احتمالاً بارها با مفهوم نرخ بهره (Interest Rate) مواجه شده‌اید. اصولاً به مبلغ اضافه‌ای که در هنگام قرض‌دادن پول دریافت می‌شود، نرخ بهره می‌گوییم. پس، اگر از بانکی وامی را بگیرید، باید بهره آن را هم بپردازید و از سوی مقابل، هنگام سپرده‌گذاری، بهره سرمایه‌ی خود را دریافت خواهید کرد. در واقع، نرخ بهره به‌عنوان جایگزینی برای کاهش احتمالی قیمت دارایی، در طول زمان، به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.
نرخ بهره مفهومی کلیدی در بانکداری جهانی است و یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر اقتصاد محسوب می‌شود. امروزه همه می‌دانند که نرخ بهره نحوه‌ی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری را تغییر می‌دهد. به‌خاطر همین، با تغییر نرخ بهره، افراد به بازارهای مختلفی روی می‌آورند و یا حتی ممکن است که به‌جای سرمایه‌گذاری روی دارایی‌ها، آن‌ها را بفروشند. به‌خاطر همین، در این مقاله، به‌سراغ این مفهوم مهم رفته‌ایم تا ببینیم که نرخ بهره چیست و انواع، روش محاسبه و عملکرد آن چگونه است.
نرخ بهره (Interest Rate) چیست؟
⚠️منظور از نرخ بهره (Interest Rate) مبلغی است که باید بابت قرض گرفتن پول بپردازید. این قرض می‌تواند بهصورت وام دانشجویی، وام مسکن و سایر اشکال دریافت اعتبار باشد. در واقع، وقتی پولی را قرض می‌گیرید، باید مبلغ اصلی وام را به همراه درصد معینی به‌عنوان بهره، بازپرداخت کنید. البته باید به این نکته توجه داشت که برخی از وام‌ها، مانند وام قرض‌الحسنه و یا برخی از کارت‌های اعتباری، بدون بهره هستند.
از سوی دیگر، به مبلغی که بابت پس‌انداز یا گواهی سپرده‌ی (CD) خود در بانک و یا اتحادیه‌ی اعتباری (Credit Union) نیز دریافت می‌کنید، بهره گفته می‌شود. از این طریق، بهصورت سالانه، درصد معینی به سپرده‌ی اصلی شما اضافه خواهد شد. معمولاً نرخ بهره بهصورت سالانه تعیین می‌شود که به آن «نرخ بهره سالانه» (APY) می‌گوییم.
بیشتر بدانید: قیمت لحظه‌ای تتر
از طرفی، ممکن است که به قرض گرفتن انواع دارایی‌ها، مانند کالاهای مصرفی، وسیله‌ی نقلیه و... بهره تعلق بگیرد. پس، نرخ بهره را می‌توان «هزینهی سرمایه» (Cost of Money) نیز نامید که در اغلب معاملات وام و استقراض کاربرد دارد. در نتیجه، افرادی که سرمایه‌ی خود را قرض می‌دهند، از نرخ بهره سود می‌برند و اشخاصی که قرض می‌گیرند، باید هزینهی اضافه‌ای را بپردازند.
انواع نرخ بهره (Interest Rate) کدام‌اند؟
در حالت کلی، دو نوع اصلی از انواع نرخ بهره وجود دارند. هرکدام از آن‌ها به روش متفاوتی محاسبه می‌شوند. در نتیجه، وقتی صحبت از نرخ بهره می‌شود، باید بدانید که با چه نوعی از آن مواجه هستید.
نرخ بهره ثابت (Fixed Interest Rate)
نرخ بهره ثابت (Fixed Interest Rate) رایج‌ترین نوع نرخ بهره است که معمولاً وام‌گیرندگان باید بپردازند. همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است، نرخ بهره در طول مدت بازپرداخت ثابت می‌ماند. مبلغ بهره نیز از ابتدا تعیین می‌شود و در نتیجه، محاسبه‌ی آن بسیار ساده است. از این طریق، دو طرف فرایند پرداخت وام، دید روشنی نسبت به میزان نرخ بهره خواهند داشت. البته باید به این نکته توجه داشت که در بسیاری از موارد، نرخ بهره ثابت بالاتر از انواع دیگر آن تعیین می‌شود.
برای مثال، فرض کنید که شما 100،000 دلار وام مسکن ۱۵ساله را با نرخ بهره ثابت 10 درصدی دریافت می‌کنید. پس، باید هر سال 10 درصد از مبلغ اولیه، یعنی 10،000 دلار را بهصورت ثابت به‌عنوان نرخ بهره بپردازید.
نرخ بهره شناور یا قابل‌تنظیم (Variable Interest Rate)
نرخ بهره شناور یا قابل‌تنظیم (Variable Interest Rate) درست برعکس نرخ بهره ثابت است؛ یعنی میزان آن با گذشت زمان تغییر میکند. اصولاً نرخ بهره شناور به نوسانات نرخ بهره پایه بستگی دارد که آن را با نام «نرخ اصلی» (Prime Rate) نیز می‌شناسیم. در واقع، اگر با گذشت زمان، نرخ اصلی کاهش پیدا کند، نرخ بهره پرداختی وام‌گیرنده نیز کم می‌شود و در سوی مقابل، با افزایش نرخ اصلی، وام‌گیرندگان باید مبلغ بیشتری را بپردازند.
بیشتر بدانید: خرید و فروش بیت کوین فوری
مثلاً، اگر شما یک وام مسکن ۱۵ساله را با مبلغ 100،000 دلار بگیرید و نرخ بهره شناور در زمان دریافت آن 10 درصد باشد، شما باید سالانه 10000 دلار بهره وام خود را بپردازید. درصورتی‌که با گذشت زمان، نرخ اصلی به 9 درصد کاهش پیدا کند، بهره وام شما 9000 دلار می‌شود که این مسئله به نفعتان خواهد بود.
نرخ بهره ساده (Simple Interest Rate)
نرخ بهره ساده (Simple Interest Rate) ساده‌ترین نوع محاسبه‌ی بهره است که با ضرب اصل سرمایه، نرخ بهره و تعداد دوره در یکدیگر محاسبه می‌شود. فرمول نرخ بهره ساده بهصورت زیر است:
Simple Interest=P×i×n
در این فرمول، "P" اصل سرمایه، "i" نرخ بهره سالانه یا روزانه و "n" نشان‌دهنده‌ی تعداد دوره‌های پرداخت سالانه یا روزانه است. برای مثال، اگر یک وام 1000 دلاری را به مدت 3 سال با نرخ بهره 10 درصدی دریافت کنید. بهصورت زیر محاسبه می‌شود:
1000×0.1×3=300
نرخ بهره مرکب (Compound Interest Rate)
نرخ بهره مرکب (Compound Interest Rate) پیچیده‌ترین نوع محاسبه‌ی نرخ بهره است و معمولاً توسط بانک‌ها برای محاسبه‌ی سود وام استفاده می‌شود. این نوع از نرخ بهره هزینه‌های بیشتری را به وام‌گیرندگان تحمیل میکند و بیشتر مورد علاقه‌ی وام‌دهندگان است. نرخ بهره مرکب به دو عنصر کلیدی بستگی دارد:
- اصل سرمایه
- سود وام
در محاسبه‌ی آن، بهره دوره‌های پیش رو نیز به اصل سرمایه اضافه می‌شود. به‌این‌ترتیب، علاوه‌بر سرمایه‌ی اصلی، به نرخ بهره آینده نیز سود تعلق می‌گیرد. فرض کنید که 1000 دلار را با سود 10 درصد در بانکی سپرده‌گذاری کرده‌اید. در نتیجه، سود سال اول 100 دلار می‌شود؛ اما سود سال دوم از مجموع اصل سرمایه و بهره سال اول محاسبه خواهد شد. یعنی بهره سال دوم 10 درصد از 1100 دلار است. در نتیجه، فرمول نرخ بهره مرکب بهصورت زیر است که در آن، "P" اصل سرمایه، "i" نرخ بهره و "n" تعداد دوره‌های بازپرداخت هستند.
Compound Interest=P×[1+in-1]
تفاوت APY و APR چیست؟
امروزه، در موارد مختلفی با نرخ بهره مواجه می‌شوید و حتی در پلتفرم‌های امور مالی غیرمتمرکز (Defi) نیز نرخ بهره مشاهده می‌شود. بااین‌حال، برای بیان سود سالانه، گاهی از APY و در برخی از موارد از APR استفاده می‌شود. به‌خاطر همین، باید بدانید که هر کدام از این مفاهیم، چه معنایی دارند:
- APR: این مفهوم مخفف عبارت "Annual Percentage Rate" به معنای «نرخ درصدی سالانه» است. در واقع، APY برای بیان نرخ بهره ساده استفاده می‌شود و نرخ بهره‌ی مرکب را نشان نمی‌دهد.
- APY: این مفهوم نیز خلاصه‌ی عبارت "Annual Percentage Yield" به معنای «بازدهی درصدی سالانه» است و به بهره‌ی مرکب اشاره دارد.
نرخ بهره (Interest Rate) چگونه تعیین می‌شود؟
نرخ بهره (Interest Rate) توسط بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف تعیین می‌شود که سیستم فدرال رزرو (FRS) یا بانک مرکزی آمریکا معروف‌ترین آن‌ها است. در واقع، نرخ بهره کشورها روی اقتصاد خود آن‌ها یا کشورهای مرتبط تأثیر می‌گذرد؛ اما ازآنجایی‌که فدرال رزرو قدرتمندترین مؤسسه‌ی مالی جهان است، نرخ بهره فدرال رزرو بر روی کل اقتصاد جهان تأثیر میگذارد.
اصولاً بانک‌ها بر اساس عوامل متعددی، مانند وضعیت اقتصادی، نرخ بهره را تعیین می‌کنند. زمانی که نرخ بهره پایین باشد، میزان دریافت وام افزایش پیدا میکند و با بالارفتن نرخ بهره، مردم از دریافت وام پشیمان می‌شوند.
فدرال رزرو چگونه از نرخ بهره استفاده میکند؟
اصولاً بانک‌ها و مؤسسات مالی، از فدرال رزرو (FRS) مبالغی را وام می‌گیرند تا بتوانند آن‌ها را به متقاضیان وام بدهند. به‌این‌ترتیب، نرخ بهره فدرال رزرو به سودی اشاره دارد که بانک‌ها بابت استقراض پول باید به بانک مرکزی آمریکا بپردازند. در نتیجه، فدرال رزرو با توجه به وضعیت اقتصادی ایالات متحده، میزان نرخ بهره را تغییر می‌دهد تا بتواند شرایط اقتصادی را کنترل کند. به‌خاطر همین، در این بخش، به تأثیر نرخ بهره فدرال رزرو بر اقتصاد می‌پردازیم.
کاهش نرخ بهره فدرال رزرو
زمانی که کشور دچار رکود اقتصادی می‌شود، فدرال رزرو نرخ بهره را پایین می‌آورد. پایین آمدن نرخ بهره به معنای ارزان‌شدن هزینهی استقراض و دریافت وام است. در نتیجه، بانک‌ها می‌توانند وجوه را با هزینهی کمتری از فدرال رزرو قرض کنند و آن‌ها را با بهره پایین‌تری به مردم وام بدهند. به‌این‌ترتیب، وام‌های مسکن، خودرو و... ارزان‌تر می‌شوند و مردم به دریافت چنین وام‌هایی علاقه‌ی بیشتری نشان می‌دهند. این مسئله باعث ایجاد پویایی در اقتصاد و خروج کشور از رکود می‌شود.
در سوی مقابل، به‌خاطر پایین آمدن نرخ بهره سپرده‌گذاری، افراد کمتری سرمایه‌های خود را به بانک قرض می‌دهند و بیشتر آن‌ها به سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر اقتصادی علاقه‌مند می‌شوند. حتی خود این مسئله هم روی پویایی اقتصاد کشور تأثیر میگذارد.
افزایش نرخ بهره فدرال رزرو
وقتی که اقتصاد روبه‌رشد است؛ احتمال ایجاد تورم نیز وجود دارد. درصورتی‌که فدرال رزرو تشخیص دهد که اقتصاد پویا در حال ایجاد تورم است، نرخ بهره را بالا می‌برد. در نتیجه‌ی افزایش نرخ بهره، هزینهی استقراض برای بانک‌ها بالا می‌رود و آن‌ها به‌سختی می‌توانند به دیگران وام بدهند. این مسئله باعث می‌شود که فروش اقساطی و دریافت بهره به‌طورکلی دشوارتر شود.
از طرفی، با افزایش نرخ بهره، سرمایه‌گذارانی که راه‌های مطمئن‌تر را ترجیح می‌دهند، دارایی خود را از بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری بیرون می‌کشند و پس‌انداز می‌کنند. از این طریق، جلوی تورم کل کشور گرفته خواهد شد.
چگونه فدرال رزرو با نرخ بهره اقتصاد را کنترل میکند؟
فدرال رزرو و همه‌ی بانک‌های مرکزی در سراسر جهان، از نرخ بهره به‌عنوان ابزاری برای کنترل سیاست پولی استفاده می‌کنند. با افزایش نرخ بهره، هزینهی دریافت وام در بین بانک‌های مختلف بالا می‌رود و فدرال رزرو می‌تواند روی وام‌های مصرفی، مانند مسکن، خودرو و... تأثیر بگذارد. به‌طورکلی این مسئله باعث کاهش تقاضای وام شده و بازار داغ اقتصادی را کاهش می‌دهد. در سوی مقابل، کاهش نرخ بهره باعث افزایش تقاضای وام شده و اقتصاد کشور را رونق می‌بخشد.
نرخ بهره بالاتر چه تاثیری بر بازار کریپتو میگذارد؟
افزایش نرخ بهره فدرال رزرو روی بازار ارزهای دیجیتال، بورس، فارکس و... تأثیر میگذارد. اصولاً سرمایه‌گذاران تمایل دارند که به‌جای سرمایه‌گذاری روی دارایی‌هایی با ریسک بالا، مانند ارزهای دیجیتال، به سمت سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های مطمئن‌تر، مانند اوراق بهادار دولتی، بروند. در نتیجه، افزایش نرخ بهره فدرال رزرو، باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران سرمایه‌هایشان را از بازارهایی، مانند کریپتو، بیرون کشیده و روی اوراق بهادار یا حساب‌های بانکی سرمایه‌گذاری کنند.
از طرفی، افزایش نرخ بهره باعث بالارفتن هزینهی دریافت وام شده و جلوی رونق اقتصادی را می‌گیرد. این مسئله باعث کاهش سود شرکت‌ها شده و در نتیجه، قیمت اوراق بهادار کاهش پیدا میکند. همچنین، با کاهش علاقه‌ی سرمایه‌گذاران به بازار کریپتو، قیمت‌های ارزهای دیجیتال نوسانات زیادی را نشان می‌دهند. این مسئله در کنار اخبار و شایعات بازار قرار می‌گیرد و منجر به کاهش قیمت این ارزها می‌شود.
بااین‌حال، بیشترین تأثیر افزایش نرخ بهره فدرال رزرو بر بازار کریپتو، تأثیرات روانی هستند. در واقع، اخبار منفی و تغییر احساسات کاربران بازار کریپتو، باعث تغییر نسبت عرضه و تقاضا شده و روی بازار این ارزها تأثیر منفی میگذارد.
تاثیر نرخ بهره بر بازار کریپتو در سال‌های اخیر چگونه بوده است؟
تصمیم فدرال رزرو برای افزایش نرخ بهره در سال 2022، تأثیر زیادی روی بازار کریپتو و خصوصاً بیت کوین گذاشت. در دسامبر 2021، سخنگوی فدرال رزرو گفت که تورم بی‌رویه‌ی ایالات متحده باید کنترل شود. همین خبر باعث افت شدیدی در بازار کریپتو شد. در سال 2022، نرخ بهره افزایش یافت و این بالارفتن تا سال 2023 ادامه پیدا کرد. به‌خاطر همین، بسیاری از سرمایه‌گذاران از بازار کریپتو فاصله گرفتند و دارایی‌های خود را در بخش‌های مطمئن‌تری سرمایه‌گذاری کردند.
بااین‌حال، اخیراً نگرانی‌هایی درباره‌ی سیستم بانکی آمریکا به وجود آمده که سرمایه‌گذاران زیادی را به بازار ارزهای دیجیتال برگردانده است. این مسئله باعث رشد دوباره‌ی بازار کریپتو شده؛ به‌خاطر اینکه در حال حاضر، بسیاری از سرمایه‌گذاران خرید ارزهای دیجیتال را مطمئن‌تر از سرمایه‌گذاری‌های سنتی می‌دانند.
استراتژی‌های سرمایه‌گذاری چگونه با افزایش نرخ بهره تغییر می‌کنند؟
افزایش نرخ بهره، تورم بالا و عدم‌اطمینان عواملی هستند که باعث ایجاد نوسانات زیادی در بازار کریپتو می‌شوند. این موارد سرمایه‌گذاران را نسبت به خریدوفروش ارزهای دیجیتال محتاط‌تر می‌کنند. بااین‌حال، بهترین استراتژی برای سرمایه‌گذاری در این مواقع، بهصورت زیر است:
- سرمایه‌گذاری بلندمدت: بهترین روش برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، پایبندی به استراتژی معاملاتی است. اصولاً افرادی که استراتژی دقیقی داشته باشند، سبد سرمایه‌ی متنوعی از دارایی‌های مختلفی، مانند کریپتو، اوراق بهادار، فلزات گران‌بها و... دارند. این سبد سرمایه بر اساس تحلیل‌های مختلفی سازمان‌دهی شده و سود برخی از دارایی‌ها، ضرر مابقی را جبران میکند. در نتیجه، بهترین روش برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، غلبه بر احساسات و پایبندی به استراتژی سرمایه‌گذاری است.
- سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت: کاهش قیمت ارزهای دیجیتال، سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت را در معرض نوسانات قیمتی زیادی قرار می‌دهد. بااین‌حال، به‌جای گشتن به‌دنبال فرصت خروج از بازار، سعی کنید که از نوسانات بالا به نفع خودتان استفاده کنید و منتظر بمانید تا فرصت‌های بالقوه‌ی سرمایه‌گذاری آشکار شوند.
- ورود به بازار: همان‌طور که گفتیم، نرخ بهره باعث کاهش قیمت ارزهای دیجیتال می‌شود. این مسئله فرصت جدیدی را برای افزودن ارزهای دیجیتال به سبد سرمایه فراهم میکند. در نتیجه، می‌توانید این ارزها را با قیمت پایین بخرید و سرمایه‌گذاری خود را گسترش دهید.
سخن پایانی
تغییرات نرخ بهره فدرال رزرو روی قیمت انواع دارایی‌ها، مانند ارزهای دیجیتال، تأثیر می‌گذارند. افزایش نرخ بهره باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های سنتی بروند و قیمت ارزهای دیجیتال افت کند. بااین‌حال، سرمایه‌گذاران باید به استراتژی خود پایبند بمانند و اجازه ندهند که احساسات روی تصمیمات آن‌ها تأثیر بگذارد. از طرفی، کاهش قیمت ارزهای دیجیتال، فرصت مناسبی را برای سرمایه‌گذاری در بازار کریپتو فراهم میکند.
