اتریوم یک پلتفرم محاسباتی غیرمتمرکز است که یک ارز دیجیتال محبوب هم به نام اتر (ETH) دارد. برنامه‌نویسان میتوانند «قراردادهای هوشمند» را روی بلاکچین اتریوم بنویسند و این قراردادها به‌طور خودکار طبق کد آن‌ها اجرا میشوند. اگر می‌خواهید با قرارداد هوشمند و مزایای آن‌ها آشنا شوید با ما همراه شوید.
اتریوم چیست؟
نام اتریوم اغلب در کنار بیت کوین قرار می‌گیرد، اما این دو ارز با هم متفاوت هستند. بیت کوین یک ارز دیجیتال و شبکه پرداخت غیر متمرکز است که امکان انتقال توکن‌های بیت کوین را بین کاربران فراهم می‌کند. پروژه اتریوم اهداف بزرگ‌تری دارد. وب‌سایت اتریوم مدعی است: «اتریوم یک پلتفرم غیرمتمرکز است که قراردادهای هوشمند را اجرا می‌کند.» این قراردادها روی «ماشین مجازی اتریوم» اجرا میشوند. ماشین مجازی اتریوم یک شبکه محاسباتی توزیع‌شده متشکل از همه دستگاه‌هایی است که گره‌های اتریوم را اجرا میکنند.
بخش «پلتفرم غیرمتمرکز» به این معنی است که هرکسی میتواند یک گره اتریوم را راه‌اندازی و اجرا کند، همان‌طور که هرکسی قادر است یک گره بیت کوین را اجرا کند. هرکسی که می‌خواهد یک «قرارداد هوشمند» روی گره‌ها اجرا کند، باید به اپراتورهای آن گره‌ها با اتر که ارز دیجیتال اختصاصی اتریوم است، پول بپردازد.
بنابراین، افرادی که گره‌های اتر را اجرا میکنند، قدرت محاسباتی را ارائه میکنند و با اتر پاداش می‌گیرند، به همان روشی مشابهی که گره‌های بیت کوین را اجرا میکنند، قدرت هش را فراهم میکنند و با بیت کوین پاداش می‌گیرند. به‌عبارت‌دیگر، درحالی‌که بیت کوین فقط یک بلاکچین و شبکه پرداخت است، اتریوم یک شبکه محاسباتی توزیع‌شده با یک بلاکچین است که میتواند برای بسیاری موارد دیگر استفاده شود.
اتر رمز ارز شبکه اتریوم
اتر (ETH) ارز دیجیتال بومی بلاکچین اتریوم است. به زبانی ساده‌تر، اتر رمزارزی است که در شبکه اتریوم اجرایی میشود. بااین‌حال، مردم در حال حاضر اغلب از این اصطلاحات به‌جای یکدیگر استفاده میکنند. برای مثال، صرافی‌هایی مانند صرافی ایرانی اکسبیتو به شما اجازه می‌دهند تا اتریوم بخرید. اتریوم به معنای توکن‌های اتر است. اتریوم و اتر باهم کار میکنند، اما یکسان نیستند. فرینگتون دراین‌باره توضیح می‌دهد: «اتریوم یک بلاکچین است و اتر ارز دیجیتال آن. میتوانید اتر را به‌عنوان پول نقد یا سوخت شبکه اتریوم در نظر بگیرید.» برای خرید اتریوم و آگاهی از قیمت این کوین میتوانید از صرافی اکسبیتو کمک بگیرید.
اتریوم ازنظر فنی یک آلت کوین است که درواقع به ارزهای دیجیتال به‌جز بیت کوین اطلاق میشود. اتر هم مانند بیت کوین توسط یک بلاکچین غیرمتمرکز پشتیبانی میشود که بلاکچین اتریوم نام دارد. توسعه‌دهندگانی که می‌خواهند برنامه‌ها یا «قراردادهای هوشمند» را در بلاکچین اتریوم ایجاد کنند، به توکن اتر برای پرداخت گره‌ها برای میزبانی آن نیاز دارند، درحالی‌که کاربران برنامه‌های مبتنی بر اتریوم ممکن است برای پرداخت خدمات در آن برنامه‌ها به اتر نیاز داشته باشند. کاربران همچنین میتوانند خدماتی را خارج از شبکه اتریوم بفروشند و پرداخت با اتر را بپذیرند یا توکن‌های اتر را بهصورت نقدی در یک صرافی بفروشند.
قراردادهای هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که روی ماشین مجازی اتریوم اجرا میشوند. ماشین مجازی اتریوم یک «کامپیوتر جهانی» غیرمتمرکز است که در آن قدرت محاسباتی توسط تمام گره‌های اتریوم ارائه میشود. هر گره‌ای که قدرت محاسباتی را ارائه می‌دهد برای آن منبع با توکن‌های اتر پاداش می‌گیرد. این قراردادها قراردادهای هوشمند نامیده میشوند، زیرا میتوانید قراردادهایی بنویسید که در صورت برآورده شدن الزامات به‌طور خودکار اجرا شوند.
به‌عنوان‌مثال، تصور کنید که یک سرویس سرمایه‌گذاری جمعی شبیه به کیک‌استارتر (Kickstarter) بر روی اتریوم بسازید. کسی میتواند یک قرارداد هوشمند اتریوم تنظیم کند که پول را برای ارسال به شخص دیگری جمع کرده باشد. قرارداد هوشمند میتواند به این صورت نوشته شود که وقتی 100 هزار دلار ارز به استخر اضافه میشود، همه آن برای گیرنده ارسال شود یا اگر آستانه 100 هزار دلار طی یک ماه برآورده نشده باشد، تمام ارز به دارندگان اصلی ارز بازگردانده شوند. البته، به‌جای دلار آمریکا از توکن‌های اتر استفاده میشود.
همه این‌ها طبق کد قرارداد هوشمند اتفاق می‌افتند، که به‌طور خودکار تراکنش‌ها را بدون نیاز به شخص ثالث قابل‌اعتماد برای نگه‌داشتن پول و امضای تراکنش انجام می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، کیک‌استارتر (Kickstarter)، پنج درصد کارمزد بیشتر برای پردازش تراکنش دریافت می‌کند، که به معنای ۸ تا ۱۰هزار دلار کارمزد در یک پروژه ۱۰۰هزار دلاری سرمایه‌گذاری جمعی است. یک قرارداد هوشمند مستلزم پرداخت هزینه به شخص ثالثی مانند Kickstarter نیست.
قراردادهای هوشمند را میتوان برای موارد مختلف مورداستفاده قرار داد. توسعه‌دهندگان میتوانند قراردادهای هوشمندی ایجاد کنند که ویژگی‌هایی را برای سایر قراردادهای هوشمند فراهم می‌کند. قراردادهای هوشمند میتوانند به‌سادگی به‌عنوان برنامه‌ای برای ذخیره اطلاعات در بلاکچین اتریوم استفاده شوند. برای اجرای واقعی کد قرارداد هوشمند، شخصی باید اتر کافی را به‌عنوان کارمزد تراکنش بفرستد. اتر کافی به منابع محاسباتی موردنیاز بستگی دارد. این اترها به گره‌های اتریوم برای مشارکت و ارائه قدرت محاسباتی آن‌ها پرداخت میشوند.
چرا بلاکچین و قراردادهای هوشمند جذاب هستند؟
بلاکچین بیت کوین فقط تاریخچه تراکنش‌های بیت کوین را ذخیره می‌کند. بلاکچین اتریوم توکن‌های اتر را در کیف پول افراد ذخیره می‌کند، اما آخرین وضعیت هر قرارداد هوشمند و همچنین کد هر قرارداد هوشمند را نیز ذخیره می‌کند. درواقع بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده است که در چندین مکان ذخیره میشود، بنابراین این بدان معناست که داده‌های قرارداد هوشمند توسط گره‌های اتریوم ذخیره میشوند. اگر یک "قرارداد هوشمند" که به‌عنوان یک برنامه کاربردی نیز شناخته میشود روی بلاکچین ایجاد کنید، بهصورت غیرمتمرکز ذخیره و اجرا میشود.
برای درک بهتر این موضوع برنامه‌هایی که امروزه استفاده می‌کنید را در نظر بگیرید. برنامه‌های ایمیل مانند جیمیل (Gmail)، برنامه‌های یادداشت‌برداری مانند مایکروسافت وان‌نُت (Microsoft OneNote) و هر چیز دیگری است که در آن از یک برنامه استفاده می‌کنید و داده‌های خود را در سرورهای یک شرکت ذخیره می‌کنید. اگر شرکتی که داده‌های شما را ذخیره می‌کند حسابهای شما را مسدود کند، برنامه را غیرفعال کند یا از کار بیفتد، تمام اطلاعاتی را که در آن برنامه داشتید از دست خواهید داد، مگر اینکه یک نسخه پشتیبان آفلاین از آن داشته باشید.
اگر از یک اپلیکیشن ساخته‌شده بر روی اتریوم استفاده می‌کردید، هم کد سازنده برنامه (کد قرارداد هوشمند) و هم داده‌های شخصی (وضعیت قرارداد هوشمند) روی بلاکچین ذخیره می‌شدند. هر زمان که از یک برنامه استفاده می‌کردید و داده‌های خود را تغییر می‌دادید، تمام گره‌های اتریوم وضعیت قرارداد هوشمند را به‌روز می‌کردند. این بدان معنی است که هیچ دلیلی برای عدم امکان دسترسی شما به داده‌هایتان وجود ندارد. با بلاکچین از داده‌های شما و خود کد برنامه در سراسر جهان پشتیبان گیری میشود. داده‌های شما توسط بلاکچین رمزگذاری میشوند تا هیچ‌کس دیگری نتواند آن‌ها را بخواند.
مثال‌هایی از قرارداد هوشمند
یکی از شناخته‌شده‌ترین اپلیکیشن‌هایی که با استفاده از قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم ساخته شده است، کریپتو کیتیز (CryptoKitties) نام دارد که خود را به‌عنوان «یکی از اولین بازی‌های جهان که بر اساس فناوری بلاکچین ساخته شده» معرفی می‌کند. در اصل، کریپتو کیتیز شکلی از یک کلکسیون دیجیتالی است که در بلاکچین اتریوم ذخیره شده است. کریپتو کیتیز نمایش خوبی از توانایی ذخیره و تبادل اقلام دیجیتال در شبکه اتریوم ارز دیجیتال ارائه می‌دهد.
کریپتو کیتی‌های جدید از طریق «پرورش» تولید میشوند. پرورش شامل انتخاب دو کریپتو کیتیز پایه و مصرف توکن‌های اتر برای اجرای یک قرارداد هوشمند است. این قراردادها از دو گربه انتخاب‌شده برای تولید یک کریپتو کیتی جدید استفاده میکنند. این کیتی‌ها و جزئیات فرآیند پرورش در دفتر کل بلاکچین اتریوم ذخیره میشوند. شما میتوانید مالک کریپتو کیتی‌هایی باشید که در دفتر کل بلاکچین اتریوم ذخیره میشوند. میتوانید آن‌ها را به افراد دیگر بفروشید یا معامله کنید و یا آن‌ها را بخرید.
این با استفاده از یک برنامه گوشی هوشمند که به شما امکان خرید، تجارت و پرورش گربه را می‌دهد متفاوت است. آن‌ها معمولاً در سرورهای خود برنامه ذخیره میشوند و اگر شرکت برنامه را تعطیل کند یا حساب شما را مسدود کند، ممکن است حیوانات خانگی دیجیتالی ارزشمند خود را از دست بدهید، اما چون کریپتو کیتیز روی بلاکچین ذخیره میشوند، این اتفاق نمی‌افتد. هیچ‌کس نمی‌تواند بچه‌گربه‌هایتان را از شما بگیرد. در دسامبر 2017 مردم بیش از 12 میلیون دلار اتر را برای کریپتو کیتیز خرج کردند. گران‌ترین کریپتو کیتی با قیمتی حدود 120 هزار دلار فروخته شد.
قراردادهای هوشمند چگونه کار میکنند؟
پیشنهاد قراردادهای هوشمند برای اولین بار در سال 1994 توسط نیک سابو ارائه شد. سابو دانشمند آمریکایی علوم کامپیوتر است که ارز مجازی «بیت گلد» را نیز در سال 1998 اختراع کرد. سابو قراردادهای هوشمند را به‌عنوان پروتکل‌های تراکنش کامپیوتری تعریف کرد که شرایط یک قرارداد را اجرا میکنند. او می‌خواست عملکرد روشهای تراکنش الکترونیکی مانند POS را به قلمرو دیجیتال گسترش دهد.
نیک سابو در مقاله خود به مزیت‌های اجرای قراردادی دارایی‌های مصنوعی مانند مشتقات و اوراق قرضه اشاره کرد. سابو در مقاله‌اش نوشت: «این اوراق بهادار جدید با ترکیب اوراق بهادار (مانند اوراق قرضه) و مشتقات (اختیارات و قراردادهای آتی) به روشهای مختلف شکل می‌گیرند.» به عقیده سابو، معاملات بسیار پیچیده برای پرداخت‌ها اکنون میتوانند در قراردادهای استاندارد ساخته شده و با هزینه‌های مبادله کم انجام شوند.
چرا قراردادهای هوشمند اتریوم؟
بیت کوین اولین ارز دیجیتالی بود که از قراردادهای هوشمند اولیه پشتیبانی کرد، اگرچه این قراردادها در مقایسه با اتریوم بسیار محدود هستند. هر تراکنش یک قرارداد هوشمند است، زیرا شبکه تنها در صورت رعایت شرایط خاصی تراکنش‌ها را تأیید می‌کند. کاربر یک امضای دیجیتالی ارائه می‌دهد که ثابت می‌کند واقعاً مالک یک ارز دیجیتال است. فقط صاحب یک کلید خصوصی بیت کوین میتواند چنین امضای دیجیتالی تولید کند.
در مقابل، اتریوم جایگزین زبان محدودتر بیت کوین میشود و زبانی را جایگزین آن می‌کند که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد از بلاکچین برای پردازش بیشتر تراکنش‌های ارزهای دیجیتال استفاده کنند. این زبان «Turing-complete» است، به این معنی که از مجموعه گسترده‌تری از دستورالعمل‌های محاسباتی پشتیبانی می‌کند. برنامه نویسان میتوانند بدون محدودیت هر قرارداد هوشمندی را که فکر میکنند بنویسند.
درحالی‌که این قراردادها مزیت‌های آشکاری دارند، چون قراردادهای هوشمند جدید کمتر مورد آزمایش قرار می‌گیرند، احتمال آسیب‌پذیری بالاتری وجود دارد. اتریوم تاکنون میلیون‌ها دلار ضرر ناشی از آسیب‌پذیری‌های مورداستفاده در قراردادهای هوشمند را تجربه کرده است.
