در نمودار قیمتی دارایی‌های گوناگون، مانند ارزهای دیجیتال، فارکس، سهام و ... ، روندهای مختلفی را شاهد هستیم. هر کدام از این روندها، به نوعی از حرکت قیمت اشاره دارند و با اصطلاحات و مفاهیم جداگانه‌ای توضیح داده می‌شوند. آشنایی با این مفاهیم و اصطلاحات برای تمام سرمایه‌گذاران و معامله‌گران ضروری است و به آن‌ها کمک می‌کند که انواع روندهای بازار را بهتر بشناسند.
در این بین، دو اصطلاح بازار نزولی و اصلاح بازار برای توصیف دوره‌ای از کاهش قیمت بازار استفاده می‌شوند. با این حال، این دو اصطلاح، مفاهیم متفاوتی را بیان می‌کنند و از نظر فنی یکسان نیستند. به‌خاطر همین، در این مقاله به‌سراغ دو عبارت اصلاح بازار و بازار نزولی رفته‌ایم تا با توضیح کامل این دو مفهوم و بیان تفاوت‌هایشان، به شما بگوییم که در هر کدام از این روندها چگونه باید معامله کنید.
مفهوم بازار نزولی چیست؟
بازار نزولی(Bear Market) که به‌عنوان بازار خرسی هم شناخته میشود، به یک دورهی طولانی کاهش قیمت اشاره دارد. معمولاً چنین بازاری با کاهش حداقل 20 درصدی ارزش سهام، ارز و ... تعریف میشود. به‌طور کلی، بازار نزولی به یک بدبینی گسترده اشاره دارد و می‌تواند با رکود اقتصادی همراه شود.
برای اینکه بتوانیم یک بازار را نزولی در نظر بگیریم، نمودار قیمت باید نسبت به آخرین قله‌ها یا اوج‌ها، حداقل 20 درصد کاهش پیدا کند. این میزان کاهش، مقدار مشخصی نیست و بستگی به شرایط بازار دارد. در بازار ارزهای دیجیتال، عوامل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد یک بازار نزولی شوند. دانستن این دلایل، نیاز به تحلیل بنیادین عوامل گوناگون اقتصادی دارد و حتی مسائلی مانند آشفتگی سیاسی و بلایای طبیعی هم می‌توانند باعث شکل‌گیری بازار نزولی شوند.
بازار نزولی چقدر می‌تواند دوام بیاورد؟
تعیین مدت‌زمان بازار نزولی، به بررسی عوامل مختلفی نیاز دارد. بنابراین، طول مدت یک بازار نزولی متغیر است و می‌تواند از چند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد. به‌گفته‌ی کارشناسان، بازارهای نزولی به‌طور میانگین از یک ماه تا 1.7 سال طول می‌کشند. این آمار با بررسی داده‌های تاریخی دوره‌های مختلف بازارهای نزولی به دست آمده است. برای مثال، بازار نزولی ارزهای دیجیتال، در بین سال‌های 2013 تا 2015، 415 روز، یعنی کمی بیش از یک سال طول کشید.
چگونه می‌توان در بازار نزولی سود کرد؟
کسب سود از انواع روندهای بازار، برای همه‌ی سرمایه‌گذاران اهمیت دارد. بنابراین، همان‌طور که برای بازار صعودی (Bull Market)، استراتژی‌های معاملاتی تعریف میشود، روش‌های گوناگونی هم برای کسب سود از بازار نزولی (Bear market) وجود دارد. برای اینکه بتوانید از بازار نزولی سود کنید و استراتژی مناسبی را در این باره داشته باشید، باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- بازار آتی (Futures): در هنگام بازار نزولی، معامله‌گرانی که در بازار فیوچرز یا آتی حضور دارند، پوزیشن شورت یا معامله‌ی فروش (Short-Selling) را انجام می‌دهند. در این نوع از معاملات، شما می‌توانید ارز یا سهامی را که مالک آن نیستید بفروشید و در پایان معامله آن را دوباره بخرید. در چنین معامله‌ای، شما از پیش‌بینی کاهش قیمت دارایی سود می‌کنید. البته، از آنجایی که بازار نزولی است و احتمال تغییر روند وجود دارد، باید در این زمینه احتیاط کنید.
- سرمایه‌گذاری بلندمدت: بعضی از سرمایه‌گذاران از کاهش قیمت سهام یا ارز در یک بازار نزولی استفاده می‌کنند. این افراد، دارایی مورد نظر را می‌خرند و صبر می‌کنند تا روند بازار صعودی شود. در نتیجه، ارزش دارایی آن‌ها هم افزایش می‌یابد.
- قرارداد اختیار فروش (Put Option): منظور از قرارداد اختیار فروش، ابزاری در بازار بورس است که به شما اجازه می‌دهد تا مقداری از یک سهام را با قیمتی توافقی، برای مدت مشخصی بفروشید. بنابراین، تنها در صورت کاهش قیمت سهام، سود می‌کنید.
- سبدگردانی: یکی از مهم‌ترین روش‌های مدیریت ریسک بازار، سبدگردانی است. در این استراتژی معاملاتی، سبد سرمایه‌ی شما، از چند دارایی مختلف تشکیل میشود. بنابراین، در صورت ضرر کردن برخی از این ارزها یا سهم‌ها، سود دارایی‌های دیگر، این ضرر را پوشش خواهد داد.
مفهوم اصلاح بازار چیست؟
منظور از اصلاح بازار (Market Correction) کاهش بیش از 10 درصد نمودار قیمت است. این کاهش از 10 درصد بیشتر خواهد بود اما به 20 درصد نمی‌رسد. در واقع، اصلاح بازار یک کاهش کوتاه‌مدت قیمت، پس از افزایش سریع آن است. اصلاح بازار، کاهشی شدید و کوتاه‌مدت محسوب میشود که قیمت بازار را پس از یک افزایش شدید و تقاضای خرید زیاد، تنظیم می‌کند. این روند می‌تواند روزها و یا حتی ماه‌ها طول بکشد. اصلاح بازار در بورس بسیار رایج است و معمولاً به‌صورت کوتاه‌مدت اتفاق می‌افتد.
به‌طور کلی، زمانی که نمودار قیمت، نسبت به قله‌های اخیر، بیش از 10 درصد کاهش داشته باشد، اصطلاحاً می‌گوییم که اصلاح بازار رخ داده است. با این حال، مقدار کاهش می‌تواند متغیر باشد و گاهی کارشناسان، کاهش‌های کمتر از 10 درصد را هم اصلاح در نظر می‌گیرند. برای مثال، در بازار ارزهای دیجیتال، اصلاح‌های 5 تا 10 درصدی زیاد دیده می‌شوند.
مفهوم اصلاح بازار به رشد اقتصادی اشاره دارد. در واقع، وقتی دیدگاه‌ها نسبت به بازار مثبت است، میزان خرید بالا رفته و قیمت را به‌سرعت افزایش می‌دهد. در نتیجه، اصلاح بازار، قیمت را دوباره کمی کاهش می‌دهد تا آن را به حد متعادلی برساند. در حالی که اصلاح بازار می‌تواند به سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت آسیب بزند اما فرصت خرید مناسبی برای سرمایه‌گذاران بلندمدت است.
اصلاحات بازار چند وقت یکبار اتفاق می‌افتد؟
اصلاح بازار (Market Correction) به روند قیمت و شرایط مختلف بازار بستگی دارد. با این حال، معمولاً اصلاحات بازار در بورس هر 2 سال یکبار رخ می‌دهند. این مسئله در بازار ارزهای دیجیتال بی‌ثبات‌تر است و اصلاح بازار را در فاصله‌های زمانی کوتاه‌تری می‌بینیم. بنابراین، هیچ تخمین مشخصی برای تعیین فاصله‌ی بین دو اصلاح، در بازار کریپتو، وجود ندارد. حتی در مواقعی، شاهد اصلاحاتی بوده‌ایم که فقط در چند ساعت اتفاق افتاده‌اند.
چه چیزی باعث اصلاحات در بازار ارزهای دیجیتال میشود؟
قیمت ارزهای دیجیتال، توسط عوامل گوناگونی تعیین میشود. همه‌ی این عوامل می‌توانند روی نوسانات بازار کریپتو تأثیر بگذارند. با این حال، اصلی‌ترین عوامل موثر بر اصلاحات بازار ارزهای دیجیتال، عبارتند است از:
- ترس: منظور از ترس (FOMO) زمانی است که سرمایه‌گذاران، در هنگام مشاهده‌ی افزایش قیمت، از ترس از دست دادن فرصت‌های مناسب، دارایی مشخصی را می‌خرند. این مسئله باعث افزایش ناگهانی قیمت شده و در نتیجه پس از آن به اصلاح بازار برای تنظیم آن نیاز است.
- هیجانات: وقتی سرمایه‌گذاران نسبت به یک دارایی مشخص هیجان‌زده می‌شوند، تمایل دارند که قیمت آن افزایش زیادی داشته باشد. این هیجان، باعث ایجاد حباب در قیمت سهام، ارز و سایر دارایی‌ها میشود و با ترکیدن حباب، قیمت کاهش پیدا می‌کند.
- حواشی: از آنجایی که قیمت ارزهای دیجیتال را میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌کند، در صورت انتشار موقتی اخبار بد، ممکن است که عده‌ای ارزهایشان را بفروشند. این مسئله باعث کاهش کوتاه‌مدت قیمت یک ارز میشود.
مفهوم پولبک چیست؟
عقب‌نشینی یا پولبک (Pullback) یک توقف یا کاهش متوسط در نمودار قیمت یک دارایی است. اصولاً پولبک در یک روند صعودی مداوم و پس از ایجاد چند قله اتفاق می‌افتد. پولبک‌ها خیلی شبیه اصلاح بازار هستند و این دو اصطلاح گاهی به‌جای یکدیگر به کار می‌روند. با این حال، پولبک و اصلاح با هم فرق دارند.
وقتی که قیمت یک سهام یا ارز، افزایش قیمت قابل‌توجهی را تجربه کند، برخی از سرمایه‌گذاران، دارایی خود را فروخته و سودشان را جمع‌آوری می‌کنند. به‌خاطر همین، قیمت عقب‌نشینی یا پولبک کرده و فرصت‌های جدیدی برای خرید ایجاد میشود. بنابراین، پولبک‌ها یک افت موقتی در جریان یک روند کلی هستند.
باید به این نکته توجه داشت که پولبک‌ها در هر دو نوع روند صعودی و نزولی رخ می‌دهند. در نتیجه، دو نوع از پولبک‌ها عبارت‌اند از:
- پولبک در یک روند صعودی: پس از اینکه قیمت یک دارایی زیاد شده و به اوج می‌رسد، قیمت متوقف شده و یا کمی کاهش پیدا می‌کند. سپس دوباره به حالت صعودی برگشته و روند خود را ادامه می‌دهد.
- پولبک در یک روند نزولی: وقتی که قیمت دارایی در حال کاهش است، برای مدتی متوقف شده و یا افزایش می‌یابد. پس از آن روند نزولی دوباره ادامه پیدا می‌کند.
چه چیزی باعث رکود بازار میشود؟
حرکت‌های قیمت بستگی به احساسات سرمایه‌گذاران دارند. بنابراین، زمانی که این افراد تمایل بیشتری به فروش داشته باشند، قیمت کاهش پیدا می‌کند. این مسئله در بازار نزولی شدیدتر است و چنین بازاری، شدت بدبینی سرمایه‌گذاران را نشان می‌دهد. اگرچه دلایل گوناگونی باعث ایجاد بدبینی در سرمایه‌گذاران میشود اما اصلی‌ترین علت آن، پیش‌بینی وضعیت نامناسب اقتصادی است.
بنابراین، مشاهده‌ی نشانه‌های رکود اقتصادی، سرمایه‌گذاران را نسبت به بازار بدبین کرده و باعث افزایش فروش دارایی‌ها میشود. با بیشتر شدن بدبینی و افزایش میزان فروش، بازار نزولی شکل می‌گیرد. عوامل گوناگونی می‌توانند باعث ایجاد چنین بازاری شوند و رکود اقتصادی یکی از اصلی‌ترین دلایل است. با این حال، رابطه‌ی بازار و اقتصاد، معیاری قطعی نیست و در مواردی دیده شده که در هنگام رکود اقتصادی، بازار به روند صعودی خود ادامه داده است.
آیا همه اصلاحات بازار منجر به بازارهای نزولی میشود؟
اصلاح بازار و بازار نزولی دو مفهوم متفاوت هستند و حتی می‌توان گفت که اغلب اصلاحات بازار منجر به بازارهای نزولی نمی‌شوند. اگر بازار سهام را از سال 1975 تا به حال در نظر بگیریم، می‌بینیم که تنها 24 مورد از اصلاحات بازار به بازاری نزولی منجر شده‌اند. با این حال، همان‌طوری که پیش‌بینی دقیق مدت‌زمان یک بازار نزولی سخت است، امکان درک این مطلب که یک اصلاح بازار به بازاری نزولی تبدیل میشود یا نه، دشوار است.
مقایسه اصلاح بازار و بازار نزولی
یکی از تفاوت‌های اساسی اصلاح بازار (Market Correction) و بازار نزولی (Bear market) میزان کاهش قیمت است. گفتیم که در یک بازار نزولی، شاهد کاهش حداقل 20 درصدی قیمت هستیم اما مقدار کاهش در اصلاح بازار به 20 درصد نمی‌رسد. از سوی دیگر، مدت‌زمان این دو حرکت با یکدیگر متفاوت است.
اصلاح بازار می‌تواند به کاهش شاخص کلی بازار و یا یک دارایی مشخص اشاره داشته باشد، در حالی که بازار نزولی نشان‌دهنده‌ی تغییری اساسی‌تر در شاخص اقتصادی است. در حالت کلی، تفاوت‌های اصلی اصلاح بازار و بازار نزولی به‌صورت زیر است:
دورهی زمانی: عامل تعیین‌کننده‌ی دو مفهوم بازار نزولی و اصلاح بازار، دورهی زمانی نیست. با این حال، در اغلب موارد، اصلاحات بازار دورهی کوتاه‌تری نسبت به بازارهای نزولی دارند.
فرکانس: در حالت کلی، تعداد اصلاح بازار بیشتر از بازار نزولی است و می‌تواند چندین بار در طول یک روند صعودی اتفاق بیفتد.
زمان بازگشت: در یک بازار نزولی، مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد تا بازار به حالت قبلی خود برگشته و روندی صعودی را شروع کند.
در بازار نزولی و اصلاح بازار چگونه رفتار کنیم؟
اصلاح بازار (Market Correction) و بازار نزولی (Bear market) بخشی طبیعی از فرایندهای سرمایه‌گذاری هستند و نباید از آن‌ها بترسید. در صورتی که هر کدام از این دو مفهوم را به‌خوبی بشناسید، می‌توانید تصمیمات درستی را برای استراتژی سرمایه‌گذاری خود بگیرید. بنابراین، باید بدانید که هیچ روندی در بازارهای مالی تا ابد ادامه پیدا نمی‌کند اما اگر بیش از حد محتاط هستید، می‌توانید بخشی از سرمایه‌ی خود را فروخته و فرصت‌های معاملاتی دیگری را جایگزین کنید.
در حالت کلی، برای داشتن یک استراتژی مطلوب، باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
اصلاح بازار: هنگامی که شرایط اقتصادی مثبت است و بازار روندی صعودی دارد، به‌خاطر افزایش میزان خرید، اصلاحاتی را در بازار می‌بینیم. اصلاح بازار موقتی است و در صورتی که صبر کنیم، قیمت به روند صعودی خود برمی‌گردد.
بازار نزولی: نسبت به اصلاحات، بازار نزولی خطرناک‌تر است و آسیب بیشتری به سبد سرمایه‌ی شما می‌زند. در نتیجه، بهترین کار پیگیری اخبار و تحلیل شرایط اقتصادی است تا بتوانید پیش از آغاز بازار نزولی، سود خود را از بازار جمع‌آوری کنید.
برای اینکه در برابر ضررهای ناشی از هرکدام از این روندها در امان بمانید، بهترین استراتژی تنوع‌دادن به سبد سرمایه است. با این کار، سود برخی از دارایی‌های شما، ضررهای بقیه را جبران کرده و در مجموع سودآور خواهید بود.
سخن پایانی
بازار نزولی و اصلاح بازار دو اتفاق طبیعی در بازارهای مالی هستند و سرمایه‌گذاران باید با آگاهی کامل از این دو مفهوم، استراتژی معاملاتی را ایجاد کنند. در صورتی که همیشه پیگیر شرایط اقتصادی باشید و بازار را به‌خوبی تحلیل کنید، در هنگام چنین بازارهایی غافلگیر نمی‌شوید. به‌خاطر همین، در این مقاله، دو اصطلاح بازار نزولی و اصلاح بازار را به‌طور کامل توضیح دادیم تا با تمام جنبه‌های آن‌ها آشنا شوید و با آگاهی کامل سرمایه‌گذاری کنید.
