدت به فرایند ذخیره ارزش نگاه کنید.
به‌عنوان مثال‌هایی از ذخیره ارزش به چه مواردی می‌توان اشاره کرد؟
در قسمت قبلی، توضیح دادیم که دارایی‌های قابل استفاده برای ذخیره ارزش باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند. در ادامه، به دارایی‌ها و کالاهایی اشاره می‌کنیم که هر ۴ ویژگی قبلی را دارند و بسیاری از مردم دنیا از آنها برای حفظ ارزش ثروتشان استفاده می‌کنند.
پول
سرعت افت ارزش بعضی از واحدهای پولی آن‌قدر پایین است که بسیاری از افراد، از آنها به عنوان ابزار ذخیره ارزش استفاده می‌کنند. پول همیشه حرف اول را در معاملات می‌زند و در هر زمانی می‌توان هر محصولی را با استفاده از آن خریداری کرد. مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از پول به‌عنوان ابزار ذخیره ارزش عبارت‌اند از:
قدرت خرید
وقتی پول دارید، قدرت خرید نیز خواهید داشت. مردم همیشه وقتی می‌خواهند چیزی بخرند، شروع به ذخیره پول می‌کنند تا به مقدار کافی برسد و قدرت خرید وسیله مورد نظرشان را داشته باشند.
ماندگاری
پول هیچ‌وقت بی‌ارزش نمی‌شود و حتی اگر شما اسکناس‌های ۱۰۰ دلاری خود را دسته‌بندی کنید، در گاوصندوق بگذارید و ۲۰ سال بعد به سراغ آنها بروید، همچنان ارزشمند هستند و می‌توانید با استفاده از آنها نیازهایتان را تأمین کنید.
قابل استفاده در سطح جهان
پول در همه‌جای دنیا یک دارایی ارزشمند است. همه مردم همیشه برای پول‌درآوردن کار می‌کنند و امکان مبادله آن با هرچیزی وجود دارد. شما تا وقتی پول دارید، قدرتمند هستید و ارزش دارایی‌هایتان را در طول زمان ذخیره کرده‌اید.
ارز
ارزها هم نوعی واحد پولی هستند که برای تراکنش در سطح بین‌الملل مورد استفاده قرار می‌گیرند. ذخیره ارز برای کشورهایی مثل ایران که ارزش پولشان روزبه‌روز کمتر میشود، انتخاب عاقلانه‌تری است. ارزشمند بودن و قدرت ارز یک کشور، نشان از سلامت اقتصاد آن دارد. به همین دلیل است که اکثر افراد ترجیح می‌دهند روی ارزهای غربی، مانند دلار، سرمایه‌گذاری کنند و از آنها برای ذخیره ارزش بهره ببرند. ارزهایی که توسط اقتصادهای سالم دنیا پشتیبانی می‌شوند، پشتوانه محکمی دارند و به‌راحتی دچار افت ارزش نخواهند شد.
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از ارز برای ذخیره ارزش، قابل مبادله بودن آن است. سایر دارایی‌ها، مانند فلزات گران‌بها یا سهام، قابل معامله هستند؛ اما ممکن است فرایند فروششان بین چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. بااین‌حال، ارزها همیشه تقاضای زیادی دارند و به‌راحتی می‌توان آنها را به یکدیگر تبدیل کرد. همچنین امکان خرید کالاهای مختلف با ارز وجود دارد.
فلزهای گران‌بها
فلزهای گران‌بها از دیگر ابزارهایی هستند که انسان برای تسهیل تجارت و معامله از آن استفاده می‌کند. جالب است بدانید که انسان‌ها تا پیش از اختراع پول و استفاده گسترده از آن، از فلزهای گران‌بهایی، چون طلا و نقره، در معامله‌هایشان استفاده می‌کردند. درحال‌حاضر نیز طلا، نقره و پلاتین جزء کمیاب‌ترین فلزها در سراسر جهان بوده و به‌عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش مناسب هستند. مهم‌ترین مزیت‌های فلزات گران‌بها برای حفظ ارزش دارایی‌ها عبارت‌اند از:
ارزشمندی همیشگی
کمتر پیش می‌آید که قیمت یک فلز گران‌بها برای مدت طولانی ثابت بماند یا کاهش پیدا کند. ارزش فلزهای گران‌بها از گذشته تاکنون افزایش پیدا کرده است و همیشه هم بیشتر میشود. به یاد داشته باشید که این دارایی‌ها محدودیت دارند و این یعنی هیچ‌وقت از ارزششان کاسته نخواهد شد.
مقاوم در برابر تورم
این دسته از دارایی‌ها در برابر تورم مقاوم هستند. حتی گاهی اوقات، درصد رشد قیمت آنها از درصد رشد تورم هم بیشتر است؛ در نتیجه هم ارزش پول را به مرور زمان حفظ می‌کنند و هم برای مالک، سود دارند. این مهم‌ترین مزیت فلزهای گران‌بها نسبت به ارز و پول محسوب میشود.
سهولت جابه‌جایی
شما می‌توانید فلزهای گران‌بها را در گاوصندوق خانه خود نگهداری کنید. برای جابه‌جایی آنها نیز تنها کافی است که این فلزات را در یک چمدان امن قرار دهید و از جایی به جای دیگر ببرید. فلزهای گران‌بها دارایی‌های فیزیکی قابل حملی هستند که به‌راحتی می‌توان آنها را جابه‌جا کرد.
سهولت در جابه‌جایی یک تیغ دو لبه است؛ زیرا جابه‌جایی این دارایی‌ها به همان اندازه که برای شما ساده است، برای سارقین هم راحت خواهد بود. به همین دلیل، باید آنها را در مکانی امن نگه دارید و هنگام جابه‌جایی هم نکات امنیتی را رعایت کنید.
قابل تقسیم
شما می‌توانید هنگام معامله، هر مقدار از فلزهای مورد نظرتان را جدا کنید و بفروشید. به‌عنوان مثال، اگر 10 گرم طلا خریده بودید، می‌توانید تنها 1 گرم آن را بفروشید و ۹ گرم باقی‌مانده را نگه دارید. البته بعضی از فلزهای گران‌بها این قابلیت را ندارند؛ مثلا سکه‌ها وزن مشخصی دارند و موقع فروش نمی‌توان آنها را تقسیم کرد.
ارزهای دیجیتال
در سال‌های اخیر، بسیاری از اقتصاددان‌ها و سرمایهگذاران، ارزهای دیجیتال را به‌عنوان یک ابزار مناسب برای ذخیره ارزش در نظر می‌گیرند. ارزهای دیجیتال، واحدهای مالی‌ای هستند که بدون نظارت بانک‌ها و دولت‌ها، بر بستر شبکه بلاک چین کار می‌کنند. درحال‌حاضر، ارزهای دیجیتال برای سرمایه‌گذاری و ترید مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما در آینده با توسعه اکوسیستم دیفای و پروژه‌های غیرمتمرکز، کاربردهای گسترده‌تری خواهند داشت. مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از ارزهای دیجیتال برای ذخیره ارزش عبارت‌اند از:
عرضه مشخص
اکثر دارایی‌های دیجیتال به‌مقدار مشخصی عرضه می‌شوند؛ این مقدار در اولین روز فروش توکن‌ها اعلام شده و در آینده، امکان تغییر آن وجود ندارد. این یک برتری مهم نسبت به واحدهای مالی فیات است که باعث میشود ارزش دارایی‌های دیجیتال به مرور زمان افزایش پیدا کند.
محدودیت
ارزهای دیجیتال هم مانند فلزهای گران‌بها، محدودیت منابع دارند. همان‌طور که گفتیم، مقدار عرضه هر توکن در ابتدای راه‌اندازی پروژه آن مشخص میشود و افزایش تعداد آن، فرایندی سخت و پرهزینه است. به‌عنوان مثال، از زمان انتشار بیت کوین، اعلام شده که تنها ۲۱ میلیون بیت کوین استخراج میشود و بعد از آن، استخراجی وجود نخواهد داشت. ارزش بیت کوین به‌خاطر عرضه محدود، همیشه حفظ میشود و می‌تواند برای ذخیره ارزش مورد استفاده قرار گیرد.
مبادلات قابل اعتماد
ارزهای دیجیتال توسط نهادهای متمرکز مدیریت نمی‌شوند و سازمان‌ها، دولت‌ها و نهادهای قانونی و قضایی دخالتی در مدیریت آنها ندارند. سنجش اعتبار تراکنش‌های بلاک چینی هم بر عهده خود کاربران یا نودهای تاییدکننده است. شفافیت بالای ارزهای دیجیتال، باعث شده افراد بیشتر از واحدهای مالی دولتی، به آنها اعتماد داشته باشند و برای ذخیره ارزش از این ارزها استفاده کنند.
تمرکززدایی
ارزهای دیجیتال تنها در اختیار مالک اصلی که برای خریدشان پول پرداخت کرده، قرار دارند. مالکان امکان مدیریت صددرصدی داراییهایشان را در اختیار دارند و نیازی نیست برای مدیریت یا نگهداری دارایی‌ها، از نهادهای واسطه مثل بانک‌ها کمک بگیرند.
زمین‌های کشاورزی
در سال‌های اخیر، زمین‌های کشاورزی به یک منبع مهم برای ذخیره ارزش تبدیل شده‌اند؛ زیرا این زمین‌ها موادغذایی مورد نیاز را تأمین می‌کنند و نقش مهمی در اقتصاد دارند. البته زمین‌های کشاورزی، برخلاف سایر دارایی‌ها، به نگهداری نیاز دارند. به‌عنوان مثال، شما می‌توانید فلزهای گران‌بها را در گاوصندوق نگه دارید و هروقت به آنها نیاز داشتید، به سراغشان بروید؛ اما زمین کشاورزی به رسیدگی نیاز دارد؛ مثلا باید سالانه کود دریافت کند. در غیر این صورت، با گذشت زمان، بار خوبی نخواهد داد و ارزشش کمتر میشود. مهم‌ترین مزیت‌های ذخیره ارزش با زمین کشاورزی عبارت‌اند از:
ارزشمندی همیشگی
انسان همیشه به غذا نیاز دارد و غذا همیشه از خاک به دست می‌آید. پس زمین کشاورزی که بار می‌دهد، همیشه ارزشمند است. وقتی زمین کشاورزی دارید، بخشی از ارزش، در قیمت زمین نهفته است که به‌مرور زمان افزایش پیدا می‌کند. بخش دیگر سود هم از طریق محصولاتی که به دست می‌آورید و می‌فروشید، به دست می‌آید و به حفظ ارزش دارایی‌هایتان کمک می‌کند.
محدودیت منابع
در هر منطقه‌ای، به‌مقدار محدودی زمین‌های کشاورزی وجود دارند. با وجود اینکه تقاضا برای موادغذایی روزبه‌روز بیشتر میشود؛ اما مقدار زمین‌های قابل کشت روبه کاهش است. این محدودیت عرضه، در آینده، ارزش زمین‌های کشاورزی را تا حد چشمگیری افزایش خواهد داد.
کلکسیون
کلکسیون‌ها یک ابزار خاص برای ذخیره ارزش هستند و انواع مختلفی هم دارند. وسایل کلکسیونی‌ای که جمع‌آوری می‌شوند، همیشه ارزشمند هستند؛ حتی بعضی از آنها به‌مرور زمان ارزشمندتر هم می‌شوند. اقلام کلکسیونی معمولا مشتریان خاص خود را دارند و گاهی در مزایده‌ها با قیمتی چشمگیر خرید و فروش می‌شوند. از دیگر مزیت‌های ذخیره ارزش با کلکسیون، نادربودن آن‌هاست. به‌عنوان مثال، بعضی از نسخه‌های ماشین‌های کلاسیک، به‌تعداد انگشت‌شماری در سراسر جهان موجود هستند. حال تصور کنید بین کلکسیونرهای ماشین، چه رقابتی برای مالکیت این خودروهای محدود وجود دارد و آنها حاضرند چه بهایی برای این خودروها بپردازند!
چرا به ذخیره ارزش نیاز داریم؟
انسان‌ها برای حفظ قدرت خرید و ریسک‌گریزی به ذخیره ارزش نیاز دارند. شما وقتی استراتژی درستی برای ذخیره ارزش دارایی‌هایتان داشته باشید، در چند سال آینده هم به‌اندازه امروز ثروتمند خواهید بود. اگر علاوه‌بر روش‌های حفظ ارزش دارایی، برای افزایش آن هم برنامه‌های مناسبی چیده باشید، ثروتمندتر از امروز می‌شوید و قدرت خرید بالاتری خواهید داشت.
کمتر پیش می‌آید که درصد افزایش حقوق سالانه یک خانواده، بیشتر از نرخ تورم باشد. این مسئله نشان می‌دهد که حتی اگر درآمدها افزایش پیدا کنند، مردم به‌مرور زمان فقیرتر می‌شوند و قدرت خریدشان کاهش پیدا می‌کند. در دنیای امروز، ذخیره ارزش و سرمایه‌گذاری به یک ضرورت تبدیل شده و دیگر منحصر به قشر مرفه و ثروتمند جامعه نیست.
سخن پایانی
در این مقاله، یکی از مهم‌ترین مفاهیم اقتصادی را مورد بررسی قرار دادیم و درباره اهمیت آن صحبت کردیم. برای ذخیره ارزش، باید دارایی‌هایی را انتخاب کنید که همیشه قیمتی بوده، تقاضا برای آنها وجود داشته باشد و برای بلندمدت نگهداری شوند. با توجه به نظر اقتصاددان‌های بزرگ دنیا، درحال‌حاضر ارزهای دیجیتال، فلزهای گران‌بها و زمین‌های کشاورزی بهترین دارایی‌ها برای ذخیره ارزش محسوب می‌شوند.
