روانشناسی را می‌توان علم مطالعه ذهن و رفتار انسان‌ها دانست. روانشناسی در حقیقت یک رشته چند وجهی از زمینه‌های مطالعاتی مانند رشد انسانی، ورزش، سلامت، بالینی، رفتار اجتماعی و فرآیندهای شناختی است. این رشته شامل همه جنبه های تجربه انسانی است. از عملکردهای مغز گرفته تا اقدامات کشورها، از رشد کودک تا مراقبت از سالمندان، از پس‌انداز کردن تا سرمایه‌گذاری پول همه می‌توانند از روانشناسی تاثیر بپذیرند. در این بین تاثیر روانشناسی معاملاتی را نیز بر روی بازارهای ترید و معامله نباید انکار کرد. برای درک بهتر این موضوع در ابتدا به تاثیر روانشناسی به رفتار می‌پردازیم.
روانشناسی چه تاثیری در رفتار ما دارد؟
علم روانشناسی تا حد زیادی می‌تواند به افراد در موقعیت‌های مختلف فردی و اجتماعی کمک کند. بینشی که این علم در ذهن اشخاص ایجاد می‌کند را می‌توان به وضوح در رفتار آنان مشاهده‌گر شد. برای مثال بسیاری از اتفاقات ناخوشایند زندگی به دلیل تصمیم‌گیری نادرست و هیجانی در لحظات حساس به وجود می‌آید. یکی از دلایل این موضوع را می‌توان استرس و یا عدم تاب‌آوری کافی دانست. در بسیاری از موارد، افراد با وجود این که می‌دانند انتخاب صحیح کدام گزینه است، در موقعیتی قدم می‌گذارند که برای آنان شرایط نامناسبی را به دنبال دارد. این موضوع در واقع به دلیل عدم شناخت و درک کافی نسبت به موقعیت خود و دیگران است.
آموزش روانشناسی می‌تواند به شما کمک کند تا ارتباط بهتری داشته باشید. ارتباط نه تنها شامل نحوه صحبت شما با دیگران، بلکه نحوه تفسیر کلمات، زبان بدن، لحن، حالات چهره و تماس چشمی دیگران و استفاده از این درک برای فرمول‌بندی پاسخ‌های مناسب است.
درک یک نفر صرفاً به معنای درک کلماتی که صحبت می‌کند نیست، بلکه معنای نهفته در کلمات و لحن بیان نیز مهم است. در زمان برخورد با موقعیت استرس‌زا می‌تواند با حفظ روحیه فرد به کنترل شرایط و بهبود آن کمک کند. این موارد دقیقا همان نکاتی هستند که در روانشناسی معاملاتی و یا ترید اهمیت بالایی دارد.
روانشناسی معامله‌گری چیست؟
روانشناسی معاملاتی به احساسات و وضعیت ذهنی اشاره دارد که به موفقیت یا شکست در معاملات کمک می‌کند. روانشناسی معامله‌گری جنبه‌های مختلفی از شخصیت و رفتارهای یک فرد را نشان می‌دهد. جنبه‌هایی که بر اقدامات تجاری آن‌ها تأثیر بالایی دارد. روانشناسی معاملاتی و یا ترید در واقع می‌تواند به اندازه سایر ویژگی‌ها مانند دانش، تجربه و مهارت در تعیین موفقیت معاملات مهم و تاثیرگذار باشد.
نظم و انضباط و ریسک‌پذیری دو مورد از حیاتی‌ترین جنبه‌های روانشناسی معاملاتی هستند. زیرا اجرای این جنبه‌ها توسط معامله‌گر برای موفقیت طرح معاملاتی وی حیاتی است. شاخص ترس و طمع معمولاً با روانشناسی معاملات مرتبط است، در حالی که چیزهایی مانند امید و پشیمانی نیز در رفتار معاملاتی نقشی ویژه دارند.
سوگیری‌های شناختی در بازارهای مالی و کریپتو
مغز فرد می‌تواند بدترین دشمن او در معامله‌گری و ترید باشد. شاید شما نیز دوست داشته باشید فکر کنید درباره هر تصمیمی منطقی هستید. اما این در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های معاملاتی درست نیست. مشکل اینجاست که توجه شما در دنیای پیچیده‌تر محدود شده است. مغز تنبل است دوست دارد در مصرف انرژی صرفه‌جویی کند و در صورت امکان راه‌های میانبر را پیدا کند. همین موضوع گاهی اوقات منجر به ساده‌سازی بیش از حد اطلاعات تا حدی می‌شود که اشتباه صورت پذیرد. این موضوع در واقع همان چیزی است منجر به سوگیری‌های شناختی در بازارهای مالی و کریپتو می‌شود.
سوگیری‌های شناختی قضاوت‌هایی هستند که ما بر اساس تجربیات و باورهای خود به جای شواهد عینی انجام می‌دهیم. این سوگیری‌ها می تواند ما را به سمت تصمیم‌گیری‌های بد سوق دهد. به خصوص در هنگام معامله در بازارهای مالی و کریپتو!
برای تبدیل شدن به یک تریدر بهتر، بایستی منطقی‌تر فکر کنید. درک اینکه سوگیری‌های شناختی چیست و غلبه بر آن‌ها یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای بهبود عملکرد شماست. صدها سوگیری شناختی وجود دارد. بیایید با چهار مورد بزرگ در روانشناسی معاملاتی شروع کنیم که در مقطعی بر هر معامله‌گر ارزهای دیجیتال تأثیر می‌گذارد.
1. سوگیری عمل یا کنشی (The action bias)
سوگیری کنشی ترجیح ما را برای اقدام نسبت به انفعال توصیف می‌کند. این احساس به شما می‌گوید که همیشه باید کاری را انجام دهید.
یکی از رایج‌ترین موارد این احساس این است که باید تک تک دست‌ها را بازی کنید و بی‌عملی و کاری نکردن برای شما اجتناب ناپذیر است. شاید این کسالت‌بار باشد اما در بسیاری از موارد بهترین کار این است که قدمی برندارید و صبر کنید تا شروع بهتری داشته باشید.
2. سوگیری لنگر (The anchor bias)
این نوع سوگیری توضیح می‌دهد که چگونه شما بیش از حد به اولین اطلاعاتی که می‌بینید تکیه می‌کنید. سوگیری لنگر در کریپتو همیشه رخ می دهد. بگذارید با یک مثال قضیه را برای شما روشن‌تر کنیم.
شما درباره بیت کوین 1000 دلاری شنیدید و بر روی آن سرمایه‌گذاری نکردید. قیمت این ارز تا 5000 دلار هم می‌رسد. اما شما دیگر نمی‌خواهید خرید کنید، زیرا در ذهن شما این قیمت بسیار بالا است. در واقع دلیل این موضوع آن است که شما آن را به قیمت 1000 دلاری متصل کرده‌اید. اگر باور داشته باشید که یک روز به 100000 دلار می رسد چه؟
یک توکن ارز دیجیتال به 200 دلار در هر سکه رسید. همان ارز هم‌اکنون 15 دلار قیمت دارد. غریزه درونی شما می‌گوید که این معامله خوبی است. اما همه این موارد در گذشته اتفاق افتاده. نقشه راه آن اکنون چگونه به نظر می‌رسد؟ از زمان اوج قیمت چه تحولاتی در این ارز صورت پذیرفته؟ در واقع این سوگیری به ما می‌گوید که قیمت یک ارز را به جای گذشته، بر اساس پتانسیل‌هایش ارزیابی کنید.
3. سوگیری تایید (Confirmation bias)
این موضوع که همه ما می‌خواهیم همیشه حق با ما باشد بر کسی پوشیده نیست. سوگیری تایید در واقع همان تمایل به جستجوی اطلاعاتی است که با آن موافق هستیم. فرض کنید شما علاقه‌مند به خرید یک توکن هستید و در ذهن خود این باور را دارید که قیمت آن 100 برابر می‌شود. این طبیعی است که در این رابطه شما تنها افرادی را دنبال می‌کنید که درباره این نوع ارز چیزهای خوبی می‌گویند. و حتی هنگامی که اطلاعات منفی در مورد آن توکن ظاهر می‌شود، شما آن را رد می‌کنید.
4. تعصب هزینه غرق شده (The sunk cost bias)
وقتی مردم برای چیزی تلاش زیادی می‌کنند، حتی اگر اشتباه پیش برود، عقب‌نشینی نمی‌کنند. این ماجرا به علت این است که غالبا ما تمایل داریم که بیش از حد به یک موضوع از خود تعهد نشان دهیم، چرا که برای از دست دادن سرمایه اولیه می‌ترسیم و فروش آن را به نوعی اعتراف به اشتباه در نظر می‌گیریم. برای جلوگیری از این نوع سوگیری پول خود به را دنبال بدی نیندازید. اگر 70 درصد از یک توکن افت دارد، هنوز 30 درصد برای شما باقی مانده تا آن را نجات دهید.
شاید ارزش آن را داشته باشد که 30 درصد گذشته را به جای اینکه شاهد کاهش بیشتر آن باشیم، برای معاملات دیگر سیو کنیم. تنها به این دلیل که زمان یا پولی را صرف انجام کاری کرده‌اید به این معنی نیست که باید آن را ادامه دهید. گاهی این پرسش را از خود مطرح کنید: «با دانستن آنچه اکنون می‌دانم، آیا دوباره همان تصمیم را خواهم گرفت؟»
اصول روانشناسی ترید
روانشناسی معاملاتی همان چیزی است که موفقیت شما را در بازار ترید رقم می‌زند. اگر شما نیز به دنبال این هستید که بتوانید یک تریدر حرفه‌ای شوید باید بتوانید به درک مناسبی از این علم برسید. در این بخش به بررسی برخی از اصول روانشناسی ترید می‌پردازیم.
ریسک را در نظر بگیرید
در بسیاری از موارد تریدرها بدون در نظرگرفتن ریسک از دست دادن سرمایه خود، دست به معاملاتی می‌زنند که در نهایت منجر به ضرری هنگفت می‌شود. ریسک معامله برای هر شخص می‌توان بر حسب شرایط او می‌تواند متفاوت باشد. روانشناسی معاملاتی توصیه می‌کند همواره حد معاملات خود را تعیین کرده و از مقدار مشخص‌شده تجاوز نکنید.
به صورت شخصی معامله کنید
معاملات ارز دیجیتال کاری شخصی به شمار می‌رود. بر روی تجربیات افراد دیگر حساب کنید اما اجازه دخالت افراد متفرقه را به کار خود ندهید. به این موضوع آگاه باشید که هیچ کس مانند خودتان نمی‌تواند بر روی سود و ضرر شخصی‌تان تمرکز کند.
احساسات خود را کنترل کنید
در نظر داشته باشید هیچ چیزی مانند احساسات دگرگون‌شده نمی‌تواند باعث خطای معاملاتی شود. اگر در موقعیتی هستید که احساسات شما می‌تواند باعث تصمیمات هیجانی شود از انجام معاملات خودداری کنید.
به شکست خوردن فکر نکنید
قطعا عدم توجه به خطرات منجر به شکست، کاری احمقانه به شمار می‌رود. اما به صورت کلی بهتر است تفکر مختوم به شکست را در معاملات خود وارد نکنید و تنها با تفکر موفقیت معامله کنید.
نکاتی که در هنگام ترید باید رعایت کنیم
بزرگ‌ترین اشتباهاتی که اکثر معامله‌گران مرتکب می‌شوند، اشتباهات ناشی از بروز احساسات است. ترس، امید و طمع احساسات پرهزینه‌ای هستند که با مدیریت آن‌ها می‌توان از بسیاری اشتباهات معاملاتی جلوگیری کرد. در ادامه به بررسی اصول روانشناسی معاملاتی که عوامل شکست در معاملات را کاهش می‌دهد خواهیم پرداخت:
برتری خود را بشناسید
اگر می‌دانید که مزیت شما در بازارها چیست، می‌توانید اجرای درستی از آن‌ها را نیز در معاملات داشته باشید. یک مزیت صرفاً عاملی است که شما نسبت به سایر معامله‌گران برای ایجاد بردهای بزرگتر به طور متوسط دارید. آگاه بودن به مزیت، می‌تواند شما را از معاملات تصادفی و قمار دور نگه دارد و ثبات بیشتری در معاملات ایجاد کند.
انتظارات خود را بشناسید
اگر فاکتور سود و نرخ برد را برای سیستم معاملاتی خود بدانید، به احتمال زیاد در هنگام شکست معاملات نیز به آن پایبند خواهید بود. زیرا شما می‌دانید ضررها موقتی هستند. ندانستن انتظارات فردی باعث می‌شود فرد تریدر خیلی سریع یک سیستم جدید را رها کرده و به معاملات تصادفی بازگردد. او به دلیل احساس عدم کارکرد صحیح استراتژی اقدام به تعویض آن می‌کند.
تمرکز بر اطلاعات شخصی
تمرکز بر آنچه می‌توانید کنترل کنید می‌تواند منجر به اقدامات منظم و منسجم‌تر در معاملات شود. روانشناسی معاملاتی می‌گوید که شما می‌توانید ورودی‌ها، خروجی‌ها و اندازه موقعیت را کنترل کنید. اما امکان کنترل عملکرد قیمت و نوسانات را ندارید.
یک برنامه معاملاتی را دنبال کنید
یک طرح معاملاتی، مدیریت تجارت شما را از ورود تا خروج تا قبل از به خطر انداختن سرمایه مستند می‌کند. این اصل از روانشناسی معاملاتی در واقع نقشه‌ای برای یک سفر تجاری است که دستورالعمل‌ها را تعیین می‌کند و شما را از رفتار بد و اقدامات تصادفی از طریق کمی کردن مراحل در امان نگه دارد.
از پارامترهای ثابت استفاده کنید
اندازه معاملات شما باید بر اساس پارامترهای سیستم سازگار باشد. اکثر معاملات باید با برخی تغییرات بر اساس نوسانات نمودار یا بازار، به یک اندازه باشند. واریانس ریسک پذیرفته شده باید ثابت باشد و از یک معامله با معامله دیگر تفاوت چندانی نداشته باشد. در واقع احساسات شما هرگز نباید بر اندازه تجارت شما تأثیر بگذارد.
برای آرامش ذهن و جلوگیری از تصمیم گیری اشتباه در معاملات چه کنیم؟
یکی از اصولی که روانشناسی معاملاتی به دنبال آن است، اخذ تصمیمات صحیح در هنگام ترید و معامله‌گری است. این موضوع به شرطی محقق می‌شود که فرد تریدر بتواند آرامش ذهنی خود را در هنگام معامله حفظ کند. عادات رفتاری سالم در واقع همان مواردی هستند که می‌توانند شما را در برابر تنش و استرس‌های این بازار دور نگه دارند. در ادامه به بررسی چند مورد از این تمرین‌ها می‌پردازیم.
1. حفظ ساعت کاری مشخص
با وجود این که بازار معامله‌گری می‌تواند به صورت 24 ساعته به فعالیت خود ادامه دهد شما نباید دنباله‌روی آن باشید. یکی از مهم‌ترین مواردی که روانشناسی معاملاتی برای حفظ سلامت روان ارائه می‌دهد، تنظیم ساعت کاری مشخص است.
2. ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید
ورزش کردن باعث پاکسازی ذهن از استرس‌ها می‌شود. در بسیاری از مواقع این موضوع مهم توسط افراد به فراموشی سپرده می‌شود.
3. ساعت‌های روز خود را برنامه‌ریزی کنید
این موضوع را در نظر بگیرید که ترید کردن تنها شغل شما برای زندگی است. این موضوع باعث می‌شود اولویت‌های خود را بشناسید و زمان خود را در طول روز به درستی تنظیم کنید.
4. از طمع کردن بپرهیزید
طمع کردن می‌تواند با مرور زمان شما را در دام مشکلات معامله گرفتار کند. این غریزه می‌تواند شما را در دام تصمیمات اشتباه و در نهایت فرسودگی روانی بیندازد. بر اساس همین اصل از روانشناسی معاملاتی همواره در معاملات خود ساختار صحیح معامله را به دور از ترس و طمع در نظر داشته باشید.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم هر آنچه که لازم است شما درباره روانشناسی معاملاتی و ترید آگاه باشید بپردازیم. روانشناسی معاملاتی و ترید به قدری حائز اهمیت است که بسیاری از صاحب نظران اعتقاد دارند قیمت‌های بازار تاثیر بالایی را از آن دریافت می‌کند. اگر شما نیز به دنبال موفق شدن در بازارهای معاملاتی هستید به‌هیچ‌وجه اصول حاکم بر این روانشناسی معاملاتی را دست کم نگیرید و به آن عمل کنید.
