دنیای ارزهای‌دیجیتال برای خیلی ها تنها یادآور معاملات خرید و فروش است در حالی که این تنها راهی نیست که در این دنیا برای کسب درآمد وجوددارد. خیلی ها بیش از این‌که به‌دنبال انجام معاملات پر‌ریسک در بازار ارزهای دیجیتال باشند به دنبال راه‌های کم خطر‌تری هستند تا بتوانند با کمترین ریسک بیشترین سود ممکن را کسب‌کنند. طبیعتا راه‌هایی که ریسک کمتری دارند قرار نیست به اندازه راه‌های پر ریسک سودرسان باشند، با این وجود به خاطر ویژگی‌های مثبتی که در‌آن‌ها نهفته است مورد استقبال زیادی قرار می‌گیرند.
روحیه خیلی از افراد پذیرای استرس معاملات و پیگیری مداوم اخبار پیرامون ارزها نیست به همین خاطر این افراد به دنبال راه های دیگری برای کسب سود از این بازار می‌گردند. ویژگی مثبت دنیای ارزهای دیجیتال این است که برخلاف بازارهای مالی دیگر، معامله تنها راه به‌سود رسیدن از‌آن‌ها نیست. حضور در جهان متاورس، فعالیت به‌صورت آربیتراژ، بازی های بلاکچینی و استیکینگ راه های دیگری هستند که برای کسب سود از این دنیا می‌توان از آنها استفاده‌کرد.
در میان روش هایی که نام بردیم استیکینگ برای خیلی‌ها جذابیت دارد. حتما تا الان با مفهوم استیکینگ ارز دیجیتال آشنا شده‌اید اما آيا برایتان سوال شده‌است که استخراستیکینگ چیست؟ در‌این مقاله می‌خواهیم به طور جامع و کامل به بررسی همه جوانب استخر استیکینگ (staking pool) و روش های سرمایه گذاری و کسب‌سود از آن بپردازیم. مطلب پیش‌رو بیشتر برای کسانی جذاب است که می‌خواهند با ریسک کمتری از بازار ارز دیجیتال درآمد داشته باشند.
استخر استیک چیست؟
برای این که بتوانیم کاملا مفهوم استیکینگ و استخرهای‌استیک را درک کنیم بهتر است با ریشه کلمات شروع کنیم. استیک یا Stake در زبان انگلیسی به معنای سهام و گرو است. با دانستن این موضوع معنای ترکیب استخر استیک نیز مشخص میشود. در استخر استیک دارایی یک گروه از افراد وجود دارد که توکن های خود را در یک آدرس خاص قفل کرده اند.
وقتی دارایی یک گروه از افراد جمع میشود، آن ها سهم بیشتری از بلاک چین خواهند داشت. این موضوع باعث افزایش شانس آنها برای دریافت پاداش بلاک از طریق تایید یک‌تراکنش میشود. پاداش بلاک، پاداشی است که یک ماینر یا گروهی از ماینرها بعد از پیدا کردن یک بلاک جدید دریافت می‌کنند.
هر استخر استیک یک درصد بازده سالانه دارد که به آن APY آن استخر می‌گویند. این بازده میان اعضای استخر تقسیم میشود. به جز این، اپراتور استخر هم با هر بار تایید بلوک جدید، درصدی از پاداش را بر اساس تعداد توکن قفل شده هر فرد به شرکت کنندگان ارائه می‌کند.
سپرده‌گذاری در استخر استیک روش خوب و مناسبی برای سرمایه گذاری در ارزهای‌دیجیتال است. این روش بیشتر مورد استقبال کسانی قرار می‌گیرد که دوست دارند در این بازار مشارکت داشته باشند اما سرمایه زیادی برای این کار ندارند. همچنین ریسک حضور در‌این استخرها از حضور در بازار معاملات پایین‌تر است اگرچه قیمت تعداد توکن‌های قفل‌شده در استخر‌استیک همچنان تحت تاثیر قیمت آن توکن در بازار معاملات قرار‌دارد.
در صرافی‌های معتبری مانند بایننس، کوکوین و... استخرهای استیک مختلفی برای سرمایهگذاری وجوددارد که افراد علاقه‌مند می‌توانند با‌توجه به تحقیقات و شرایط خود در هرکدام از آنها سرمایهگذاری کنند. پیدا کردن بهترین سایت استیکینگ ارز دیجیتال نیازمند گذاشتن زمان و کسب اطلاعات است.
یک مفهوم خاص که باید درباره استخر استیک با آن آشنا شوید ولیدیتور است. ولیدیتور در‌یک استخر سروری است که وظیفه پردازش معاملات محرمانه و ناشناس، پردازش تراکنش‌های فوری، اجرای وظایف حاکمیتی و داشتن حق رای را بر‌عهده دارد.
استخر استیک دیفای چیست؟
در بازار ارزهای‌دیجیتال وقتی نام «دیفای» به میان می‌آید حتما صحبت از صرافی های غیر متمرکز است. استخر استیک دیفای در واقع یک قرارداد هوشمند برای قفل کردن دارایی های یک توکن است که نقدینگی آن توکن را در یک صرافی غیر متمرکز مانند پنکیک سواپ تضمین می‌کند. کاربران نیز می‌توانند در این تامین نقدینگی مشارکت داشته‌باشند و کسب سود کنند.
استخر استیک دیفای را با نام استخر نقدینگی (به انگلیسی Liquidity Pool) نیز می‌شناسند. این استخرها در واقع اعتبار و پشتوانه یک ارز تازه تاسیس هستند که در صرافی غیر‌متمرکز قرار می‌گیرند. این روش هوشمندانه جایگزینی است برای دفتر سفارشات که به صورت سنتی توسط صرافی های متمرکز مورد استفاده قرار‌می‌گرفت.
بزرگترین صرافی غیرمتمرکزی که بزرگترین منابع نقدینگی را مدیریت می‌کند یونی سواپ (Uniswap) است. از معروف ترین استخرهای نقدینگی در یونی سواپ می‌توان به USDC-ETH، ETH-USDT، WBTC-ETH و DAI-ETH اشاره کرد. از دیگر پلتفرم های معروفی که استخرهای نقدینگی دیفای را مدیریت می‌کنند می‌توان به Curve Finance، Balancer و Sushi swap اشاره کرد.
نکات انتخاب استخر استیک کدامند؟
حال که با این دو مدل استخر استیکینگ آشنا شدید، اگر علاقه‌مند به سرمایهگذاری هستید، حتما برایتان سوال شده است که کدام یک از این استخرها برای سرمایه گذاری بهتر هستند؟ برای پاسخ به این سوال باید یک موضوع را در نظر گرفت، موضوع این است که هرکدام از این استخرها ویژگی هایی دارند و این که این ویژگی‌ها مثبت هستند یا منفی بهشرایط فردی بستگی دارد که میخواهد روی آن ها سرمایه گذاری کند.
طبق یک محاسبه منطقی استخر استیکینگی بهتر است‌که‌‍ٰ، سرمایه گذاری در آن کمترین ریسک را دارد و بیشترین سود استیکینگ را خواهد داد. برای این که یک استخر استیکینگ خوب پیدا کنید باید عوامل زیر را مورد بررسی قرار دهید:
باید چقدر کارمزد و کمیسیون پرداخت کنید؟
استخرهای مختلف کارمزدهای متفاوتی دریافت می‌کنند. این کارمزدها معمولا در حدود 5 درصد هستند. پیش از آن که استخر مد نظر خود را انتخاب‌کنید باید دستورالعمل ها و اطلاعات آن را مطالعه‌کنید تا ببینید اپراتور آن استخر چقدر هزینه نگهداری از سرمایه گذاران دریافت می‌کند. این هزینه روی سود دریافتی شما تاثیر زیادی خواهد‌داشت.
توکن های شما چه مدت زمانی قفل خواهد بود؟
یک موضوع دارای اهمیت دیگر برای انتخاب استخر استیکینگ، توجه به مدت‌زمانی است که توکن شما قرار است قفل باشد. وقتی دارایی شما در استخر قفل میشود نمی توانید هیچ فرایندی مانند فروش یا انتقال روی آن اعمال کنید. برای این که در این زمینه بهترین تصمیم گیری را داشته باشید باید ارز دیجیتالی که به رشد آن اطمینان دارید را برای استیک کردن انتخاب کنید. وقتی به رشد ارز خود در بلند مدت اطمینان داشته باشید مسئله مدت زمان قفل بودن دارایی برای شما کم‌اهمیت تر خواهد بود. این نکته را به یاد داشته باشید که اگر بر اثر تحلیل اشتباه در بازارهای ریزشی نتوانید به ارز خود برای فروش دسترسی داشته‌باشید ممکن است دچار ضرر شوید و استیک کردن آن ارز سود خاصی برای شما نداشته باشد. به عنوان یک تجربه شخصی ترجیح می‌دهم که توکن هایم مدت زمان کوتاه‌تری در استخر قفل باشد.
نرخ درصد سود سالانه (APY) استخر استیکینگ چقدر خواهد بود؟
نوبت به بحث سود سالانه رسید. یکی از معیارهای‌اصلی انتخاب استخر این‌است که قرار‌است به‌صورت سالانه به شما چقدر سود برساند. این موضوع را از طریق مطالعه قرارداد استخر می‌توانید بفهمید. سودی که استیک هر‌ارز در صرافی‌های مختلف به شما می‌رساند متفاوت است. این‌که تصمیم‌بگیرید در استخر کدام ارز سرمایه گذاری کنید به‌تحلیل شما از رشد و سقوط آن ارز بستگی‌دارد. برای محاسبه سود استیکینگ باید نرخ درصدی سود سالانه را از هزینه های‌کمیسیون و کارمزد کم کنید. علت اصلی پیوستن خیلی از افراد به استخرهای استیک، کسب سود ماهانه استیکینگ و برداشت آن است.
نوع صرافی یا استخر خصوصی
دو مورد دیگری که باید برای سرمایه گذاری در یک استخر در‌نظر بگیرید نوع صرافی و خصوصی یا غیر خصوصی بودن استخری است که می‌خواهید در آن سرمایه گذاری کنید. استخرهای خصوصی معمولا سود سالانه بالاتری را وعده می‌دهند اما سرمایه گذاری در آنها ریسک بیشتری را به دنبال دارد. اگر قرار است در‌یک استخر خصوصی سرمایه گذاری‌کنید باید سابقه عملکرد و مدت زمان تاسیس آن را در نظر بگیرید تا ریسک سرمایهگذاری را کاهش‌دهید.
درباره صرافی نیز باید گفت صرافی‌های شناخته‌شده معمولا سابقه عملکرد بهتری دارند و علاوه بر این که خیالتان از امنیت سرمایه گذاری در آن ها راحت است می‌توانید از مزایای مختلفی که برای سرمایه گذاری روی توکن ها ارائه می‌دهند نیز بهره‌ببرید. سرمایه گذاری در استخرهای یک صرافی مشهور و مطمئن نسبت به سرمایه گذاری در استخرهای خصوصی منطقی تر به‌نظر می‌رسد.
دلایل پرداخت هزینه خدمات برای استیکینگ چیست؟
برای این که یک استخر راه اندازی و مدیریت شود، زمان، تخصص و دانش زیادی مورد نیاز است. کسی که اپراتور یک استخر میشود امنیت شبکه را تامین می‌کند. مدیریت این استخرها 24 ساعته و در تمام روزهای هفته است. اپراتورها مسئول حفاظت و مدیریت اموال سرمایه گذاران هستند.
در مقابل ارائه این خدمات، اپراتورها از سرمایه گذاران هزینه دریافت می‌کنند. معمولا این هزینه‌ها از سودی که سرمایه گذاران کسب می‌کنند کسر میشود. رقمی که اپراتورها دریافت می‌کنند برای هر استخر استیک متفاوت است و این تفاوت به خاطر خدمات مختلفی است که این اپراتورها ارائه می‌دهند.
برای این که سرمایه گذاران رغبت به سرمایه گذاری داشته باشند همیشه سعی اپراتورها بر‌این است که رقم‌های متعادل و معقولی به عنوان کمیسیون و هزینه خدمات دریافت‌کنند تا سرمایه گذاری روی استخرهای آنها به‌صرفه باشد.
مفهوم وثیقه در استخر سهام چیست؟
وثیقه یا Pledge ضامن امنیت و سلامت مالی شبکه در استخر استیکینگ (staking pool) است. وثیقه تمرکز زداست، شاخص این تمرکز زدایی زمانی بهبود پیدا می‌کند تعداد سرمایه گذاران بیشتر میشود. وثیقه همچنین قدرت نقدینگی را افزایش میدهد. مدیر استخر استیک می‌تواند مقداری از توکن هایش را به‌عنوان وثیقه به‌استخر اهدا‌کند.
استخرهای سهام چگونه رتبه بندی می‌شوند؟
پارامترهای مختلفی وجود دارد که بر اساس آن می‌توان استخرهای سهام را از خوب به بد رتبه بندی کرد. تعداد بلاک های تولید شده، سود سرمایه گذاری، مقدار توکن های سرمایه گذاری شده، کارمزد و کمیسیون، امنیت و سابقه و... مواردی هستند که در‌این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرند. استخرهایی که کارمزد کمتر، امنیت و سود بیشتری دارند در رتبه های بالاتری قرار دارند. وقتی می‌خواهید یک استخر سهام را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید یکی از اولویت هایی که باید مورد بررسی قرار دهید live stake یا سهام در لحظه و واقعی است. سرمایه واقعی شامل توکن های سرمایه گذاری شده توسط کاربران و دارایی های وثیقه گذاری شده توسط اپراتور است.
استخرها قرار‌نیست به‌صورت نامحدود رشد کنند. به‌این نکته هم توجه‌کنید که وقتی تعداد سرمایه‌گذاران از یک تعداد خاص بیشتر میشود میزان پاداش ها کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند. این موضوع یعنی استخرهای جدید هم شانس رقابت با دیگر استخرهای قدرتمند را دارند.
یک مورد دیگری که در رتبه بندی استخرها یک امتیاز مثبت محسوب میشود استفاده استخرها از انرژی های تجدید‌پذیر است. استخرهایی که از انرژی های پاک و تجدید پذیر استفاده می‌کنند و سازمان های غیر انتفاعی یا DAO آن ها را تاسیس کرده اند امتیاز بهتری نسبت به دیگر استخرها دارند.
خطرات استیکینگ هنگام شرکت در استخر استیکینگ چیست؟
اگرچه استیکینگ ارز دیجیتال بی خطر به نظر می‌رسد اما اگر همه جوانب برای سرمایه گذاری در نظر گرفته نشود می‌تواند خطرناک هم باشد. پیش از این که سرمایه گذاری کنید باید موضوعات مختلفی از جمله خطرات نوسان قیمت، دوره های قفل و مسائل امنیتی را مورد بررسی دقیق قرار دهید. علاوه بر این برای ما ایرانی ها مشکلات تحریم و اینترنت را نیز باید به این لیست اضافه‌کرد. اگر می‌خواهید توکن هایتان را طولانی مدت در یک استخر قفل کنید باید این مورد را در نظر بگیرید که ممکن است در بازار نزولی اسیر شوید بدون این که بتوانید ارز‌هایتان را بفروشید. اگر از آن دسته افرادی هستید که به محض دیدن بازار نزولی ارز‌هایشان را به فروش می‌‌‌گذارند، تماشای افت قیمت ارزتان وقتی نمی توانید آن را بفروشید حتما برایتان اذیت‌کننده خواهد بود، علاوه بر این که به شما ضرر اقتصادی می‌زند.
مسئله امنیت نیز در این زمینه موضوع ریسک‌داری است. اگر در استخرهای خصوصی سرمایه گذاری کنید ممکن است گیر اپراتورهای شیاد بیفتید که با پول های سرمایه گذاران فرار می‌کنند. اگر‌هم در صرافی ها استیک کنید ممکن است با چالش هک‌شدن صرافی ها روبه‌رو شوید.
یک خطر مهم دیگر در این‌زمینه این است که اگر به هر دلیل پول استخر از طریق ولیدیتور به خطر بیفتد سرمایه گذاران آن استخر نیز ممکن است بخشی از سرمایه خود را از دست بدهند. وقتی نود ولیدیتور پولی را در استخر سرمایه گذاری می‌کند در واقع عملکرد خود را تضمین می‌نماید. در صورت عملکرد اشتباه نود پول قفل شده به عنوان جریمه اخذ میشود و اگر نود ولیدیتور مد نظر از طرف چند نفر نماینده بوده‌باشد سرمایه همه آن ها نابود خواهد‌شد.
چرا باید در یک استخر استیکینگ (staking pool) سرمایه گذاری کنید؟
سرمایه گذاری معمولا با هدف کسب سود انجام میشود اما این که در‌میان روش های سرمایهگذاری چرا باید استخر استیکینگ (staking pool) را انتخاب‌کرد دلایل مختلفی دارد. درصد ثابتی که به عنوان سود استیکینگ در نظر گرفته میشود در‌واقع عامل جبران‌کننده تورم است. تورم دلیل اصلی است که باعث میشود سرمایه گذاران به جای هولد کردن دارایی های خود در یک کیف پول آن را در استخر استیکینگ سپرده گذاری کنند. برای ما ایرانی ها که با رشد قیمت دلار و هم بالا رفتن تورم مواجهیم این موضوع قابل توجه است. البته اگر بتوانیم به خوبی از تحریم ها برای ثبت‌نام در این صرافی ها و استخرها عبور‌کنیم.
سرمایه گذاری استخر استیکینگ زمانی ارزشمند است که شما مطمئنید در یک بازه مثلا یک ساله ارزی که قصد هولد آن را دارید حداقل مقداری رشد می‌کند. به عنوان مثال اگر می‌خواهید در استیک ارز DOT شرکت کنید و از هولدرهای این ارز هستید، استیک این ارز زمانی برای شما ارزشمند‌است که اگر مثلا به صورت سالانه به شما 15 درصد APY تعلق گرفت خود ارز هم با رشد در این بازه زمانی روبه‌رو شود. اگر شما در یک سال 15 درصد APY دریافت کنید و در طول همین یک سال قیمت این ارز 68 درصد ریزش کند در واقع شما نه تنها سودی نکرده اید که متضرر هم‌شده‌اید. پس اگر تحلیل‌هایتان به شما نشان میدهد که ارزی که هولد کردید قرار است رشد کند سرمایه گذاری در استخر استیکینگ آن ارز برای شما منطقی است. چون هم از رشد قیمت‌ارز کسب سود می‌کنید و هم از استخر آن سود به‌دست می‌آورید.
قبل از شروع استیکینگ باید از چه چیزهایی آگاه باشید؟
پیش از شروع استیکینگ اول از همه باید دنیای ارزهای دیجیتال را بشناسید. با شناخت دنیای ارزهای دیجیتال و داشتن قدرت تحلیل می‌توانید ارز مناسب برای استیکینگ را پیدا‌کنید. نکاتی که بالاتر به آن اشاره‌کردیم به خوبی نشان میدهد که اهمیت تحلیل نمودار ارز پیش از شروع استیکینگ چقدر بالاست. برای کسب بیشترین سود استیک ارز دیجیتال باید بهترین ارز برای استیک را انتخاب کنید. نکته دیگر که پیش از شروع استیکینگ باید آن را در‌نظر‌بگیرید مطالعه مزایا و معایب این کار است. استیکینگ هم مثل دیگر روش های سرمایه گذاری کاملا سودآور یا کاملا بی ضرر نیست. از مزایای این روش می‌توان به کم دردسر بودن آن اشاره کرد. استفاده از استخر مانند ماینینگ به تجهیزات نیازی ندارد در‌عین‌حال سودآور است و نسبت به استخراج با محیط زیست سازگاری بیشتری هم‌دارد.
از معایب استیک ارز دیجیتال نیز این است که با توجه به پر‌نوسان بودن بازار ارزهای دیجیتال امکان ضرر کردن از فرایند استیکینگ با ریزش قیمت ارزی که سرمایه گذاری کرده‌اید وجود دارد و این در‌حالی است که به خاطر قفل بودن ارز شما در استخر قادر به فروش ارز و فرار از ریزش قیمت هم نیستید. خطر مورد کلاهبرداری قرار گرفتن و سرمایه گذاری در استخرهای اسکم نیز یکی دیگر از معایب استیکینگ است که باید پیش از شروع از آن آگاه باشید.
سخن پایانی
در این مطلب کوشیدیم هرآنچه از استخر استیک و استیکینگ لازم است بدانید را برای شما شرح دهیم تا بتوانید با اطلاعات درست و کاملی نسبت به ورود به این سرمایه گذاری اقدام کنید. در نظر‌گرفتن ریسک‌ها و خطرها پیش از انجام هرگونه سرمایه گذاری اهمیت بالایی دارد تا از هدر‌رفتن سرمایه جلوگیری شود. در کل استیکینگ یک روش جذاب برای کسب درآمد از کریپتوست و با کمی هوشمندی می توان سود خوبی از آن دریافت کرد.
