بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر، به‌دلیل پتانسیلی که برای تحول در صنعت مالی از خود نشان داده، توجه زیادی را جلب کرده است. درحالی‌که بیت کوین مزایای بسیاری مانند تراکنش‌های سریع و امن و کارمزدهای پایین را ارائه می‌دهد، معایبی نیز دارد. در این مقاله، مزایا و معایب بیت‌کوین، ازجمله پتانسیل آن به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری، ناشناس بودن، نوسانات بالا و تأثیرات زیست‌محیطی را بررسی می‌کنیم. درک این مزایا و معایب می‌تواند به افراد کمک کند تا در مورد سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری در بیت کوین به‌درستی تصمیم بگیرند.
بیت کوین چگونه رمز ارزی است؟
بیت کوین در یک شبکه غیرمتمرکز یا دفترکل توزیع‌شده با استفاده از فناوری بلاک چین، عمل میکند. دفترکل یا لجر (Ledger) را می‌توان یک تاریخچه عمومی از تراکنش‌های انجام‌شده در شبکه در نظر گرفت. رایانه‌های شبکه (ماینرها)، تراکنش‌ها را تأیید کرده و از صحت داده‌ها و مالکیت بیت کوین‌ها اطمینان حاصل می‌کنند. آنها در ازای انجام این کار بیت کوین پاداش می‌گیرند.
این غیرمتمرکز بودن دلیل اصلی جذابیت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال است. کاربران می‌توانند پول را به یکدیگر انتقال دهند و نبود بانک مرکزی برای مدیریت ارز، این سیستم پرداخت را تقریباً خودمختار میکند. این خودمختاری به این معناست که حداقل از لحاظ تئوری، بیت کوین از دخالت دولت‌ها و بانک‌های مرکزی مصون است.
گفتنی است، با اینکه تراکنش‌های شبکه بیت کوین برای کاربران قابل ردیابی هستند، اما نام شخص ارسال‌کننده یا دریافت‌کننده پول مشخص نیست. بنابراین، هویت شما در این شبکه کاملاً مخفی است.
تاریخچه پیدایش بیت کوین چیست؟
بیت کوین، اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز جهان، در سال 2008 توسط یک شخص (یا گروهی از اشخاص) ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو به جهان معرفی شد. تاریخچه بیت کوین به یک سند 9 صفحه‌ای در سال ۲۰۰۸ برمی‌گردد که مفهوم یک ارز دیجیتال جدید را که مستقل از مقامات متمرکز مانند بانک‌ها و دولت‌ها عمل میکند، تشریح کرده است. این سند پیدایش بیت کوین بود و از آغاز یک عصر جدید در دنیای مالی و فناوری حکایت داشت.
مفهوم بیت کوین از بسیاری جهات انقلابی بود. برخلاف ارزهای سنتی، بیت کوین در یک شبکه همتابه‌همتا (P2P) عمل میکند، به این معنی که تراکنش‌ها مستقیماً بین کاربران بدون نیاز به واسطه انجام می‌شوند. این غیرمتمرکز بودن یکی از ویژگی‌های تعیین‌کننده بیت کوین است که آن را از ارزهای سنتی متمایز میکند.
بیت کوین در هسته مرکزی خود یک ارز دیجیتال است که از رمزنگاری (Cryptography) برای افزایش امنیت سیستم پرداخت بهره می‌برد و جعل تراکنش‌ها را دشوار می‌نماید. متن‌باز بودن بیت کوین یکی دیگر از ویژگی‌های خاص آن است. هر کسی که به اینترنت متصل بوده و سخت‌افزار لازم را داشته باشد می‌تواند در شبکه بیت کوین شرکت کند. این دسترسی و شفافیت به محبوبیت بیت کوین کمک کرده و باعث پذیرش آن در سراسر جهان شده است.
همچنین، عرضه بیت کوین محدود است و فقط 21 میلیون BTC در دنیا وجود دارد. ضمن اینکه بسیاری از بیت کوین‌ها به دلیل انتقال به یک آدرس اشتباه یا گم شدن کلید کیف پول (Private key)، برای همیشه از بین رفته‌اند.
به‌طور کلی، بیت کوین را می‌توان به‌عنوان اینترنت پول در نظر گرفت؛ یک ارز بدون مرز و غیرمتمرکز که امکان تراکنش مستقیم بین طرفین را فراهم میکند. این ارز دیجیتال علی‌رغم نوسانات و چالش‌هایی که با آن مواجه بوده، از زمان پیدایش خود رشد قابل توجهی داشته است.
مزایای بیت کوین کدامند؟
هر ابزار مالی که قیمت آن در پاسخ به تغییرات تقاضا یا شوک‌های خارجی در نوسان است، یک سرمایه‌گذاری پرریسک به حساب می‌آید. علی‌رغم این موضوع، روزبه‌روز به کاربران بیت کوین در سراسر دنیا اضافه می‌شود؛ اما این ارز دیجیتال چه مزایایی دارد که اینگونه درحال جذب مردم است؟ در ادامه خواهیم دید.
سهولت تراکنش
طبق وایت پیپر بیت کوین، این یک ارز دیجیتال همتابه‌همتا (P2P) است که تراکنش‌های آنی را امکان‌پذیر می‌سازد. برخلاف دیگر شبکه‌های پرداخت مانند پی‌پل (PayPal) و ویزا (Visa)، بیت‌کوین کارمزد تراکنش بسیار کمتری دارد. همچنین عدم وجود واسطه، زمان تایید تراکنش را کاهش داده و سهولت مبادلات را افزایش می‌دهد. بنابراین، می‌توان از بیت کوین بدون هیچ دردسری برای تراکنش‌های روزمره استفاده کرد.
ناشناس بودن و عدم تمرکز
بلاک چین بیت کوین هویت کاربران خود را از دید عموم مخفی کرده و از دسترسی نامشروع به اطلاعات آنها جلوگیری میکند. اگرچه آدرس‌های فرستنده و گیرنده تراکنش از طریق مرورگر بلاک چین (Block explorer) قابل مشاهده هستند، اطلاعات شخصی کاربران هرگز فاش نمی‌شوند.
افزایش ارزش
با توجه به عرضه محدود بیت کوین و افزایش میزان استفاده از آن، قیمت این رمز ارز با گذشت زمان، همیشه درحال رشد بوده است. برخلاف پول‌های فیات، ارزش قیمت بیت کوین به دلار همیشه در حال نوسان می‌باشد، اما روند بلندمدت آن همیشه صعودی بوده و از ارزشمند بودن آن هیچوقت کاسته نشده است.
امنیت و عاری از نیروهای بازار
برخلاف تراکنش‌های پول فیات که مستعد حملات سایبری و کلاهبرداری هستند، بیت کوین رمزگذاری‌شده است و قابل توقیف نیست. هر تراکنش بیت کوین در یک دفترکل توزیع‌شده قابل مشاهده بوده و دستکاری اطلاعات آن غیرممکن است. علاوه‌بر این، برگشت‌ناپذیری تراکنش‌ها و ناتوانی در تغییر آدرس مالک، کپی یا سرقت بیت کوین را تقریباً غیرممکن می‌کنند.
تراکنش معاف از مالیات
اکثر کشورها بر تراکنش‌های بیت کوین مالیات وضع نمی‌کنند. ازآنجایی‌که برنامه‌های شخص ثالث نمی‌توانند چنین تراکنش‌هایی را رهگیری کنند، اجرای یک سیاست مالیاتی پایدار آسان نیست. هر تراکنش بیت کوین مستلزم مشارکت در شبکه و تقسیم کار است که هزینه‌های تراکنش را ناچیز میکند.
معایب بیت کوین کدامند؟
علی‌رغم مزایا و ویژگی‌های مثبتی که بیت‌کوین از آنها برخوردار است، پذیرش ضعیف و عدم وجود مقررات، میزان استفاده از آن را محدود کرده‌اند. بنابراین، قبل از تجزیه و تحلیل اینکه آیا بیت کوین ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر، باید نکات زیر را در نظر بگیرید.
نوسانات شدید
بی‌ثباتی ارزهای دیجیتال به عواملی مانند عرضه محدود، افزایش تقاضای بازار، تمایل سرمایه‌گذاران و غیره بستگی دارد. عرضه محدود و تقاضای روبه‌رشد قیمت، بیت کوین را بسیار مستعد نوسانات می‌کنند. همچنین، عدم قطعیت و حملات سایبری احتمالی، خرید بیت کوین را به یک سرمایه‌گذاری پرریسک تبدیل کرده‌اند.
عدم وجود مقررات
اگرچه سرمایه‌گذاران بالقوه عدم وجود مقررات دولتی را عاملی تعیین‌کننده می‌دانند، اما غیرمتمرکز بودن بیت کوین باعث می‌شود که از حمایت قانونی بی‌بهره باشد.
برگشت‌ناپذیری تراکنش‌ها
برگشت‌ناپذیری تراکنش‌های بیت کوین به ماهیت قانون‌گذاری‌نشده و محرمانه آنها می‌افزاید. اگر بیت کوین را به آدرس اشتباهی ارسال کنید، دیگر قابل پیگیری نیست و بنابراین با ریسک همراه است. سرمایه‌گذاران به‌طور کلی ارزهای دیجیتال خود را در کیف پول های دیجیتال ذخیره می‌کنند، بنابراین از دست دادن دسترسی به چنین کیف پول‌هایی می‌تواند به ضرر‌های جبران‌ناپذیری منجر شود. ازاین‌رو، بیت کوین در اکثر شبکه‌های امن به‌عنوان وسیله‌ای برای تراکنش کاربرد پیدا نمی‌کند. پرداخت‌های بیت کوین برخلاف پرداخت‌های نقدی یا کارت اعتباری به شخص ثالث نیاز ندارند.
آینده نامشخص
درحالی‌که چندین کشور مانند السالوادور بیت کوین را به‌عنوان یک روش پرداخت پذیرفته‌اند، بسیاری از کشورها استفاده از آن را ممنوع کرده‌اند. شوک اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا، کشورهایی مانند قطر، چین، ترکیه، مقدونیه شمالی، مصر، عراق و بنگلادش را مجبور کرده است که به بیت کوین روی بیاورند. همچنین، با وجود قانونی بودن بیت کوین در روسیه، تراکنش‌های آن در این کشور ممنوع است.
نقص فنی و اثر ضد تورمی
ازآنجایی‌که بیت کوین یک مفهوم نسبتاً نوین است، شبکه بلاک چین دارای نقص‌ها و حفره‌های نسبتاً زیادی می‌باشد. همچنین، محدود بودن عرضه کل بیت کوین، عرضه در گردش آن را تحت‌فشار قرار می‌دهد و به ارزش آن می‌افزاید. در واقع، این یک خاصیت ضدتورمی است که می‌تواند در درازمدت، با کمیاب کردن بیت کوین، قیمت آن را بالا ببرد.
رقبا
درحالی‌که بیت کوین همچنان ارز دیجیتال غالب بازار است، هر روز رمز ارزهای جدیدی ایجاد می‌شوند که سعی در ارائه جایگزینی برای BTC دارند. رقبایی مانند اتریوم (ETH) سیاست پولی خود را طوری طراحی می‌کنند تا با بیت کوین به رقابت بیشتری بپردازند.
عدم آگاهی عموم
درحالی‌که بیت کوین هم‌اکنون توسط بزرگ‌ترین شرکت‌های رسانه‌ای در جهان پوشش داده می‌شود، هنوز افراد زیادی هستند که از آن آگاه نیستند. برای مثال، اگرچه بسیاری از مردم می‌دانند که این دارایی در تولید ثروت موفق بوده است، اما نمی‌دانند که بیت کوین چگونه می‌تواند به افراد محروم از خدمات بانکی، توان ببخشد.
ممنوعیت در چین
ماینرها و سرمایه‌گذاران چینی نقش بزرگی در تاریخچه شبکه بیت کوین ایفا کرده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را در این شبکه انجام داده‌اند. بااینحال، با سرکوب دولت، به نظر می‌رسد که بیت کوین در چین ممنوع شود.
فرایند کند یادگیری
برای یادگیری کامل بیت کوین به زمان نسبتاً زیادی نیاز دارید و این می‌تواند برای سرمایه‌گذاران مبتدی دلهره‌آور باشد. بااینحال، خوشبختانه، آموزش‌های زیادی در سطح اینترنت وجود دارند که توضیح می‌دهند بیت کوین چیست.
مصرف انرژی بالا
الگوریتم اجماع اثبات کار (POW) بیت کوین انرژی زیادی را برای کمک به ایمن‌سازی شبکه مصرف میکند. درحالی‌که اخیراً ماینرها برای استخراج بیت کوین به انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده‌اند، اما این موضوع در سال‌های اولیه بیت کوین دیده نمی‌شد.
ظرفیت پردازش تراکنش پایین
برخی شبکه‌های بلاک چین مانند سولانا (Solana) و اولانچ (Avalanche) ظرفیت پردازش تراکنش در ثانیه (TPS) بسیار بالاتری نسبت به بیت‌کوین دارند. درحالی‌که بیت کوین به‌دلیل مقیاس‌پذیری پایین، نمی‌تواند تراکنش‌های زیادی را در ثانیه پردازش کند.
قدمت کوتاه
درحالی‌که بیت کوین اکنون بیش از یک دهه از عمرش می‌گذرد، این در مقایسه با طلا که هزاران سال است به‌عنوان پول استفاده می‌شود، مدت‌زمان کمی به حساب می‌آید. بااینحال، سرمایه‌گذاران به‌طور فزاینده‌ای به بیت کوین به‌عنوان طلای دیجیتال روی می‌آورند.
رقبای پیشتاز در وب ۳
وب ۳ یا اینترنت غیرمتمرکز یکی از هیجان‌انگیزترین جنبه‌های کریپتو محسوب می‌شود. درحالی‌که بیت کوین ممکن است به‌عنوان روش پرداخت در پلتفرم‌های وب 3 مورد استفاده قرار گیرد، اکنون رمز ارزهای دیگر در فضای وب 3 پیشتاز هستند.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی مزایا و معایب بیت کوین پرداختیم. بیت کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که خارج از کنترل نهادهای مرکزی قرار دارد و این امر باعث جذابیت فزاینده آن در بین سرمایه‌گذاران می‌شود. برخلاف سرمایه‌گذاری در سهام و ارزهای فارکس، سرمایه‌گذاری در بیت کوین پرسود است. بااینحال، گرچه بیت‌کوین پتانسیل کسب سود بیشتری دارد، نوسانات و فقدان مقررات دولتی آن را به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به گزینه‌ای پرریسک تبدیل می‌کنند. بنابراین، اگر مایل به سرمایه‌گذاری در بیت کوین هستید باید عملکرد کریپتوکارنسی را به‌درستی درک کرده و به خوبی تحقیق کنید.
