تفاوت ICO، IPO، IEO و STO چیست؟| بررسی تفاوت‌های کلیدی

هر بیزینسی برای رشد کسب و کار خود به جذب سرمایه نیاز دارد. ارائه سرمایه به یک کسب و کار از روش‌های مختلفی صورت می‌پذیرد. زمینه، سبک، اندازه و شاخصه‌های دیگر یک کسب و کار عوامل تعیین کننده در انتخاب شیوه جذب سرمایه هستند. هر کدام از روش‌های جذب سرمایه ویژگی‌های خاص خود را دارند و مزایا و معایب آن‌ها هم برای سرمایه‌گذاران و هم برای کسب و کارها اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مقاله قرار است به بررسی چهار روش پر استفاده برای جذب سرمایه توسط کسب و کارها بپردازیم.

جمع‌آوری کمک‌های مالی چه مفهومی دارد؟

در دنیای تکنولوژی ایده‌ها و پروژه‌هایی وجود دارند که ضمن داشتن پتانسیل بالا برای راه‌اندازی نیاز به سرمایه لازم دارند. مقدار این سرمایه معمولا به اندازه‌ای نیست که اعضای تیم بتوانند از پس تامین آن بر بیایند. به همین خاطر، با ارائه توضیحات کامل درباره طرح خود سعی می‌کنند سرمایه لازم برای اجرای آن را از طریق سرمایه‌گذاران جمع‌آوری کنند.

جمع‌آوری کمک‌های مالی در دنیای تکنولوژی در واقع به معنای فروش توکن یا سهام در ازای سرمایه لازم برای اجرای یک پروژه است. این کار با روش‌های مختلف عرضه اولیه سهام یا ارز انجام می‌شود. سرمایه‌گذاران برای سرمایه گذاری باید به سراغ پروژه‌هایی بروند که طرحشان دارای توجیه کافی باشد.

عرضه عمومی اولیه (IPO) چیست؟

عرضه اولیه عمومی یا IPO به عرضه اوراق بهادار شرکت در بورس بدون سابقه قیمت‌گذاری می‌گویند. عرضه عمومی اولیه به سه روش ثبت دفتری، حراج و عرضه با قیمت ثابت انجام می‌شود. قوانین و مقررات هر کشور تعیین می‌کند، که کدام یک از این شیوه‌ها برای عرضه اولیه IPO مورد استفاده قرار بگیرد. معمولا سرمایه‌گذاران با هدف سود کردن در کوتاه مدت این عرضه‌های اولیه را خریداری می‌کنند.

⚠️ IPO در زبان انگلیسی مخفف ترکیب Initial Public Offering است، که همان عرضه اولیه عمومی ترجمه می‌شود. IPO وسیله‌ای برای این است، که سرمایه‌گذاران، ارزش واقعی سهام یک شرکت را تعیین کنند و از طرف دیگر، شرکت نیز وارد بورس شود. نکته‌ای که باید درباره عرضه اولیه ذکر کنیم این است که شرکت‌هایی که عرضه اولیه عمومی انجام می‌دهند الزاما تازه تاسیس نیستند و شرکت‌هایی که سابقه کاری زیادی هم دارند می‌توانند با عرضه اولیه وارد بورس شوند.

مزایا و معایب IPO

از جمله مزایای این روش، تعداد بالای سرمایه‌گذارانی است که برای بالا بردن سرمایه شرکت، سهام خریداری می‌کنند. عرضه عمومی اولیه اعتبار شرکت را بالا می‌برد و بر نتیجه کار آن تاثیر مثبت خواهد گذاشت. شرکت‌هایی که سهام خود را در بورس عرضه می‌کنند راحت‌تر می‌توانند مدیران و کارکنان خود را جذب کنند، این کار معمولا از طریق اهدای سهام صورت می‌گیرد.

این روش معایبی نیز دارد. یکی از معایب آن این است، که شرکت‌ها برای عرضه اولیه باید همه حساب‌ها و اطلاعات مالی و تجاری خود را منتشر کنند. انتشار عمومی اطلاعات می‌تواند مورد سوء استفاده شرکت‌های رقیب قرار بگیرد. همچنین حسابداری و بازاریابی برای انجام این کار، هزینه زیادی به دوش شرکت‌ها قرار می‌دهد. با توجه به این که سهامداران حق رای دارند، گاهی توانایی کنترل موثر و قدرتمند شرایط از مدیران گرفته می‌شود.

عرضه اولیه سکه (ICO) چیست؟

Initial Coin Offering یا عرضه اولیه سکه مخصوص پروژه‌هایی است، که برای تامین سرمایه اولیه خود ارز دیجیتال به بازار عرضه می‌کنند. این روش از نظر شیوه جمع‌آوری سرمایه شبیه به IPO است و افراد با خرید ارزهای عرضه شده، سرمایه لازم را در اختیار پروژه ها قرار می دهند. اگرچه این روش شبیه به IPO است، ولی تفاوت‌های اساسی با آن دارد. از جمله این که ICO کاملا آنلاین است و نیاز به حداقل سرمایه برای ضمانت ندارد.

پروژه‌های جدید ارز دیجیتال پیش از این که به سراغ عرضه اولیه بروند، یک وایت پیپر منتشر می‌کنند که در آن نقشه کلی پروژه و اهداف اصلی آن شرح داده می‌شود. سپس در سایت شرکت سکه‌ها در معرض فروش قرار داده می‌شوند و کاربران می‌توانند با ارزهای مورد تایید صاحبان پروژه، ارز عرضه شده را خریداری کنند.

اوج کسب سرمایه اولیه از طریق روش ICO در ارزهای دیجیتال در سال 2017 اتفاق افتاد که پروژه‌ها مجموعا توانستند 5.6 میلیارد دلار سرمایه جذب کنند. در سال 2018 این رقم به یک میلیارد دلار کاهش یافت. بعد از آن، پروژه‌هایی که با این روش به عرضه اولیه کوین پرداختند به موفقیت چندانی نرسیدند. در مواردی هم پروژه‌های کلاهبرداری باعث شد مالباختگان به مراجع قانونی مراجعه کنند و پای نظارت‌های سخت‌گیرانه به اجرای این روش باز شود.

مزایا و معایب ICO

یکی از مزایای این روش این است، که از آنجایی که به صورت آنلاین انجام می‌شود، سرمایه‌گذاران می‌توانند به راحتی و از همه جای دنیا در آن شرکت کنند و توکن‌ها را به راحتی خریداری نمایند، همچنین نقد کردن آن‌ها نیز آسان است. سرمایه‌گذاری از این روش می‌تواند در مدت زمان کم، سود خوبی عاید سرمایه‌گذاران کند.

یکی از معایب این روش این است، که به خاطر کمبود نظارت‌های قانونی، پروژه‌‌های کلاهبرداری نیز می‌توانند عرضه اولیه انجام دهند و سرمایه کاربر به طور کامل از دست برود. حتی اگر پروژه کلاهبرداری نباشد، امکان دارد پروژه شکست بخورد و باز هم سرمایه کاربران نابود شود.

عرضه توکن اوراق بهادار (STO) چیست؟

STO مخفف ترکیب انگلیسی Security Token Offerings به معنای توکن اوراق بهادار است. وقتی ‌ICOها به خاطر عدم نظارت از مرکز توجه خارج شدند، STO با قوانین نظارتی سختگیرانه‌تر روی کار آمد. توکن‌های اوراق بهادار، با یک سهام یا اوراق قرضه که دارایی اساسی به حساب می‌آیند در ارتباط هستند.

صرافی‌هایی می‌توانند روش STO را اجرا کنند که تطابق کافی با روش‌های پردازشی آن داشته باشند. به همین خاطر صرافی‌های خاص و اندکی این نوع عرضه اولیه را انجام می‌دهند. در واقع می‌توان گفت STOها ترکیبی از ICO و IPO هستند. سرمایه‌گذاری در ‌STOها در داخل کشور آمریکا تنها برای سرمایه‌گذاران معتبر امکان‌پذیر است ولی در خارج از ایالات متحده همه می‌توانند در این رویداد شرکت داشته باشند.

مزایا و معایب STO

یکی از مزایای اصلی STO این است که مقررات فدرال از آن حمایت می‌کند از این رو سرمایه‌گذاری کم ریسکی به حساب می‌آید. در عین حال این روش بسیاری از مزایای روش ICO را نیز با خود به همراه دارد. با تبدیل شدن دارایی‌های واقعی به توکن، سرمایه‌گذاران می‌توانند بخشی از یک دارایی را خریداری کنند و مجبور به خرید کل دارایی نیستند. مزیت این موضوع این است، که سرمایه گذاران می‌توانند با هزینه کمتر، تنوع بیشتری به پورتفولیوی خود ببخشند.

سختی شرایط و مقررات STO برای شرکت‌هایی که جذب سرمایه می‌کنند، یکی از معایب روش STO است. اگرچه وجود مقررات برای سرمایه گذاران عنصری مثبت به حساب می‌آید، اما وجود همین سختگیری‌ها باعث شده است که رونق گرفتن بازار STO نسبت به ICO بسیار کند باشد. یکی دیگر از دلایلی که به عنوان عامل پایین بودن سرعت این رونق گرفتن شناخته می‌شود، تعداد کم صرافی‌هایی است، که از این روش پشتیبانی می‌کنند. حتی صرافی‌های بزرگی مثل بایننس هنوز این روش را انجام نمی‌دهند. برخی کشورها نیز انجام این روش را ممنوع اعلام کرده‌اند.

عرضه اولیه صرافی (IEO) چیست؟

IEO در زبان انگلیسی مخفف ترکیب Initial Exchange Offering است که ترجمه آن عرضه اولیه صرافی می‌باشد. در این روش پروژه‌هایی که می‌خواهند جذب سرمایه انجام دهند از یک صرافی متمرکز رمز ارز برای این کار کمک می‌گیرند. در واقع پروژه با ثبت قرارداد با یک صرافی متمرکز ارز دیجیتال، عرضه اولیه توکن‌های خود را از طریق آن انجام می‌دهد.

فرایند عرضه اولیه توسط صرافی‌ها یکی از راه‌هایی بود که به عنوان جایگزین برای ICO معرفی شد. این روش ایمنی بیشتری نسبت به ICO دارد و پروژه‌های کلاهبرداری نمی‌توانند از این طریق سرمایه کاربران را به سرقت ببرند چرا که هر صرافی برای انجام IEO ممیزی‌های مخصوص و سختگیرانه‌ای دارد.

صرافی در ازای ارائه این خدمت به پروژه‌های مختلف، از آن‌ها کارمزد مربوط به لیست شدن و درصدی از فروش توکن‌ها را دریافت می‌کند. از آن جایی که این روش برای صرافی هم سودآور است، برای همکاری در فعالیت های بازاریابی و تبلیغات انگیزه خواهد داشت. خرید عرضه اولیه توکن از صرافی‌های متمرکز برای کاربران نیز راحت است، چرا که تنها با داشتن یک اکانت در این صرافی‌ها می‌توانند با ارزهای دیجیتال خود به خرید توکن‌ها بپردازند.

مفهوم دیگری به نام IDO نیز وجود دارد که به عرضه اولیه توکن در صرافی غیرمتمرکز می‌پردازد.

مزایا و معایب IEO

یکی از مزایای سرمایه‌گذاری با استفاده از IEO اعتمادی است که در آن وجود دارد. از آنجایی که صرافی‌ها پروژه‌ها را از ممیزی‌های سختگیرانه رد می‌کنند، خیال سرمایه‌گذار راحت است که حداقل بر روی یک پروژه کلاهبرداری سرمایه‌گذاری نکرده است. علاوه بر این تیم‌هایی که می‌خواهند با استفاده از IEO جذب سرمایه کنند باید طرح قابل قبولی به صرافی ارائه دهند تا مورد پذیرش قرار بگیرند. از آنجا که صرافی‌ها در بازاریابی و تبلیغات به پروژه‌هایی که برای IEO ثبت نام کرده‌اند کمک می‌کنند، این موضوع فرایند جذب سرمایه و کاربر را برای پروژه‌ها آسان‌تر خواهد کرد، هرچند در ازای این کار به صرافی کارمزد می‌پردازند. مزیت دیگر این روش برای پروژه‌ها این است که بعد از انجام جمع‌آوری سرمایه، توکن در صرافی‌ها لیست می‌شود.

یکی از معایب این روش هزینه زیاد پروژه‌ها برای لیست شدن در صرافی می‌باشد. عیب دیگر این روش، این است که کاربرانی که در یک صرافی حساب ندارند، شاید به خاطر طول کشیدن پروسه احراز هویت، از سرمایه‌گذاری منصرف شوند. عیب دیگر این روش آن است، که صرافی می‌تواند به هر دلیلی فرآیند جمع آوری سرمایه را متوقف کند. از آنجایی که در این روش تعداد زیادی از کوین‌ها می‌تواند در دست تعداد کمی از افراد قرار بگیرد، احتمال دستکاری قیمت نیز وجود دارد.

تفاوت عرضه اولیه سکه (ICO) در مقابل ارائه توکن اوراق بهادار (STO) چیست؟

اولین و مهم‌ترین تفاوت ICO با STO پروتکل‌های نظارتی است که بر آن ها اعمال می‌شود به این صورت که STO با چارچوب نظارتی بسیار سختگیرانه‌تری نسبت به ICO انجام می‌شود. این موضوع باعث می‌شود راه‌اندازی STO از ICO دشوارتر باشد. از آنجایی که مقررات زیادی برای ICO وضع نشده است، هر گروهی می‌تواند آن را انجام دهد.

بازیابی وجوهی که در ICO سرمایه‌گذاری می‌شوند تقریبا ناممکن است، یعنی اگر در یک پروژه کلاهبرداری سرمایه‌گذاری کنید، به احتمال زیاد حتی از راه‌های قانونی نمی‌توانید سرمایه خود را بازپس بگیرید. سرمایه‌گذاران به طور کل STO را روشی مطمئن‌تر و ایمن‌تر برای سرمایه‌گذاری می‌دانند.

STO در کمیسیون اوراق بهادار آمریکا که با نام اختصاری SEC شناخته می‌شود ثبت شده‌است، از این رو به سهام شباهت زیادی دارد. این موضوع اعتبار بسیار بیشتری به STO می‌بخشد.

تفاوت عرضه عمومی اولیه (IPO) در مقابل عرضه اولیه سکه (ICO) چیست؟

اگرچه روش‌های IPO و ICO شبیه به یکدیگر هستند با این حال تفاوت‌های زیادی بین آن‌ها هست. اولین تفاوت این است، که ICO به صورت آنلاین برگزار می‌شود و نیاز به حداقل سرمایه برای خرید توکن نیست. علاوه بر این ساز و کارهای قانونی برای IPO بسیار سختگیرانه هستند، این در حالی است که ICO مجوزهای زیادی نیاز ندارد.

خرید و فروش توکن‌ها، از سهام آسان‌تر است و محدودیت مکانی در ICO وجود ندارد. از طرفی IPO معمولا در بازارهای بورس هر کشور انجام می‌شود و مردم کشورهای دیگر نمی‌توانند به آسانی در آن مشارکت داشته باشند. وقتی یک سرمایه‌گذار سهامی را خریداری می‌کند در واقع در پروژه مورد نظر شریک شده است، در حالی که کسی که عرضه اولیه یک توکن را خریداری می‌کند اجازه ارائه نظر در مسائل مدیریتی را ندارد و تنها می‌تواند از خرید و فروش آن سود کند. البته برخی توکن‌ها که «حاکمیتی» نامیده می‌شوند قابلیت ارائه نظر و ارائه پروپوزال را نیز به کاربران می‌دهند. توکن‌ها ارزش ذاتی ندارند ولی برگه‌های سهام دارای ضمانت قانونی هستند. نهایتا آخرین تفاوت این دو روش، ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر برای ICO نسبت به IPO است.

کدام گزینه بهتر است: IPOs در مقابل ICOs در مقابل STOs؟

با توجه به توضیحاتی که بالا دادیم، مشخص است که هر کدام از روش‌های ذکر شده، ویژگی‌ها، مزایا و معایبی دارند که باعث می‌شود پروژه‌ها و سرمایه‌گذاران به سراغ آن‌ها بروند. IPO در بازار بورس به کار می‌رود و فرایند آن با عرضه توکن کاملا متفاوت است. این روش پشتوانه قانونی قدرتمندی دارد.

در طرف دیگر STO بسیار شبیه به IPO است ولی این روش بر بستر بلاک چین اجرا می‌شود و به جای برگه‌های سهام، سرمایه‌گذاران توکن خریداری می‌کنند. در روش STO به جز توکن‌های حاکمیتی که برای پروژه‌های دیفای استفاده می‌شوند، دارندگان مابقی انواع توکن نقشی در مدیریت پروژه نخواهند داشت چرا که اساسا با خرید توکن در پروژه شریک نمی‌شوند. در حالی که دارندگان برگه‌های سهام که با IPO در پروژه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، صاحب شرکت به حساب می‌آیند و حق دخالت در امور آن را دارند.

ICO روشی است که پروژه‌ها با استفاده از آن به صورت مستقیم در سایت خود اقدام به فروش توکن و جمع آوری سرمایه می‌کنند. این کار اگرچه برای پروژه‌ها آسان و کم هزینه است، اما به دلیل عدم وجود نظارت کافی بر این پروژه‌ها برای سرمایه‌گذاران بسیار خطرناک است.

چرا برخی STO را نسبت به IPO برتر می‌دانند؟

STO نسبت به IPO برتری‌ها و ضعف‌هایی دارد. از آن جایی که STO از IPO مقرون به صرفه‌تر است برخی آن را دارای یک برتری نسبت به IPO می‌دانند. شرکت‌هایی که از IPO استفاده می‌کنند باید هزینه‌های دلالی و بانکی و سرمایه‌گذاری را نیز بپردازند. این کار باعث می‌شود پایگاه بهتری برای سرمایه‌گذاری ایجاد کنند. این در حالی است، که STO به خاطر دسترسی مستقیم شرکت به بازار سرمایه‌گذاری هزینه زیادی بابت کارهای بانکی و کارگزاری بر دوش شرکت‌ها نمی‌گذارد.

IPO تنها برای شرکت‌های خصوصی که قصد دولتی شدن دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع می‌توان گفت STO به عنوان راهی برای بهبود روش سنتی IPO شناخته می‌شود که هم برای سرمایه گذار و هم برای شرکتی که به دنبال جذب سرمایه است کارها را کم هزینه و آسان‌تر می‌کند.

شباهت‌های IPO، ICO، IEO و STO چیست؟

اولین شباهت این چهار روش این است که همه آن‌ها با هدف جمع‌آوری سرمایه برای راه‌اندازی یا بقای پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. شباهتی که بین ICO، IEO و STO وجود دارد این است، که هر سه آن‌ها بر بستر بلاک چین اجرا می‌شوند. امنیت و نظارتی که بر IEO، STO و IPO وجود دارد نیز ویژگی مشترک این سه است.

تفاوت‌‌های IPO، ICO، IEO و STO چیست؟

علی رغم شباهت‌هایی که بین این روش‌ها وجود دارد، برخی تفاوت‌های اساسی نیز بین آن‌ها هست که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت:

• اندازه اعتماد

⚠️یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های میان این چهار روش، اندازه اعتماد کاربران به هرکدام از آن‌هاست. روش ICO در بین این چهار مورد از کم‌ترین میزان اعتماد کاربران و روش IPO از بیشترین میزان اعتماد برخوردار است. روش‌های IEO و STO نیز روش‌هایی مطمئن برای سرمایه‌گذاری هستند که در حوزه بلاک چین ضریب اطمینان بالایی دارند.

• اندازه هزینه روش‌های IPO، ICO و STO

روش IPO نسبت به دیگر روش‌های جمع‌آوری سرمایه پر هزینه‌تر است. در این روش، شرکت صادر کننده سهام، علاوه بر روند قانونی بورس، باید هزینه‌ای هم برای بخش بانکی بپردازد. روش STO از روش IPO کم هزینه‌تر است، ولی نسبت به ICO هزینه‌های بیشتری به همراه دارد، چراکه در ICO جمع‌آوری سرمایه و فروش توکن توسط خود تیم و از طریق سایت آن‌ها انجام می‌شود.

• قانونگذاری روش‌های STO، ICO، IPO و IEO

روش IPO از آنجایی که یک روش کاملا بورسی است، قوانین سختگیرانه‌تری نسبت به دیگر روش‌ها دارد. در رتبه بعدی روش STO است که اگرچه نسبت به دیگر روش‌ها سختگیرانه‌تر است ولی نسبت به IPO راحت‌تر می‌توان از آن استفاده کرد. در روش IEO علاوه بر قانون‌های کلی، قوانین مربوط به خود صرافی هم وجود دارد. پروژه‌هایی که از طریق IEO به جمع‌آوری سرمایه اقدام می‌کنند باید طرح توجیهی قابل قبولی داشته باشند و آن را نیز به صرافی ارائه کنند.

• برنامه ریزی‌های روش‌های IPO، ICO، STO و IEO

IPO مخصوص شرکت‌های استارت‌آپی نیست. هر شرکتی که بخواهد سهامش را به صورت عمومی عرضه کند قادر به استفاده از این روش است. کسانی که به سرمایه‌گذاری در این روش علاقه دارند به دنبال این نیستند، که به شرکت‌ها برای رشد کمک مالی کنند بلکه می‌خواهند از گسترش شرکت حمایت و سود سهام دریافت کنند.

در طرف دیگر استارت‌آپ‌هایی که می‌خواهند برای ایده‌هایشان سرمایه جمع‌آوری کنند به سراغ استفاده از روش‌های ICO، IEO و STO می‌روند. هر استارت‌آپی که ایده‌ای جدید داشته باشد می‌تواند با عرضه یک وایت پیپر قدرتمند به سراغ جمع‌آوری سرمایه برود.

• دوره زمانی

تفاوت بعدی در مدت زمانی است، که شروع فرآیند هرکدام از این روش‌ها طول می‌کشد. انجام دادن فرایند‌های قانونی روش‌های IPO و STO زمان زیادی نیاز دارد. در برخی موارد حتی ممکن است این فرایند 6 ماه نیز طول بکشد. ضمن این که انجام این روش‌ها بدون طی کردن این مراحل قانونی اصلا ممکن نیست.

استفاده از روش‌های ICO و IEO زمان زیادی نمی‌گیرد، به شرط آنکه تیم‌ها یک ایده خوب داشته باشند و بتوانند آن را به خوبی ارائه کنند. مقدار زمانی که طول می‌کشد تا این روش‌ها آغاز شوند، به این بستگی دارد که توسعه دهندگان پروژه طی چه زمانی آن را برای جذب سرمایه آماده کنند.

• اهمیت موقعیت مکانی

برای انجام روش IPO شرکت‌ها تنها قادر هستند سهامشان را در کشوری عرضه کنند که کمپانی در آن تاسیس شده است. در روش STO این مشکل وجود ندارد. شما تنها به یک اکانت نیاز دارید تا در STO مشارکت کنید. صادرکننده می‌تواند محدودیت‌هایی برای توکن‌های خود تعیین کند ولی به طور معمول STOها محدودیت مکانی ندارند به همین خاطر احتمال جذب سرمایه بیشتری برای صادرکنندگان وجود دارد. روش‌های ICO و IEO نیز محدودیت مکانی ندارند، مگر این که صرافی ارائه کننده IEO در برخی کشورها محدود شده باشد.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف جمع‌آوری سرمایه برای شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها پرداختیم. برخی از ویژگی‌های این روش‌ها به نفع سرمایه‌گذاران و برخی از آن‌ها به نفع صادرکنندگان است. اگر می‌خواهید در پروژه‌های استارت‌آپی به خصوص با روش ICO سرمایه‌گذاری کنید، حتما به اندازه کافی درباره آن‌ها تحقیق نمایید.