یکی از اولین روش‌های درآمدزایی که در دنیای ارزهای دیجیتال شکل گرفت، استخراج بیت کوین (Bitcoin Mining) بود. یعنی از همان زمانی که خالق بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو، اولین بلاک یا بلوک بیت کوین را ایجاد کرد، ماینینگ این ارز دیجیتال هم آغاز شد. اصولاً ارزهای دیجیتال مبتنی بر فناوری بلاک چین کار می‌کنند. این فناوری شامل زنجیره‌ای از بلوک‌هاست که هرکدام از این بلاک‌ها حاوی اطلاعاتی رمزنگاری‌شده هستند. ازآنجایی‌که دنیای کریپتو به‌صورت غیرمتمرکز بنا شده، تولید این بلوک‌ها بر عهده‌ی خود کاربران یا ماینرها است. از طرفی، برای اینکه ماینرها به ایجاد بلوک‌های جدید ترغیب شوند، مفهومی به نام پاداش بلاک (Block Reward) یا بلاک ریوارد تعریف شده است.
در واقع، پاداش هر بلاک بیت کوین، همان درآمد حاصل از استخراج این ارز دیجیتال بوده و نقش مهمی در تأمین امنیت شبکه دارد. البته بعد از بیت کوین، شبکه‌های بلاک چین زیادی معرفی شده‌اند که امکان استخراج و دریافت بلاک ریوارد را برای ماینرها فراهم می‌کنند. به‌خاطر همین، در این مقاله، بررسی می‌کنیم که پاداش بلاک یا بلاک ریوارد چیست، پاداش هر بلاک بیت کوین چقدر است و به تمام جنبه‌های مختلف این موضوع خواهیم پرداخت.
پاداش بلاک (Block Reward) چیست؟
بلاک ریوارد یا پاداش بلاک انگیزه‌ای برای ماینرها است تا تراکنش‌های یک شبکه‌ی بلاک چین را تأیید کنند. در واقع، افرادی که با استفاده از سخت‌افزار کامپیوتری‌شان، بلاک یا بلوک‌های جدید را استخراج می‌کنند، پاداشی را با ارز دیجیتال اختصاصی همان شبکه دریافت خواهند. به این فرایند، استخراج یا ماینینگ ارز دیجیتال گفته می‌شود که برای تأیید تراکنش‌ها و ایجاد کوین‌های جدید کاربرد دارد.
پاداش بلاک از دو جزء اصلی تشکیل شده است:
- یارانه بلاک (Block Subsidy): یارانه بلاک بخش اصلی پاداش بلاک را تشکیل می‌دهد و همان کوین‌های جدیدی است که تولید می‌شوند.
- کارمزد تراکنش (Transaction Fees): جزء بعدی تشکیل‌دهنده‌ی پاداش بلاک، کارمزد تراکنش است. این کارمزدها بابت تأیید و ثبت تراکنش‌ها در بلاک چین، از صاحبان تراکنش‌ها دریافت می‌شوند.
در حالت کلی، ماینرهایی که به‌دنبال دریافت پاداش بلاک هستند، باید با استفاده از سخت‌افزار کامپیوتری‌شان، تابع پیچیده‌ی بلاک چین مورد نظر را حل کنند. این تابع که هش (Hash) نامیده می‌شود، با هربار حل‌شدن، پاسخ متمایز و منحصربه‌فردی را ارائه میکند. این پاسخ، مشخصات بلوک استخراج‌شده را تعیین خواهد کرد. برای مثال، ماینرهایی که تابع هش بیت کوین را حل کنند، پاداشی را با ارز دیجیتال BTC دریافت خواهند کرد.
⚠️البته باید به این نکته توجه داشت که پاداش هر بلاک بیت کوین با استخراج هر 210،000 بلوک (تقریباً هر 4 سال یکبار) نصف می‌شود. این اتفاق برای حفظ ارزش بیت کوین رخ می‌دهد و باعث می‌شود که با افزایش تقاضا برای این ارز دیجیتال، قیمت آن هم بالاتر برود. در نتیجه، پاداش بلاک یک شبکه ثابت نیست و به‌مرور زمان تغییر میکند.
پاداش بلاک (Block Reward) برای چه چیزی استفاده می‌شود؟
همان‌طور که گفتیم، پاداش بلاک (Block Reward) انگیزه‌ای برای ماینرها است تا تابع پیچیده‌ی شبکه را حل کرده و تراکنش‌ها را تأیید کنند. پس، بلاک ریوارد هم امنیت شبکه را تأمین میکند و هم در حوزه‌ی اقتصاد آن کاربرد دارد. به‌این‌ترتیب، موارد استفاده‌ی پاداش بلاک را می‌توان به دو دسته‌ی اساسی تقسیم کرد:
- امنیت (Security): پاداش بلاک ماینرها را ترغیب میکند تا امنیت شبکه را تأمین کنند. ازآنجایی‌که فناوری بلاک چین کاملاً غیرمتمرکز است، هیچ نهاد مرکزی‌ای بر آن نظارت ندارد. در نتیجه، تأمین امنیت تراکنش‌ها و اطلاعات ثبت‌شده در بلوک‌ها بر عهده خود استخراج‌کنندگان است.
- اقتصادی (Economic): تنها راه تولید کوین‌های چنین شبکه‌هایی، استخراج ارز دیجیتال است. در واقع، هربار که یک ماینر بلوکی را تأیید کند، به او پاداشی با ارز دیجیتال همان شبکه پرداخت خواهد شد. این فرایند همان استخراج ارز دیجیتال است که کوین‌های جدید را به بازار کریپتو اضافه میکند.
پاداش بلاک (Block Reward) چگونه ایجاد می‌شود؟
زمانی که یک کاربر می‌خواهد تراکنشی را انجام دهد، باید یک بلوک برای آن تراکنش ایجاد شود. این بلوک برای همه‌ی ماینرها ارسال خواهد شد تا آن‌ها بتوانند تراکنش و بلوک را تأیید کنند. پس از تأیید موفقیت‌آمیز بلوک، پایگاه داده‌ها به‌روز می‌شود و ماینرهایی که در تأیید بلوک مشارکت داشته‌اند، بلاک ریوارد را دریافت خواهند کرد. البته باید به این نکته توجه داشت که پاداش بلاک در شبکه‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است و نمی‌توان نرخ ثابتی را برای آن در نظر گرفت.
محاسبه پاداش هر بلاک بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر، به عوامل مختلفی، مانند مقدار کوین در گردش، زمان تولید دارایی دیجیتال و کارمزد تراکنش بستگی دارد. به‌خاطر همین، در ادامه، این عوامل را بررسی می‌کنیم:
- ارزهای در گردش: پاداش بلاک توسط ارز بومی یک شبکه پرداخت می‌شود. ازآنجایی‌که مقدار در گردش یک ارز دیجیتال، از عوامل تعیین‌کننده‌ی ارزش آن است؛ بنابراین، پاداش بلاک هم باید با این مقدار هماهنگ باشد تا شبکه بتواند تعداد کوین‌های در گردش را کنترل کند.
- زمان تولید ارز دیجیتال: همان‌طور که گفتیم، ارزهایی مانند بیت کوین، پاداش بلاک را به‌مرور زمان کاهش می‌دهند. این مسئله خاصیتی ضدتورمی دارد و باعث بالارفتن ارزش ارز دیجیتال می‌شود. در عوض، اگر یک ارز دیجیتال مجبور باشد که به‌مرور پاداش بلاک را افزایش دهد، این احتمال وجود دارد که ارزش کوین‌های آن، کاهش پیدا کند.
- کارمزد تراکنش: در بسیاری از شبکه‌های بلاک چین، با افزایش ترافیک شبکه، کارمزد تراکنش‌ها هم بیشتر می‌شود. ازاین‌طریق، پاداشی هم که به ماینرها تعلق می‌گیرد، افزایش خواهد داشت.
ساختار پاداش بلاک (Block Reward) چگونه است؟
بلاک چین‌های مختلف از مکانیزم‌های متفاوتی برای افزودن بلاک به زنجیره‌ی بلوکی استفاده می‌کنند. اولین مکانیزمی که توسط ساتوشی ناکاموتو برای بیت کوین استفاده شد، الگوریتم اثبات کار (Proof of Work) یا PoW بود. ازآنجایی‌که این مکانیزم مصرف انرژی بسیار بالایی دارد و کارشناسان آن را برای محیط‌زیست مضر می‌دانند، الگوریتم‌های دیگری نیز بهعنوان جایگزین به دنیای کریپتو معرفی شده‌اند. یکی از سرشناس‌ترین مکانیزم‌های جایگزین برای اثبات کار، الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) یا PoS است. اگرچه مکانیزم‌های دیگری نیز در این حوزه معرفی شده‌اند؛ اما اثبات کار و اثبات سهام رایج‌ترین الگوریتم‌های اعتبارسنجی بلاک چین هستند. به‌خاطر همین، باید ببینیم که ساختار پاداش بلاک در هرکدام از این مکانیزم‌ها چگونه است.
مکانیزم اثبات کار (Proof of Work)
معروف‌ترین و قدیمی‌ترین ارز دیجیتال دنیا بیت کوین (Bitcoin) است. بلاک چین بیت کوین از مکانیزم اثبات کار (PoW) برای تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک یا بلوک جدید استفاده میکند. به همین منظور، ماینرها باید از قدرت محاسباتی سخت‌افزار کامپیوتری خود استفاده کرده و محاسبات ریاضی پیچیده‌ای را حل کنند. این فرایند به قدرت محاسباتی بالا و برق مصرفی زیادی نیاز دارد. زمانی که ماینر بلوکی را ایجاد میکند، این بلوک باید توسط سایر ماینرها یا گره‌ها (Nodes) تأیید شود. به این فرایند، مکانیزم اجماع می‌گوییم؛ یعنی گره‌ها درباره‌ی صحت یک بلوک به اجماع می‌رسند. در نهایت، تولیدکننده‌ی بلوک مورد نظر، پاداش استخراج بیت کوین یا همان بلاک ریوارد را دریافت خواهد کرد.
درحال‌حاضر (سال 2023)، پاداش هر بلاک بیت کوین برابر با 6.25 BTC است. البته این مقدار در ابتدا بیشتر بود و در فرایند «هاوینگ» (Halving)، هر چهار سال یکبار، کاهش پیدا کرد. هاوینگ بیت کوین همان فرایندی است که باعث شده تا پاداش بلاک پس از استخراج هر 210،000 بلوک، نصف شود. این نصف‌کردن پاداش بلاک تا استخراج آخرین بلوک و سکه‌ی بیت کوین ادامه پیدا خواهد کرد. پاداش هر بلاک بیت کوین در سال‌های مختلف، به‌صورت زیر بوده است:
- 2008: 50 BTC
- 2012: 25 BTC
- 2016: 12.5 BTC
- 2020: 6.25 BTC
همان‌طور که می‌بینید پاداش استخراج بیت کوین هر چهار سال یکبار نصف شده است. بااین‌حال، باید به این نکته توجه داشته باشید که پاداش بلاک فقط از یارانه بلاک (Block Subsidy) تشکیل نشده و شامل کارمزد تراکنش‌ها نیز می‌شود. به همین خاطر، تراکنش‌هایی که کارمزد بالاتری داشته باشند، زودتر تأیید شده و در صف انتظار طولانی تأیید، قرار نمی‌گیرند. این مسئله نشان می‌دهد که حتی با نصف‌شدن یارانه بلاک نیز همچنان انگیزه‌های لازم برای استخراج بیت کوین توسط کاربران وجود خواهد داشت.
مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake)
در سال‌های اخیر، شبکه‌های زیادی بر اساس مکانیزم اثبات سهام (PoS) راه‌اندازه شده‌اند. ازآنجایی‌که این مکانیزم برای محیط‌زیست ضرری ندارد و باعث سوخت انرژی زیادی نمی‌شود، طرف‌داران آن نیز روبه‌افزایش هستند. در واقع، مکانیزم اثبات سهام به استیکینگ (Staking) ارز دیجیتال وابسته است. در این فرایند، به‌جای استفاده از سخت‌افزار کامپیوتری، به مقداری سرمایه‌ی اولیه نیاز است تا کاربران بتوانند اعتبار خود را به شبکه ثابت کرده و بهعنوان یک گره فعالیت کنند. کاربرانی که ارز دیجیتال خود را در اختیار شبکه بگذارند، تضمین می‌کنند که رفتار مخربی را انجام ندهند و به‌صورت خودکار در اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلوک‌های جدید مشارکت داشته باشند.
در این فرایند، گره‌ها به‌صورت خودکار توسط شبکه انتخاب می‌شوند تا تراکنش‌ها را تأیید کرده و آن‌ها را در بلوک‌های جدید ثبت کنند. هر کاربری که این فرایند را به‌درستی انجام داده و رفتار مخربی را از خود بروز ندهد، پاداش بلاک را دریافت خواهد کرد. البته باید به این نکته توجه داشت که معمولاً این پاداش‌ها به‌صورت نرخ ثابت ماهانه یا سالانه پرداخت می‌شوند. به‌خاطر همین، برخی از کارشناسان، پاداش بلاک را فقط برای مکانیزم PoW به کار می‌برند.
مقایسه پاداش بلاک بیت کوین و اتریوم
اتریوم (Ethereum) با نماد اختصاری ETH، یکی از مشهورترین ارزهای دیجیتال است که رقیب اصلی بیت کوین محسوب می‌شود. اتریوم هم مانند بیت کوین از الگوریتم اثبات کار (PoW) برای تأیید تراکنش‌ها و ساخت بلاک یا بلوک جدید استفاده میکند. البته این شبکه به استفاده از الگوریتم اثبات سهام نیز روی آورده تا بتواند از مزایای گسترده‌ی این مکانیزم نیز استفاده کند.
ماینرهایی که در استخراج اتریوم شرکت می‌کنند، مانند استخراج‌کنندگان بیت کوین، باید محاسبات پیچیده‌ی شبکه را حل کرده و پاداش بلاک را دریافت کنند؛ با این تفاوت که بلاک ریوارد این شبکه، با ارز دیجیتال اتریوم (ETH) پرداخت می‌شود. علاوه‌بر آن، ساتوشی ناکاموتو مفهومی به نام «سختی» را برای بلوک‌های بیت کوین تعریف کرد؛ یعنی تولید هر بلاک این شبکه باید 10 دقیقه طول بکشد. در عوض، سرعت استخراج اتریوم بسیار بالاتر است و ماینرها می‌توانند در مدت‌زمانی کمتر، اتر (ETH) بیشتری را کسب کنند؛ بااین‌حال، این مسئله تضمین نمی‌کند که درآمدزایی ماینرهای اتریوم بیشتر باشد؛ چرا که قیمت این ارز دیجیتال از بیت کوین کمتر است.
مزایا و معایب پاداش بلاک چیست؟
حالا که با پاداش بلاک (Block Reward) آشنا شدید، باید ببینیم که بلاک ریوارد چه مزایا و معایبی دارد. این مسئله به شما کمک میکند که به درکی عمیق‌تر از مفهوم پاداش بلاک برسید. به‌خاطر همین، در این بخش، مزایا و معایب مختلف پاداش بلاک را بررسی می‌کنیم.
مزایای پاداش بلاک (Block Reward)
مزایای پاداش بلاک عبارت‌اند از:
- ایمن‌سازی شبکه: پاداش بلاک بهعنوان تشویقی برای ماینرها در نظر گرفته شده است تا آن‌ها را به حفظ امنیت شبکه ترغیب کند.
- منفعت مالی: افرادی که در ماینینگ ارزهای دیجیتال شرکت می‌کنند، پاداش بلاک را دریافت خواهند کرد. ازاین‌طریق، روشی برای درآمدزایی ایجاد می‌شود و ماینرها می‌توانند از ارزهای دیجیتالشان در موارد مختلفی استفاده کنند.
- حفظ یکپارچگی: پاداش بلاک ماینرها را ترغیب میکند که در اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ساخت بلوک‌ها شرکت کنند. ازاین‌طریق، نیاز به نظارت شخص ثالث یا نهاد مرکزی از بین می‌رود و شبکه می‌تواند به‌صورت یکپارچه به فعالیت خود ادامه دهد.
- عرضه اولیه بیشتر: ازآنجایی‌که در زمان معرفی یک ارز دیجیتال، هنوز هاوینگ رخ نداده است، حجم اصلی پاداش بلاک را کوین‌های جدید تشکیل می‌دهند؛ یعنی اینکه این کوین‌ها نسبت به کارمزد تراکنش‌ها بیشتر هستند. به‌این‌ترتیب، کوین‌های بیشتری وارد بازار می‌شوند و حجم در گردش این ارز دیجیتال، افزایش می‌یابد.
معایب پاداش بلاک (Block Reward)
معایب پاداش بلاک عبارت‌اند از:
- پاداش‌های متفاوت: شبکه‌های مختلف پاداش‌های بلاک گوناگونی را برای ماینرها در نظر می‌گیرند. این مسئله می‌تواند باعث سردرگمی استخراج‌کنندگان شود.
هزینه‌ی بالا: افرادی که می‌خواهند در ماینینگ یک ارز دیجیتال شرکت کنند، به سخت‌افزار کامپیوتری گران‌قیمت و برق مصرفی زیادی نیاز دارند. از طرفی، دستگاه‌های ماینر به‌مرور زمان فرسوده می‌شوند و نگهداری از آن‌ها نیز شامل هزینه‌های هنگفتی است.
تورم: اگر بلاک ریوارد در طول زمان کاهش پیدا نکند، می‌تواند باعث ایجاد تورم در ارز دیجیتال مورد نظر شود.
آینده پاداش بلاک (Block Reward) بیت کوین چگونه است؟
ساتوشی ناکاموتو، برای جلوگیری از تورم، تعداد کل واحدهای بیت کوین را به‌‌اندازه‌ی 21 میلیون کوین در نظر گرفته است. همان‌طور که گفتیم، این کوین‌ها در فرایند استخراج تولید می‌شوند و مقدار عرضه‌ی آن‌ها هم هر 4 سال یکبار نصف خواهد شد. در نتیجه، پیش‌بینی می‌شود که تا ماه مه سال 2140، کل واحدهای بیت کوین استخراج شوند. در آن زمان، پاداش هر بلاک بیت کوین برابر با 0.19531250 BTC خواهد بود.
با توجه به تعداد بالای ماینرها و کاهش پاداش بلاک، انتظار می‌رود که با نزدیک‌شدن به سال 2140، استخراج‌کنندگان بیشتر با هدف دریافت کارمزد تراکنش‌ها در فرایند ماینینگ شرکت کنند.
سخن پایانی
پاداش بلاک (Block Reward) انگیزه‌ای برای ماینرهای شبکه‌های بلاک چین مختلف است تا در تأمین امنیت این شبکه مشارکت کنند. ازاین‌طریق، شبکه‌های بلاک چین می‌توانند بدون نیاز به نظارت یک نهاد مرکزی، تراکنش‌ها را تأیید کرده و بلوک‌های جدید را به زنجیره‌ی بلوکی اضافه کنند. پاداش هر بلاک بیت کوین با شبکه‌های دیگر تفاوت دارد و ماینرها باید از این مسئله اطلاع داشته باشند. به‌خاطر همین، در این مقاله، بررسی کردیم که بلاک ریوارد چیست و همچنین، جنبه‌های مختلف پاداش بلاک را توضیح دادیم.
