در این مطلب قرار است درباره مبحث آموزشی فراکتال توضیحاتی ارائه دهیم. این مبحث آموزشی از جهات بسیاری مهم و برای تریدرها کاربردی است. اگرچه بسیاری از معامله‌گران درباره فرکتال اطلاعاتی ندارند ولی بازار به گونه‌ای در حال اجرای آن است که حتی همین افراد بدون این که متوجه باشند با فراکتال کار می‌کنند. با این حال بهتر است فراکتال را شناخته و از آن آگاهی داشته باشید.
آموزش ویدئویی فراکتال (Fractal)
مفهوم فراکتال (Fractal) چیست و از کجا نشات می‌گیرد؟
فراکتال (Fractal) یا فرکتال کلمه‌ای انگلیسی به معنای این که اگر شکلی را با نسبت‌های مشابه تغییر دهید، شکل تغییر یافته مشابه شکل اولیه خواهد بود، است. به زبان ساده‌تر، فرکتال به معنای جزء از کل است. به عنوان مثال میوه پرتقال را در نظر بگیرید که از قطعات متعددی تشکیل شده و این قطعه‌ها تا حدود زیادی هم‌اندازه و هم‌شکل هستند. قطعات پرتقال نهایتا این میوه را تشکیل می‌دهند. برای درک بهتر فراکتال به تصویر زیر نگاه کنید:
در ابتدا ما یک خط صاف داریم. در کنار آن، همان خط صاف تکرار شده و یک شکل جدید ایجاد کرده است. تصویر به ما نشان می‌دهد قسمت بالا رفته با خط‌های صاف افقی برابر هستند. نهایتا این شکل هم، شکلی بزرگتر را تشکیل داده است. فراکتال گویای این است که کندل‌های یک دقیقهای، کندل‌های 5 دقیقهای را می سازند و کندل‌های 5 دقیقهای، کندل‌های 15 دقیقه ای را به وجود می‌آورند. نهایتا این روند برای کندل‌های 4 ساعته و یک روزه هم ادامه پیدا میکند.
فرکتال (Fractal) یعنی بدانید هر اتفاقی در تایم 1 دقیقهای در حال رخ دادن است در تایم 5 یا 15 دقیقهای نیز همان رخ می‌دهد. فرض کنید که در تایم فریم 4 ساعته یک روند ایجاد شده است که در تایم فریم‌های پایین‌تر، موج‌های مینور دارد. این موج‌ها شکل‌های مختلفی دارند و نهایتا روند تایم فریم 4 ساعته و بالاتر را تشکیل می‌دهند.
ارتباط فراکتال (Fractal) با ساختار بازار چیست؟
ما همیشه در نقطه‌ای قرار داریم که قیمت، روندی ثابت را برای ما تکرار میکند. در واقع فراکتال شبیه به همان ساختار مارکت است. یعنی تایم فریم پایین‌تر، تایم فریم بالاتر را می‌سازد. به تصویر زیر توجه کنید:
در این تصویر خط‌های سیاه نشانه روند در تایم فریم 4 ساعته هستند و خط‌های قرمز که حالت ریزموج دارند، در تایم فریم 15 دقیقهای ایجاد شده‌اند. زمانی که روند اصلی ما نزولی است، شاید گاها با رشد قیمت، در تایم‌های پایین‌تر شاهد شکست مقاومت‌ها هم باشیم، اما بالا رفتن قیمت قدرتمند نیست و نهایتا به نزول ختم می‌شود. زیرا در تایم فریم‌های بالاتر روند اصلی ما نزولی است. زمانی این روند تغییر خواهد کرد که در همین تایم‌فریم‌های بالا قیمت تغییر جهت دهد و سقف مقاومتی را با قدرت بشکند و بالای آن کندل تشکیل دهد.
فلسفه فراکتال یعنی همیشه به تایم‌های بالاتر نگاه کنید و از تایم پایین‌تر، براساس الگوی رفتاری تایم بالاتر تاییدیه بگیرید. در همین تصویر اگر یک خط روند در جای درست رسم کنید، ظاهرا خط روندتان صحیح بوده و قیمت بعد از شکست آن ریزش کرده است. اما خیلی وقت‌ها در چارت، خطوط روند یا حمایت و مقاومت را رسم می‌کنید در حالی که، قیمت اصلا به آن‌ها جواب نداده و مسیر خود را طی میکند. حتی شاید گمان کنید که این روش‌ها منسوخ شده‌اند و باید به سراغ روش‌های جدید و پیشرفته‌تر بروید. این تفکر نادرست است، در واقع شما باید سعی کنید نمودار را واضح‌تر مشاهده کنید و با رفتن سراغ تایم‌فریم‌های بالاتر ببینید نمودار بیشتر از چه الگوهایی تبعیت میکند.
استراتژی استفاده از فراکتال (Fractal) چگونه است؟
به تصویر زیر نگاه کنید. اگر در این نمودار یک خط روند برای تایم‌فریم 15 دقیقهای رسم نمایید، بر خلاف انتظار خواهید دید که، قیمت با شکست خط روند و پولبک زدن به آن، دچار ریزش نمی‌شود و حتی با کمتر از 10 درصد اصلاح به سمت بالا می‌رود. زمانی شاهد ریزش قیمت خواهیم بود که قیمت، کفی که باعث شده سقف بالاتر تشکیل شود را پس بگیرد. خیلی‌ها هستند که الگوها را در جای اشتباه پیدا می‌کنند. می‌توانید از تایم‌های پایین برای معامله استفاده کنید، ولی نباید انتظار داشته باشید که ریزموج‌ها تغییر روند را رقم بزنند. تا زمانی که قیمت، کف خود در تایم‌فریم بالاتر را به سمت پایین نشکسته است، ما نمی توانیم انتظار تغییر روند داشته باشیم.
در تایم فریم‌های پایین می‌توانید تریدهای کوتاه مدتی انجام دهید که ریسک به ریوارد یک به 2، یک به 3 یا حتی یک به 4 داشته باشند.
اگرچه مبحث فرکتال، بحثی تخصصی است، اما این به آن معنا نیست که کسی قادر به یادگیری آن نباشد یا کاربردی نداشته باشد. در بالا درباره فراکتال و نقش آن در چارت توضیحاتی ارائه کردیم. فراکتال اهمیت نقاط مهم در تایم‌فریم‌های مختلف را نشان می‌دهد و کلیت بازار را برایتان مشخص میکند.
بسیاری اوقات در یک روند صعودی، قیمت خط روندی که رسم کرده‌اید را به سمت پایین می‌شکند ولی دوباره به سمت بالا حرکت میکند. بعضا نیز قیمت به خط روند شما پولبک می‌زند و در حالی که انتظار دارید به سمت بالا حرکت کند، دوباره به سمت پایین می‌رود. در این حالت‌ها فرکتال می‌تواند به شما کمک کند تا الگوها را تشخیص داده و ببینید در چه تایم‌فریم‌هایی به خوبی عمل می‌کنند.
به تصویر زیر دقت کنید. خط مشکی، نمودار تایم فریم 1 دقیقهای و خط قرمز نشانگر نمودار در تایم فریم 5 دقیقهای می‌باشد. همانطور که مشاهده می‌کنید خط مشکی سقف و کف‌های پایین‌تر زده ولی در بخشی از نمودار، قیمت با شکست یک سقف به سمت بالا حرکت کرده و بعد دوباره با برگشتن به سمت پایین روند ریزشی خود را ادامه داده است.
در تصویر زیر خط مشکی تایم فریم یک دقیقهای است. زمانی که قیمت به سمت پایین حرکت کرده برای ما یک پیووت ساخته و گره ایجاد کرده، سپس به نزول خود ادامه داده است. وقتی دوباره به سمت بالا حرکت میکند، باز هم پیووت‌هایی را برای ما می‌سازد و در نهایت سقفی که منجر به کف پایین‌تر شده می‌شکند و بعد از یک اصلاح کوچک به حرکت خود ادامه می‌دهد.
در کنار خط سیاه، خط قرمز نشانگر تایم فریم 15 دقیقهای است. کسی که در تایم فریم 1 دقیقهای بازار را تحلیل میکند در این نمودار 2 نقطه حمایتی می‌بیند و می‌تواند بر اساس همین دو سطح، وارد معامله شود. این فرد معتقد است قیمت یا از سطح حمایتی اول یا از سطح حمایتی دوم به سمت بالا باز می‍گردد. فردی که در تایم فریم 15 دقیقه بازار را تحلیل میکند، تنها یک مقاومت در پایین چارت رسم میکند و معتقد است قیمت از این نقطه به بالا باز خواهد گشت.
اگر کسی که در تایم فریم 1 دقیقهای بازار را تحلیل میکند، برای هر دو سطح حمایتی دو معامله ایجاد کند، دو فرصت برای کسب سود به دست آورده است در حالی که کسی که در تایم فریم 15 دقیقهای معامله ایجاد میکند، در صورتی که قیمت تنها به سطح حمایتی اول برخورد کند، یک فرصت را از دست خواهد داد. اگر قیمت پایین‌تر از هر مقاومت مشخص شده در تایم‌فریم یک دقیقهای قرار بگیرد و بعد به سمت بالا حرکت کند، حد ضرر هر دو معامله فردی که تنها تایم‌فریم 1 دقیقهای را در نظر گرفته، خواهد زد. موضوع فراکتال همین است که نباید تنها در یک تایم‌فریم تحلیل کنید و کل بازار را در یک تایم‌فریم ببینید. بسیاری اوقات وقتی استراتژی های شما جواب نمی‌دهد، مشکل از استراتژی نیست بلکه به خاطر این است که برای معامله، فرکتال را در نظر نگرفته و تایم فریم‌های مختلف را ندیده اید.
چگونه روند‌های جعلی را از فرکتال (Fractal) تشخیص دهیم؟
باید در مبحث فراکتال یاد بگیرید که بازار با سقف و کف‌های جعلی که دائما در چارت می‌سازد، فریبتان ندهد. در تصویر زیر مشاهده می‌کنید که در تایم فریم 4 ساعته قیمت با ساختن چند پیوت با قدرت به سمت پایین حرکت کرده و بعد به قدری بالا رفته که سقف‌های قبلی خود را شکسته است. با این حال این ارز باز هم دچار ریزش شد. عجیب نیست کسی که این تایم فریم را بررسی میکند در نواحی مشخص شده خرید کند.
اگر در همین نقطه چارت روزانه را چک کنید (تصویر پایین) در این بخش یک پیوت اصلی داریم که تا زمانی که قیمت نتواند آن پیووت را رد کند و بالای آن چند کندل ببندد، نمی‌توانیم مطمئن باشیم روند ما عوض شده است. پس نتیجه می‌گیریم که پیووت‌های کوچک‌تر برای ما پیوت اصلی نیستند. این سطوح و این سقف‌ها فقط به خاطر جمع‌آوری نقدینگی درست شده‌اند. هرچه به تایم‌فریم‌های بالاتر نگاه کنید، تشخیص پیووت‌های غیر اصلی برایتان امکان پذیرتر می‌شود.
در تصویر زیر با یک خط روند چند قله و یک کف را به یکدیگر وصل کرده‌ایم. می‌بینید که قیمت به این خط پولبک زده، ممکن است در این مرحله با این فکر که قیمت به سمت بالا حرکت خواهد کرد و همه سقف‌های بالای خود را می‌شکند، وارد معامله شوید. در حالی که اگر به تایم‌فریم‌های بالاتر نگاه کنید این خط مقاومت، اشتباه است. باید ببینید این سقف‌ها چقدر برای نمودار اهمیت داشته‌اند که بتوانند بر قیمت تاثیر بگذارند. در این نمودار، پیوت مهم، همان پیوتی است که همه سفارشات را جمع‌آوری و دوباره به سمت پایین حرکت کرده است. در این نمودار ما یک اصلاح داریم، یعنی کسانی که در بخشی از نمودار ارز خود را فروختند، نهایتا شروع به تسویه کردن نمودند به همین خاطر دوباره قیمت به سمت پایین سقوط کرده است.
در فراکتال (Fractal) تمام چیزی که توضیح دادیم برای این است که همه فریب‌های بازار را یاد بگیرید. به عنوان مثال فرض کنید، در نمودار یک خط روند وجود دارد که قیمت با شکستن آن به شما برای ورود به بازار تاییدیه می‌دهد. اما قیمت با حرکت به سمت خلاف جهت غافلگیرتان میکند. تمام رفتارهای بازار به صورتی است که می‌خواهد فریبتان دهد. البته این حرف به معنای این نیست که خط روندها اعتبارشان را از دست داده‌اند، بلکه باید خط روند یا خط‌های مقاومت را جای درست بکشید. باید ببینید کدام پیووت‌ها در بازار تاثیر‌گذارتر هستند تا مقاومت‌ها و خطوط روند را با آن‌ها مشخص کنید. وقتی به تایم روزانه یا هفتگی می‌روید همه چیز به وضوح قابل مشاهده خواهد بود. در این نمودار می‌توانید به راحتی تریدینگ رنج‌ها را ببینید. در تصویر زیر مشاهده می‌کنید که یک پیوت اصلاحی مشخص کرده‌ایم. ولی چرا این پیووت اصلاحی است؟ زیرا کسانی که از آغاز سیر نزولی فروشنده بودند، در بخش مشخص شده شروع به خرید نمودند. در نتیجه قیمت با شروع اصلاح به سمت بالا برای ما فشردگی ایجاد کرده است.
اگر به بخش مشخص شده دقت کنید، هر لگی که حرکت کرده تا 50 درصد و حتی 100 درصد آن اصلاح داده است. در واقع با این کار سفارش‌های موجود پاکسازی شدند. این موضوع به ما نشان می‌دهد که به غیر از فشردگی یا لگ اصلاح چیز دیگری نمی‌بینیم. پس این پیووت چیزی به جز اصلاح نبوده است.
در تصویر زیر تایم فریم هفتگی را مشاهده می‌کنید. بخش مشخص شده (همان بخش در تایم‌فریم 1 روزه) تنها یک گره معاملاتی است که سقف و کف‌های پایین‌تر به وجود می‌آورد. پس مادامی که قیمت این پیووت را رد نکند نمی‌توانیم مطمئن باشیم که روند قیمت عوض شده و در پولبک می‌توانیم سوار قیمت شویم. این پیووت‌ها به‌خصوص پیوت اول (از پایین) برای ما حائز اهمیت است که قیمت با ریزش شدید یک کندل و با مومنتوم ایجاد کرده است.
سخن پایانی
امیدواریم که این آموزش برای شما مفید باشد. با تحقیق و تمرین بیشتر می‌توانید از مبحث فراکتال یا مارکت استراکچر آگاهی بیشتری پیدا کنید. فرکتال مبحث پیچیده‌ای است و ما سعی کردیم واضح و خلاصه برایتان توضیح دهیم.
