اگر قصد دارید روی ارزهای دیجیتال سرمایهگذاری کنید، باید ارز موردنظرتان را به خوبی بشناسید. بررسی و شناخت دقیق ارزهای دیجیتال، به شما کمک می‌کند که سرمایهگذاری دقیق و حساب‌شده‌ای داشته باشید. یکی از روش‌های شناخت ارزهای دیجیتال، مطالعه‌ی وایت پیپر آنها است. وایت پیپر (Whitepaper)، برگه‌ی سفید یا سپیدنامه متنی است که توسط بنیان‌گذاران یک پروژه‌ی کریپتوکارنسی، ارائه میشود. در واقع، وایت پیپر، شناسنامه‌ی یک ارز دیجیتال است و اهداف اصلی پروژه را به‌دقت توضیح میدهد. از طرفی، یکی از ارزهایی که در سال‌های اخیر معروف شده، ارز دیجیتال زیلیکا (Zilliqa) است. سرمایهگذاران زیادی به این ارز علاقه‌مند شده‌اند و می‌خواهند آن را بهتر بشناسند. به‌خاطر همین، به‌سراغ وایت پیپر زیلیکا رفته‌ایم تا این ارز دیجیتال را بهتر بشناسید و بتوانید برای سرمایهگذاری روی آن، تصمیم بگیرید.
معرفی ارز دیجیتال زیلیکا (Zilliqa)
زیلیکا (Zilliqa) به‌صورت یک بلاک چین عمومی و با هدف حل مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین‌ها ایجاد شده است. زیلیکا، از راه‌حل‌های مختلفی استفاده می‌کند تا شبکه‌ای سریع، امن و گسترده را به کاربران ارائه کند. این ویژگی‌ها، زیلیکا را به شبکه‌ی خوبی برای نرم‌افزارهای غیرمتمرکز (DApps) و قراردادهای هوشمند تبدیل کرده است.
توکن اختصاصی پروژه‌ی زیلیکا، با نماد اختصاری ZIL، در سال 2017 راه‌اندازی شد و در سال 2018 به‌عنوان یک توکن ERC-20 شروع به کار کرد. پس از ایجاد شبکه‌ی اختصاصی زیلیکا در سال 2019، این توکن به شبکه‌ی خود زیلیکا منتقل شد.
مطالعه‌ی وایت پیپر ارز زیلیکا (Zilliqa)
در ابتدای وایت پیپر زیلیکا (Zilliqa)، چکیده‌ای از کل پروژه ارائه میشود. ارزهای دیجیتال و بلاک چین‌ها، از مشکل مقیاس‌پذیری رنج می‌برند. یعنی اینکه تعداد تراکنش‌های این شبکه‌ها، در واحد ثانیه، بسیار کم است و اغلب به 10 عدد هم نمی‌رسد. از طرفی، با گسترش قراردادهای هوشمند، تقاضا برای برنامه‌هایی که تعداد تراکنش‌های بالاتری را پشتیبانی کنند، بیشتر شده است.
به‌خاطر همین، شبکه‌ی زیلیکا (Zilliqa) با هدف پشتیبانی از تعداد تراکنش‌های زیاد، ایجاد شد. این بلاک چین، میخواهد با افزایش تعداد ماینرها (Miners) مشکل مقیاس‌پذیری را حل کند. در حال حاضر، این شبکه تا 30000 ماینر را پشتیبانی می‌کند و میتواند نرخ تراکنش‌ها را تا 1000 برابر اتریوم (Ethereum) بالا ببرد. ایده‌ی اصلی بلاک چین زیلیکا، بر اساس شاردینگ شبکه است. یعنی اینکه با تقسیم شبکه به واحدهای کوچک‌تر، پردازش تراکنش‌ها به‌صورت موازی و توسط چندین واحد کوچک، انجام میشود.
علاوه بر آن، زیلیکا یک زبان برنامه‌نویسی قرارداد هوشمند و محیطی نوآورانه را پیشنهاد داده است. بنابراین، از زیربنای قدرتمندی برای مقیاس‌پذیری، ایمنی و افزایش سرعت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. از سوی دیگر، زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند زیلیکا، طوری طراحی شده است که در حالت شاردینگ، قابل‌اجرا باشد. در نتیجه، از این شبکه می‌توان برای محاسبات گسترده‌ای مانند جبر خطی، شبکه‌های عصبی، داده‌کاوی، مدل‌سازی مالی، محاسبات علمی و ... استفاده کرد.
مقدمه وایت پیپر زیلیکا (Zilliqa)
روزبه‌روز، استقبال از قراردادهای هوشمند و شبکه‌های بلاک چین بیشتر میشود. با این حال، این شبکه‌ها از مشکل مقیاس‌پذیری رنج می‌برند. میانگین نرخ تراکنش در شبکه‌هایی مانند بیت کوین (Bitcoin)، اتریوم (Ethereum) و سایر ارزها کمتر از 10 تراکنش در ثانیه است. از طرفی، افزایش استفاده از قراردادهای هوشمند، نیاز به بیش از 100 تراکنش در ثانیه را نشان میدهد. این در حالی است که اگر بلاک چین‌ها بخواهند به شبکه‌ای جهانی تبدیل شوند، باید به ده‌ها هزار تراکنش در ثانیه برسند. آیا شبکه‌های فعلی، می‌توانند چنین قدرتی را داشته باشند؟
مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین‌ها ریشه‌ای است و به ساختار این شبکه‌ها مربوط میشود. بنابراین، حتی اگر پروتکل‌های موجود در بیت کوین و اتریوم، دوباره بازنگری شوند، بعید به‌نظر می‌رسد که بتوانند ده‌ها هزار تراکنش را پشتیبانی کنند. به‌خاطر همین، از ابتدا، زیلیکا (Zilliqa) برای پشتیبانی از نرخ تراکنش بالا طراحی شد. با این حال، انتظار می‌رود که در آینده، تعداد تراکنش‌های این شبکه هم بیشتر شود.
بلاک چین زیلیکا، طوری معماری شده است که با افزایش هر صد گره (Node)، تعداد تراکنش‌ها دو برابر شود. تا زمان نگارش این وایت پیپر، شبکه‌ی زیلیکا بیش از 30000 گره را تشکیل داده و تعداد تراکنش‌هایش به هزار برابر اتریوم رسیده است.
ایده بلاک چین زیلیکا بر چه اساسی است؟
پس از دو سال تحقیق و بررسی، شبکه‌ی زیلیکا با هدف حل مشکل مقیاس‌پذیری راه‌اندازی شد. ایده‌ی این شبکه بر اساس شاردینگ، یا تقسیم افقی شبکه‌ی استخراج، به واحدهای کوچک موازی، ارائه شده است. با تقسیم شبکه به گروه‌های اجماع کوچک‌تر، هرکدام از این واحدها، می‌توانند به‌صورت موازی، تراکنش‌ها را پردازش کنند. برای مثال، اگر شبکه‌ی زیلیکا دارای 8000 ماینر باشد، آنها را به 10 واحد هشت صدتایی تقسیم می‌کند. پس، هرکدام از این واحدها به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به هماهنگ‌کننده، پردازش تراکنش‌ها را انجام میدهند. در این مثال، اگر 8000 ماینر بتوانند 100 تراکنش را پردازش کنند، با تقسیم شبکه به واحدهای کوچک‌تر، نرخ تراکنش‌ها ده‌برابر شده و به عدد 1000 می‌رسد.
از طرفی، برای حفظ امنیت تراکنش‌ها، واحدهای شبکه، تراکنش‌های تکراری را پردازش نمی‌کنند. علاوه بر آن، عملکرد اجماع این شبکه، مانند الگوریتم اثبات کار (PoW) است. با این تفاوت که زیلیکا شبکه‌ای دو لایه را تشکیل میدهد. در نتیجه، محیطی بسیار خوب برای عملکرد اجزای کوچک‌تر شبکه فراهم میشود.
اجزای تشکیل‌دهنده زیلیکا (Zilliqa)
شبکه‌ی زیلیکا از دو بخش اساسی تشکیل میشود:
- کاربران
- ماینرها
کاربران زیلیکا
افراد و شرکتهایی که از زیلیکا استفاده می‌کنند، کاربران این شبکه هستند. این کاربران، از زیرساخت‌های زیلیکا، برای انتقال دارایی و یا اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند. هر کاربر، یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی در اختیار دارد و از این طریق، میتواند نقل‌و‌انتقالات را انجام دهد.
ماینرهای زیلیکا
ماینرها، گره‌هایی (Nodes) در شبکه هستند که پروتکل اجماع زیلیکا را اجرا کرده و بابت آن، پاداش دریافت می‌کنند. از آن‌جایی که شبکه‌ی زیلیکا، به واحدهای کوچک‌تری تقسیم میشود، هر ماینر در یکی از این واحدها قرار می‌گیرد. به هرکدام از ماینرهای شبکه‌ی شاردینگ، گره DS گفته میشود و مجموعه‌ی این گره‌ها، کمیته‌ی DS نام دارد. هر کمیته توسط یک رهبر، هدایت میشود. علاوه بر آن، در شبکه‌ی زیلیکا، هر گره، یک IP و یک کلید عمومی اختصاصی دارد. از این طریق، گره‌ها هویت مستقلی پیدا می‌کنند.
نقش توکن ZIL
ZIL توکن اختصاصی شبکه‌ی زیلیکا (Zilliqa) است. از این توکن برای پرداخت تراکنش‌ها و هزینه‌ی اجرای قراردادهای هوشمند استفاده میشود. بنابراین، وقتی که در وایت پیپر زیلیکا، درباره‌ی مخارج صحبت میشود، منظور پرداخت هزینه‌ها با استفاده از ZIL است.
رمزنگاری شبکه زیلیکا (Zilliqa)
زیلیکا، مانند بسیاری از شبکه‌ها از رمزنگاری منحنی بیضوی (ECC) برای امضای دیجیتالی و یک تابع هش (Hash) برای الگوریتم اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند. منظور از رمزنگاری منحنی بیضوی، روشی است که با استفاده از کلیدهای خصوصی و عمومی، نقل‌و‌انتقال دارایی‌ها انجام میشود. این روش، با رمزنگاری ارزها و تراکنش‌ها، امنیت شبکه را بالا می‌برد. از سوی دیگر، تراکنش‌های زیلیکا به چند امضا نیاز دارند. از این طریق، طول کلیدهای عمومی کمتر شده و سرعت انجام تراکنش‌ها بیشتر میشود.
اثبات کار شبکه زیلیکا (Zilliqa)
این شبکه از روش اثبات کار (PoW) فقط برای جلوگیری از حملات سایبری و ایجاد هویت گره‌ها استفاده می‌کند. این روش، برخلاف شبکه‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم است که از PoW برای رسیدن به اجماع استفاده می‌کنند. از طرفی، تابع هش زیلیکا به‌صورتی است که امکان ماینینگ را برای کارت‌های گرافیکی فراهم می‌کند اما استخراج از این تابع، توسط دستگاه ماینر، سخت‌تر است.
وضعیت داده‌ها در شبکه زیلیکا
زیلیکا، یک لایه‌ی اطلاعات دارد، که داده‌های مربوط به وضعیت شبکه را حفظ می‌کند. بنابراین، این لایه، سه بخش اصلی دارد: حساب‌ها و آدرس‌ها: زیلیکا سیستمی مبتنی بر حساب است. در این شبکه، دو نوع حساب عادی و قراردادی وجود دارند. حساب‌های عادی توسط کلیدهای خصوصی ایجاد شده و حساب‌های قراردادها با استفاده از یک حساب دیگر تولید می‌شوند. هرکدام از این حساب‌ها، آدرس منحصربه‌فردی دارند که آنها را از دیگر حساب‌ها متمایز می‌کند.
- تراکنش‌ها: اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها توسط حساب‌های عادی ارسال شده و در لایه‌ی اطلاعات زیلیکا ثبت می‌شوند.
- بلوک‌ها: پروتکل زیلیکا دو نوع بلوک تراکنش (TX-Block) و بلوک خدمات دایرکتوری (DS-Block) را معرفی می‌کند. بلوک‌های تراکنش، شامل اطلاعات تراکنش‌های کاربران است و بلوک خدمات دایرکتوری، اطلاعات ماینرها را پوشش میدهد.
زیلیکا (Zilliqa) چگونه کار می‌کند؟
شبکه‌ی زیلیکا برای بهبود نرخ مقیاس‌پذیری بلاک چین ایجاد شده است. این بلاک چین بر اساس شاردینگ یا تقسیم شبکه به واحدهای کوچک‌تر موازی کار می‌کند. هر کدام این واحدها، به‌طور جداگانه، تراکنش‌ها را پردازش می‌کنند. تقسیم شبکه‌ی زیلیکا به واحدهای کوچک‌تر، شامل سه بخش است:
- کمیته خدمات دایرکتوری: در فرایند شاردینگ زیلیکا، ابتدا گروهی از گره‌ها، با عنوان گره‌های سرویس دایرکتوری (DS) انتخاب می‌شوند. گره‌های DS یک کمیته‌ی DS را تشکیل میدهند. انتخاب گره‌های DS بر اساس نوعی از الگوریتم اثبات کار انجام میشود.
- الگوریتم اجماع: شبکه‌ی زیلیکا، اجازه‌ی تولید فورک یا شاخه‌ی فرعی را نمی‌دهد. به‌خاطر همین، با استفاده از الگوریتم اجماع، نودها درباره‌ی اطلاعات توافق می‌کنند. حل‌شدن اختلافات توسط گره‌ها، از ایجاد شاخه‌ی فرعی جلوگیری می‌کند.
- شاردینگ: پس از تعیین کمیته‌ی DS، شاردینگ شبکه آغاز میشود. گره‌هایی که در الگوریتم اجماع مشارکت می‌کنند، ابتدا باید در مکانیزم اثبات کار شرکت کرده باشند. این اتفاق، در هر دوره‌ی اجماع، تکرار میشود.
الگوریتم اجماع زیلیکا
شبکه‌ی زیلیکا بر اساس تحمل خطای بیزانس عملی (PBFT) کار می‌کند. این الگوریتم، احتمال میدهد که در موقع اعتبارسنجی، در کار برخی از گره‌ها مشکلی ایجاد شود. در الگوریتم PBFT یک گره به‌عنوان رهبر انتخاب میشود و سایر گره‌ها مدام با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند تا به اجماع برسند.
قراردادهای هوشمند زیلیکا
شبکه‌ی زیلیکا (Zilliqa) با استفاده از زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند و ارائه‌ی محیطی نوآورانه، میخواهد به یک پلتفرم جامع جهانی تبدیل شود. بنابراین، هدف از ایجاد زیلیکا، توسعه‌ی یک پلتفرم کارآمد و قدرتمند محاسباتی است. به‌خاطر همین، زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند زیلیکا، طوری طراحی شده است که با زیرساخت‌های این شبکه هماهنگ باشد. از طرفی، شاردینگ زیلیکا، محیط خوبی را برای اجرای قراردادهای هوشمند فراهم می‌کند. در این شبکه، هر تراکنش، فقط توسط یک واحد شاردینگ انجام میشود. به این رویکرد، شاردینگ محاسباتی می‌گویند. بنابراین، برخلاف شبکه‌هایی مانند اتریوم، همه‌ی گره‌های زیلیکا، وظیفه‌ی انجام محاسبات را بر عهده ندارند. در نتیجه، سرعت تراکنش‌ها بالا رفته و کارمزدها بسیار پایین می‌آیند.
کارمزدهای شبکه زیلیکا
زمانی که تمام گره‌های یک شبکه وظیفه‌ی پردازش تراکنش‌ها را بر عهده داشته باشند، هزینه‌ی محاسبات و حفظ امنیت شبکه بسیار بالا می‌رود. بنابراین، وقتی در زیلیکا، انجام تراکنش‌ها بین واحدهای کوچک‌تری تقسیم میشود، هزینه‌ها و کارمزها کاهش می‌یابند. این مسئله، به‌خاطر گروه‌های اجماع کوچک‌تر و تقسیم تراکنش‌ها در بین آنها است.
نمونه‌هایی از کاربرد شبکه زیلیکا
ویژگی‌های شبکه‌ی زیلیکا، آن را به یک پلتفرم محاسباتی جامع و گسترده تبدیل می‌کند. بنابراین، این شبکه کاربردهای زیادی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- موازی‌سازی محاسبات: بسیاری از محاسبات علمی گسترده، می‌توانند به‌صورت موازی انجام شوند. این مسئله، مسائل پیچیده را در بین توان‌های محاسباتی کوچک‌تر تقسیم می‌کند. در نتیجه، سرعت انجام محاسبات بسیار بالاتر می‌رود.
- شبکه‌های عصبی مصنوعی: با افزایش محبوبیت و استفاده از روش یادگیری ماشینی، نیاز به قدرت محاسباتی بالا در این زمینه احساس میشود. از طرفی، شبکه‌ی زیلیکا محیط خوبی را برای پردازش چنین اطلاعاتی فراهم کرده است.
- نرم‌افزارهای کاربردی پیچیده: بسیاری از نرم‌افزارهای کاربردی، به محاسبات پیچیده‌ای نیاز دارند. این محاسبات، تنها با استفاده از توان محاسباتی بالا انجام می‌شوند. پس، شبکه‌ی زیلیکا با تقسیم تراکنش‌ها در بین واحدهای کوچک‌تر، به‌خوبی میتواند از این نرم‌افزارها پشتیبانی کند.
ارز دیجیتال Zilliqa و توکن ZIL
نماد اختصاری توکن اختصاصی زیلیکا، ZIL است. عرضه‌ی این ارز دیجیتال محدود بوده و 21 میلیارد واحد از آن ارائه میشود. هر ماینری که یک بلوک جدید را تولید کند، یک واحد ZIL پاداش می‌گیرد. پس، استخراج، تنها شیوه‌ی عرضه‌ی این ارز دیجیتال است. از طرفی، برخلاف شبکه‌هایی مثل بیت کوین، که هر چند سال یکبار، امکان استخراج آنها سخت‌تر میشود، زیلیکا میزان استخراج را ثابت نگه می‌دارد. بنابراین، تابع هش زیلیکا، دارای سختی ثابتی است و با گذشت زمان تغییر نمی‌کند.
سخن پایانی
پروژه‌ی Zilliqa و ارز اختصاصی آن، گام بلندی به‌سوی جهانی‌شدن بلاک چین‌ها هستند. این شبکه، با حل مشکل مقیاس‌پذیری و ایجاد توان محاسباتی بالا، امکان استفاده از بلاک چین را در کاربردهای پیچیده، فراهم می‌کند. بنابراین، زیلیکا را می‌توان پروژه‌ای خوب و آینده‌دار به حساب آورد. این مسئله، بر روی ارزش ارز دیجیتال Zilliqa هم تأثیر داشته و می‌توان آن را یکی از ارزهای خوب آینده‌ی کریپتو دانست.
