خیلی از فعالان صنعت کریپتوکارنسی معتقدند اکوسیستم غیرمتمرکز روزی به طور کامل بر فضای کریپتو حاکم خواهد شد. همین الان هم دکس‌ها توانسته‌اند ضمن حفظ حریم شخصی کاربران کارمزد تراکنش کمتری نسبت به صرافی‌های متمرکز داشته باشند. این صرافی‌ها کارایی خود را آنقدر خوب نشان دادند که باعث شد خیلی از کاربران به جای استفاده از صرافی‌های بزرگ رو به استفاده از دکس‌ها بیاورند. یکی از پروتکل‌های غیرمتمرکز موفق در بلاکچین پروژه 0X است. این پروژه زیرو ایکس خوانده می‌شود و توکن ZRX را به بازار معرفی کرده است. در ادامه به بررسی 0 تا 100 این پروژه می پردازیم و نهایتا شیوه کار آن را بیان خواهیم کرد.


آشنایی با مفهوم پروتکل 0X.png

آشنایی با مفهوم پروتکل زیرو ایکس

برای این که بتوانیم کارایی پروتکل 0X را بشناسیم ابتدا باید مفهوم آن را متوجه شویم. برای توضیح مفهوم این پروتکل به سراغ بنیان‌گذاران آن می‌رویم. آقای ویل وارن (Will Warren) هم بنیانگذار و مدیرعامل شرکت زیرو ایکس پروژه خود را اینطور معرفی می‌کند: «زیرو ایکس پروتکلی برای تبادل دارایی‌های مبتنی بر اتریوم است که به شکل همتا به همتا مورد استفاده قرار می‌گیرد»

0X labs یا آزمایشگاه‌های زیرو ایکس پروتکلی برای مبادله غیر‌متمرکزها ایجاد کرده‌اند که زیرساخت لازم برای مبادله دارایی‌های توکنیزه شده را فراهم می‌کند. آنطور که وایت‌پیپر زیرو ایکس می‌گوید این پروژه متن‌باز بر بستر اتریوم به وجود آمده تا به توسعه صرافی‌های غیرمتمرکز کمک کند.


زیرو ایکس در واقع این اجازه را به هرکسی در هرجای دنیا می‌دهد که یک صرافی غیرمتمرکز را راه‌اندازی و مدیریت کند. علاوه براین که کاربران می‌توانند در این پروتکل به ترید و سرمایه‌گذاری بپردازند سرویس‌هایی که به ارائه پروژه های مختلف امور مالی غیرمتمرکز علاقه دارند نیز قادر به ارائه خدمات از طریق آن هستند. به طور کل این پروتکل قرار است راه‌اندازی دکس را برای توسعه‌دهندگان و ترید را برای کاربران راحت‌تر کند که یکی از ابزارهای به کار رفته برای این امر، «تجمیع نقدینگی» این پلتفرم است. از نظر تیم توسعه‌دهنده زیرو ایکس مدیریت منابع نقدینگی یکی از جنبه‌های مهم توسعه است و برای این که به این هدف برسند API کاربردی خود را عرضه کردند.


یکی دیگر از ویژگی‌های زیرو ایکس آسان کردن تبادل دارایی‌های توکنایز شده روی بسترهای مختلف است. برای اجرای این امر زیرو ایکس سرویسی به نام ماتچا (Matcha) ارائه کرده که مثل یک موتور جستجو برای دکس‌های مختلف عمل و ترید را برای کاربران راحت‌تر می‌کند. در این سرویس اطلاعات دکس‌های مختلف جمع‌آوری شده است. وجود این سرویس فرصت‌های خوبی به توسعه دهندگان برای ساخت و اجرای برنامه‌های مختلف بر بستر این پروتکل می‌دهد.


0X چگونه کار می‌کند؟

این پروتکل استاندارد در بلاکچین اتریوم علاوه بر امکان تبادل توکن‌ها، ساخت برنامه‌های متمرکز جدید را نیز هدف قرار داده است. قراردادهای این پروتکل، هوشمند، قابل تنظیم مجدد و متن‌باز هستند و در کنار یکدیگر کار می‌کنند. وجود یک دفتر سفارش خارج از زنجیره به این پروتکل اجازه می‌دهد که هزینه تراکنش را برای خدمات خود دریافت کند. نام این ابتکار Relayer است.


0X چگونه کار می‌کند؟.png

برای این که زمان و هزینه کمتری صرف معاملات شود، پروتکل 0X رله‌های سفارشی خارج از زنجیره را با تسویه‌های زنجیره‌ای یکی می‌کند. وقتی یک سفارش از بلاکچین خارج می‌شود سفارش دیگری جایگزین آن شده و تنها سفارش‌های با ارزش در زنجیره پردازش می‌شود با این روش کاربران Gas Fee کمتری می‌پردازند. این راه بیشتر برای کاربرانی که توکن‌های ERC-20 معامله می‌کنند مفید است.


بنیانگذارانzero X چه کسانی هستند؟

ویل وارن (Will Warren) و امیر بندعلی (Amir Bandeali) بنیان‌گذاران این پروژه هستند. 38 نفر از اعضای اصلی پروژه ساکن سانفرانسیسکو می‌باشند. متخصصان دیگری هم از دیگر نقاط دنیا در پروژه همکاری دارند. یکی از ویژگی‌های مثبت این پروژه تیم مشاوره قدرتمند آن است. در این تیم فرد ارسام (Fred Ehrsam) هم بنیانگذار کوین بیس، جویی کروگ (Joey Krug) مدیر ارشد فناوری اطلاعات پنترا کپیتال و لیندا شی (Linda Xie) هم بنیانگذار اسکالر کپیتال حضور دارند.


ویل وارن یکی از بنیانگذاران اصلی پروژه فارق‌التحصیل رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه سن دیگو کالیفرنیا است. او اگرچه می‌خواست دکترای مهندسی زیرساخت را در همان دانشگاه ادامه دهد ولی تحصیلات را نیمه تمام گذاشت و 0x را تاسیس کرد. امیر بندعلی دیگر بنیانگذار این پروژه کارشناس رشته اقتصاد از دانشگاه ایلینوی است. او پیش از این که در سال 2016 به این تیم بپیوندد 4 سال به عنوان تریدر فعالیت داشت.


از سال 2017 که پروژه راه اندازی شد تاکنون با پروژه‌های پالیگان (Polygon)، دکس گورو (DEX Guru) و بریو (Brave) همکاری‌های موفقی داشته است. این ادغام و همکاری‌ها به رشد و توسعه پروتکل 0X کمک زیادی کردند. یک پروژه دیفای بدون همکاری با پلتفرم‌های بزرگ در معرض خطر شکست قرار می‌گیرد و از طرفی سرمایه‌گذاری و همکاری پلتفرم‌های بزرگ می‌تواند به رشد و توسعه پروژه کمک زیادی کند و باعث بالا رفتن قیمت ارز آن شود.


چه چیزی 0X را منحصر به فرد می‌کند و به آن ارزش می‌دهد؟.png

چه چیزی زیرو X را منحصر به فرد می‌کند و به آن ارزش می‌دهد؟

در دنیای دیفای صدها پروژه وجود دارند که تقریبا شبیه به یکدیگر هستند. در میان این‌ها پروژه‌ای می‌تواند رشد بیشتری داشته باشد که خود را از دیگران متمایز کند. این کار معمولا با تمرکز بر ابزارهایی برای توسعه اکوسیستم صورت می‌گیرد. با این حساب چه چیزی زیرو ایکس را منحصر به فرد می‌کند؟ این تیم تلاش کرده تا یک ابزار برای تجمیع نقدینگی ساخت DEXهای مختلف ارائه دهد و به کارآمدتر و دقیق‌تر شدن معاملات کمک کند.


ویژگی دیگری که این صرافی را متمایز می‌کند ماچا (Matcha) است. این ابزار یک موتور جستجو است که امکان معامله در تمام دکس‌ها را به صورت همزمان فراهم می‌کند. این کار معاملات را برای کسانی که با دکس‌های مختلف سر و کار دارند آسان‌تر خواهد کرد.


پشتیبانی همزمان از توکن‌های قابل معاوضه و غیرقابل معاوضه نیز یکی از ویژگی‌های مثبت و متمایز کننده این پروتکل است. وجود چنین ویژگی ظرفیت معامله در میان طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها را فراهم می‌کند و به معامله‌کنندگان این اجازه را می‌دهد که با استفاده از ده‌ها اپلیکیشن مختلف دارایی‌های متفاوتی را بر بستر اتریوم خرید و فروش کنند.


توکن بومی این پروتکل ZRX برای پرداخت هزینه‌های معامله به کار می‌رود. پروتکل 0X سهمی از هزینه‌های اتر که در تراکنش‌ها انجام می‌شود ندارد. این موضوع به کاهش هزینه‌های گس فی کمک خواهد کرد.


فرقی که این پروتکل با دیگر پروژه‌های ایجاد شده بر بستر اتریوم دارد پشتیبانی از توکن‌های قابل معاوضه با استاندارد ERC-20 و توکن‌های غیر‌مثلی با استاندارد ERC-723 است. این قابلیت به کاربران قدرت ترید در یک محدوده بسیار گسترده از دارایی‌های مبتنی بر بلاکچین را خواهد داد.

چند توکن 0X (ZRX) در گردش هستند؟.png

چند توکن 0X (ZRX) در گردش هستند؟

در سال 2017 در نخستین عرضه یا همان ICO تیم زیرو ایکس 500 میلیون توکن ZRX را با قیمت 0.07 دلار فروخت و 24 ساعت و 10 دقیقه توانست رقمی بالغ بر 24 میلیون دلار کسب کند. در کل 1 میلیارد واحد از این توکن به بازار عرضه شد که در حال حاضر بیش از 845 میلیون آن در گردش است.


ارزش کل بازار این رمزارز بیش از 915 میلیون دلار و حجم معاملات روزانه آن نزدیک به 76 میلیون دلار است. در زمان نوشتن این مقاله قیمت این ارز با 22 درصد رشد در این ماه به 0.27 دلار رسیده و شاخص تکنیکال آن روی Strong Buy است. با رشد و توسعه پروتکل 0X می‌توان رشد قیمتی خوبی را برای این ارز انتظار داشت. سقف تاریخی ارز ZRX قیمت 2.5 دلار و کمترین قیمت آن 0.12 دلار بوده است.


زیرو ایکس توکن بومی پروتکل 0X است و علاوه بر اهداف حاکمیتی، در استیکینگ نیز کاربرد دارد. این توکن با استاندارد ERC-20 به بازار عرضه شده و دارندگان آن می‌‌توانند برای ایجاد تغییرات در پروتکل رای بدهند. در صورت مشارکت در استخرهای نقدینگی این پروتکل پاداش نقدینگی به صورت اتریوم پرداخت خواهد شد.


چه امکانات وابزار‌هایی قابلیت توسعه بر‌روی زیرو اکس دارند

قدرت و پتانسیل پروتکل 0X آنقدر بالا هست که می‌توان پروژه‌های مختلفی بر بستر آن راه‌اندازی کرد. این پروژه‌ها متنوع هستند و خدمات زیادی را شامل می‌شوند. نواع امکاناتی که می‌توانند بر روی 0X قرار بگیرند عبارتند‌ از :


  • یک صرافی غیرمتمرکز برای دارایی X در بازار Y

در بالا درباره مزایای پروتکل زیرو ایکس صحبت کردیم. یکی از ویژگی ها این بود که در این پروتکل هم می‌توان دارایی‌های مثلی و هم غیر مثلی را معامله کرد. این ویژگی برای توسعه دهندگان فرصتی به همراه می‌آورد که با دایر کردن دکس روی این پروتکل بتوانند فرصتی برای معامله دارایی‌های X با Y را فراهم کنند. معمولا در صرافی‌های غیر متمرکز تنها می‌توان دارایی X را در بازار X و دارایی Y را در بازار Y معامله کرد.


چه امکانات وابزار‌هایی قابلیت توسعه بر روی 0X دارند.png

  • بازاری به سبک ebay برای کالاهای دیجیتال

حتما با نام eBay آشنا هستید. فروشگاهی برای معامله اجناس دست دوم که شرایط را برای بهتر انجام شدن معامله فراهم کرده است. خلا یک چنین پلتفرمی برای معامله دارایی‌های دیجیتال اکنون حس می‌شود. پروتکل زیرو ایکس این فرصت را برای توسعه دهندگان ایجاد کرد که بتوانند بازاری به سبک eBay در زمینه کالاهای دیجیتال راه اندازی کنند. این پتانسیل در بستر معاملاتی پروتکل وجود دارد.


  • یک ربات معاملاتی بازارساز یا آربیتراژ

به خرید یک ارز با قیمت پایین در یک صرافی و فروش آن با قیمت بالاتر در صرافی دیگر آربیتراژ گفته می‌شود. با توجه به وجود ویژگی Matcha در پروتکل 0X می‌توان یک ربات معاملاتی برای انجام آربیتراژ بر بستر آن ساخت که به طور خودکار و مداوم برای صاحبان خود سود به همراه بیاورد. آربیتراژ روشی با ریسک بسیار پایین برای انجام معاملات کریپتوکارنسی است. ماچا به ربات اجازه می‌دهد در بین همه دکس‌های مختلف بهترین قیمت را برای خرید و بالاترین قیمت را برای فروش پیدا کند.


  • یک پروتکل DeFi که برای عملکرد به نقدینگی و مبادله نیاز دارد

یکی از ویژگی‌های متمایز کننده‌ای که برای پروتکل زیرو ایکس برشمردیم تجمیع نقدینگی بود. این ویژگی به توسعه دهندگان فرصت می‌دهد تا پروتکل‌های غیرمتمرکز خود را بر این بستر راه اندازی کنند و نگران مشکل نقدینگی و مبادله نباشند. از انواع مختلف این پروژه‌ها می‌توان به پروژه‌های وام‌دهی، پروژه‌های مشتقات و پروژه‌های اختیارات اشاره کرد. با توجه به وجود واسط برنامه نویسی نرم‌افزار کاربردی در این پروتکل نقدینگی از پلتفرم‌ها و دکس‌های مختلف که بر بسترهای پالیگان، اتریوم و بایننس اسمارت‌چین قرار دارند تجمیع می‌شود.


  • معاملات خارج از بورس (OTC)

یکی از ویژگی‌های پروتکل 0X این است که وقتی یک معامله کننده طرف معامله خود را می‌شناسد می‌تواند سفارش را به طور مستقیم از طرف پیام‌رسان، ایمیل یا چت که خارج از بازار (OTC) قرار دارند ارسال کند. این پتانسیل فرصت ساخت پلتفرمی برای داشتن معاملات خارج از بورس فراهم می‌کند.


  • بازی هایی با ارزها یا آیتم های درون بازی

امروزه بازی‌های بلاکچینی زیادی وجود دارند که به جای امتیاز درون بازی به کاربران خود توکن‌های قابل تبادل و غیرمثلی می‌دهند. پروتکل 0X یک بستر جدید برای روی کار آمدن این بازی‌هاست. ظرفیت‌های زیرو ایکس می‌تواند تحولات مثبتی در زمینه بازی‌های بلاکچینی ایجاد کند.


چه امکانات وابزار‌هایی قابلیت توسعه بر روی 0X دارند (2).png

  • کیف پول‌های دیجیتالی که کاربران آن تمایل به تبادل توکن دارند

ویژگی اصلی و کاربردی دکس‌ها این است که کاربران می‌توانند توکن‌هایشان را در کیف پول‌های ایمن خود به جای صرافی‌ها نگه دارند. وجود پروتکل زیرو ایکس این فرصت را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد که کیف پول‌های دیجیتالی برای تبادل توکن فراهم کنند. در واقع این کیف پول‌ها برای نگهداری دارایی‌های دیجیتال که قابل معامله هستند مورد استفاده قرار می‌گیرند.


  • پلتفرم های مدیریت پورتفولیو

با توجه به ویژگی هایی مثل ماچا و معاملات چند بستری که در زیرو ایکس وجود دارد می‌توان پلتفرم‌هایی ایجاد کرد که پورتفولیوی سرمایه داران را مدیریت کنند. این پلتفرم‌ها کاملا کاربردی هستند و می‌توانند کاربران زیادی را به خود جلب کنند.


سخن پایانی


در این مقاله به بررسی مفهوم، کاربرد و ویژگی‌های پروتکل 0X پرداختیم. پروتکل 0X در این سال‌ها خود را یک پروتکل توانمند نشان داده است که پتانسیل رشد زیادی دارد. ارز این پروتکل یعنی ZRX اکنون در بازار معاملات با قیمت 0.27 دلار معامله می‌شود و حتی در صرافی بایننس هم لیست شده است.

پیشرفت پروتکل 0X کل صنعت کریپتوکارنسی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و می‌تواند روی تمام بازار تاثیر مثبت بگذارد. به همین خاطر همواره نگاه‌های زیادی متوجه این پروژه بوده است.